Sprzedaż środka trwałego w księgach rachunkowych

Przychodem przedsiębiorstwa może być zarówno sprzedaż usług czy towarów, jak i sprzedaż składników majątku. Często zdarza się, że mamy do czynienia ze sprzedażą środków trwałych, które wcześniej były użytkowane przez jednostkę. Powodów sprzedaży składnika majątku może być wiele. Może to być podyktowane zmianą technologiczną, zużyciem środka trwałego w sposób, który uniemożliwia dalsze użytkowanie, czy też wymianą na nowszy składnik majątku.

Ujęcie rachunkowe sprzedaży środka trwałego

Jednostka, decydując się na sprzedaż środka trwałego, zobowiązana jest do usunięcia go z ewidencji środków trwałych. Należy dokonać tego poprzez wyksięgowanie z ksiąg rachunkowych wartości początkowej sprzedawanego środka trwałego, jak i jego dotychczasowych odpisów umorzeniowych.

W sytuacji gdy dany środek trwały nie został jeszcze w pełni zamortyzowany, to część niezamortyzowaną należy ująć jako pozostałe koszty operacyjne, natomiast przychód ze sprzedaży składnika majątku zaewidencjonujemy jako przychody operacyjne danej jednostki, co reguluje dokładnie art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy z 19 lipca 2016 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1047, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, przez pozostałe koszty i przychody operacyjne rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane m.in. ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji.

Aspekt podatkowy sprzedaży środka trwałego

Sprzedaż środka trwałego wiąże się z powstaniem przychodu podatkowego, który jednostka musi rozpoznać na podstawie art. 14 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1888, z późn. zm., dalej: ustawa o CIT). Wartość przychodu, który jednostka uzyska ze sprzedaży środka trwałego, wynikać będzie z kwoty umownej, która została określona na fakturze sprzedaży, z zastrzeżeniem, że gdy cena znacznie odbiega od wartości rynkowej składnika majątku, organ podatkowy, kierując się ceną rynkową tego samego środka trwałego, może sam ustalić jego faktyczną wartość. W myśl art. 12 ust. 3a ustawy o CIT za datę powstania przychodu uznaje się dzień wystawienia faktury bądź uregulowania należności.

Kosztem uzyskania przychodu przy odpłatnym zbyciu majątku trwałego jednostki są, w myśl art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, wydatki poniesione na ich nabycie bądź koszty ich wytworzenia, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1, bez względu na czas ich poniesienia. W tym przypadku kosztem przy sprzedaży środka trwałego będzie jego niezamortyzowana dotychczas część.

Zatem ustalając wynik podatkowy ze sprzedaży środka trwałego jednostki, należy wartość przychodu ustalonego na fakturze sprzedaży pomniejszyć o kwotę poniesioną na nabycie danego środka trwałego. Z racji tego, że środki trwałe podlegają amortyzacji, odpisy z tego tytułu są zaliczane do kosztów podatkowych i nie są uznane za te koszty w myśl art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.

Jednostka podlegająca pod VAT zobligowana jest do wystawienia faktury, dokonując sprzedaży majątku trwałego. Jeżeli podatnik, nabywając środek trwały, skorzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego, przy jego sprzedaż zobligowany jest do opodatkowania go według właściwej stawki. Jednostka może być zwolniona z opodatkowania sprzedaży środka trwałego, w przypadku gdy środek trwały wykorzystywany był wyłącznie na cele działalności zwolnionej z podatku, a tym samym podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu tego środka trwałego.

Ewidencja księgowa sprzedaży środka trwałego na przykładzie

Przedsiębiorstwo XYZ sp. z o.o., będące czynnym podatnikiem VAT, sprzedało środek trwały, wystawiając z tego tytułu fakturę sprzedaży na kwotę 12 000 zł netto. Środek trwały opodatkowany był według 23% stawki VAT, zatem kwota