Taksa notarialna, czyli ile zapłacimy u notariusza?

Większość czynności prawnych, z jakimi mamy do czynienia na co dzień, np. umowy zawierane w sklepach, umowa sprzedaży samochodu czy też sporządzenie testamentu, nie musi być zawierana, pod rygorem nieważności, w formie aktu notarialnego. O tym, czy dana czynność musi mieć postać dokumentu sporządzonego przez notariusza, decydują przepisy odpowiednich ustaw. Przykładem umów, które muszą mieć formę aktu notarialnego, są:

1. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości (art. 158 Kodeksu cywilnego),
2. umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania (art. 236 § 3 Kodeksu cywilnego),
3. umowa o dział spadku, jeżeli do spadku należy nieruchomość (art. 1037 § 2 Kodeksu cywilnego),
4. umowa o zrzeczenie się dziedziczenia (art. 1048 Kodeksu cywilnego),
5. umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (art. 17² ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
6. umowa zbycia ekspektatywy własności (art. 19 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
7. umowa spółki komandytowej (art. 106 Kodeksu spółek handlowych),
8. statut spółki komandytowo-akcyjnej (131 Kodeksu spółek handlowych),
9. umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 157 § 2 Kodeksu spółek handlowych),
10. statut spółki akcyjnej (art. 301 § 2 Kodeksu spółek handlowych).

W przypadku braku wymogu ustawowego o formie czynności prawnej decydują zainteresowane strony. Istnieje jednak spora grupa czynności prawnych, które choć nie muszą mieć postaci aktu notarialnego, to ze względu np. na dużą wartość przedmiotu umowy powinny mieć taką właśnie formę. Tak sporządzony dokument będzie stanowił odpowiednie zabezpieczenie dowodowe na wypadek ewentualnego sporu.

Osobą upoważnioną do sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych jest notariusz (w wypadkach określonych w ustawie - Prawo o notariacie czynności notarialnych mogą dokonywać również zastępca notarialny lub aplikant notarialny). Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności.

Zatem, decydując się np. na zakup nieruchomości, musimy liczyć się z opłatami u notariusza, które okazują się często niemałe. Aby wiedzieć w jakiej wysokości uszczuplą one nasz portfel i czy zostały poprawnie wyliczone, musimy zajrzeć do rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 272).

Ważne!
Do taksy notarialnej należy jeszcze doliczyć opłaty, które pobierze notariusz, ale nie trafią one do jego kieszeni, a mianowicie podatek VAT od taksy, podatek od czynności cywilnoprawnych, który np. przy zakupie nieruchomości wynosi 2 procent jej wartości, a także opłatę za wpis do księgi wieczystej. Dodatkowo zapłacimy za każdy wyciąg lub wypis z aktu.

Podstawa określenia stawki taksy notarialnej

Zgodnie w ww. rozporządzeniem, stawka taksy notarialnej za czynności notarialne zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej. Przy czym za wartość przedmiotu czynności notarialnej, co do zasady, przyjmuje się wartość podaną przez stronę (strony) czynności, z uwzględnieniem zasad przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn albo w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podstawą określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest:

Ważne! 
Przy obliczaniu wartości przedmiotu czynności notarialnej nie odlicza się obciążeń i bonifikat.

Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej

Zwiększenie wynagrodzenia za dokonanie czynności notarialnej poza kancelarią notarialną

Notariusz dokonuje czynności notarialnych (np. sporządzenie aktu notarialnego) w kancelarii notarialnej. Jednak w wyjątkowych wypadkach, jeżeli przemawia za tym charakter czynności (np. gdy notariusz spisuje protokół ze zgromadzenia spółek) lub szczególne okoliczności (np. ciężka choroba osoby, która chce spisać testament), czynności te mogą być dokonane także w innym miejscu.

Maksymalna kwota, o którą może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnej poza kancelarią notarialną, wynosi:

1. w porze dziennej (tj. między godziną 8⁰⁰ a 20⁰⁰) – 50 zł,
2. w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy – 100 zł

– za każdą godzinę niezbędną do dokonania tej czynności od opuszczenia kancelarii do powrotu.

I. AKTY NOTARIALNE

Za sporządzenie aktu notarialnego, poza wyjątkami, które przedstawiamy poniżej, jako maksymalną stawkę wynagrodzenia notariusza przyjmuje się stawkę przewidzianą w tabeli powyżej („Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej”), przy czym:

• jeżeli jednym aktem notarialnym, sporządzonym między tymi samymi osobami, objęto kilka czynności dotyczących tego samego przedmiotu i pozostających ze sobą w takim stosunku, że jedna z tych czynności ma charakter czynności głównej, a inne mają charakter czynności ubocznych i nie mogą istnieć bez czynności głównej – za sporządzenie tego aktu notarialnego stosuje się maksymalną stawkę przewidzianą dla czynności głównej,
• w razie gdy poszczególne czynności między tymi samymi osobami dotyczą różnych przedmiotów, wartość tych przedmiotów zlicza się, jeżeli dla dokonywanych czynności przewidziana jest ta sama maksymalna stawka; jeżeli dla tych czynności przewidziane są różne maksymalne stawki, stosuje się je za każdą czynność z osobna,
• jeżeli akt notarialny obejmuje kilka czynności różnych osób, stosuje się maksymalne stawki przewidziane za każdą czynność z osobna.

1/2 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. umowę zobowiązującą, zawartą pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu,

2. umowę przenoszącą własność lub użytkowanie wieczyste, w wykonaniu umowy zobowiązującej,

3. umowę sprzedaży nieruchomości rolnej z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,

4. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dokonywanej przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub inne podmioty na podstawie ustaw przyznających nabywcom tych lokali lub nieruchomości bonifikaty od ceny,

5. umowę zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,

6. umowę zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (prawa do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego własności na członka),

7. umowę zbycia ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, odrębnej własności lokalu lub domu jednorodzinnego w trybie ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

8. umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu lub przeniesienia własności domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, zawartych w wykonaniu umów o budowę lokalu lub domu, w trybie ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

9. umowę przeniesienia własności lokalu lub domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, przez spółdzielnię mieszkaniową,

10. umowę przeniesienia własności, oddania w użytkowanie wieczyste lub przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działki budowlanej na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w trybie art. 35 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych,

11. ustanowienie hipoteki,

Ważne!
Za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą maksymalna stawka wynosi 1/4 maksymalnej stawki.

12. przebieg licytacji lub przetargu,

13. przyjęcie na przechowanie pieniędzy w walucie polskiej lub obcej,

14. umowę zawieraną na podstawie przepisu art. 9 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali,

15. umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn,

15a. umowę deweloperską,

16. umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu na nabywcę, w tym w wykonaniu umowy deweloperskiej,

17. umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

18. umowę przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego, w tym w wykonaniu umowy deweloperskiej,

19. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego.

1/4 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą,

2. losowanie nagrody,

3. potwierdzenie oświadczenia woli zawartego w innym akcie notarialnym.

1/10 maksymalnej stawki obowiązuje za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

1. oświadczenie o przystąpieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub objęciu udziałów w tej spółce,

2. oświadczenie zawierające zgodę osób przystępujących do spółki akcyjnej na zawiązanie spółki, na brzmienie statutu i na objęcie akcji, wyrażoną w innym akcie niż akt obejmujący statut.

Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

Maksymalna stawka wynosi:

Uwaga!
Za sporządzenie protokołu dokumentującego podwyższenie kapitału zakładowego spółki jako maksymalną stawkę przyjmuje się stawkę przewidzianą w tabeli zamieszczonej na początku artykułu („Tabela maksymalnych stawek taksy notarialnej”), przy czym podstawą określenia maksymalnej stawki jest różnica pomiędzy wysokością podwyższonego kapitału zakładowego a wysokością dotychczasowego kapitału zakładowego.

II. WYPISY, ODPISY I WYCIĄGI

Za sporządzenie wypisu, odpisu lub wyciągu z akt notarialnych lub innego dokumentu maksymalna stawka wynosi 6 zł za każdą rozpoczętą stronę, przy czym za stronę uważa się tekst obejmujący nie mniej niż 25 wierszy.

III. POŚWIADCZENIA

Maksymalna stawka wynosi:

IV. DORĘCZANIE OŚWIADCZEŃ

Za doręczenie stronie przeciwnej oświadczenia wniesionego ustnie do protokołu albo wręczonego lub przesłanego notariuszowi maksymalna stawka wynosi 40 zł.

V. PROTESTY

Za sporządzenie protestu maksymalna stawka wynosi przy wartości kwoty ulegającej zaprotestowaniu:

1. do 1000 zł włącznie – 5 zł,
2. powyżej 1000 zł – 5 zł + 0,5 % od nadwyżki ponad 1000 zł, nie więcej jednak niż 2500 zł.

Uwaga!
Jeżeli osoba, przeciwko której protest ma być skierowany, uczyni zadość wezwaniu przed sporządzeniem protestu, maksymalna stawka wynosi połowę stawki określonej powyżej.

VI. INNE CZYNNOŚCI

1. Za każdą rozpoczętą godzinę czynności sprzedaży przedmiotu zastawu rejestrowego w drodze przetargu publicznego maksymalna stawka wynosi 3 % przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”, zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Przy czym, za ww. czynność kontynuowaną w drugim dniu i kolejnych dniach, maksymalna stawka wynosi 50% tej stawki.

Uwaga!
Powyższego nie stosuje się w przypadku sporządzenia aktu notarialnego dokumentującego przebieg przetargu.

2. Za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej powyżej maksymalna stawka wynosi 200 zł.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 272)
• Art. 1, 3 i 5 ustawy z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2291 oraz z 2018 r. poz. 398)

Ewa Iwan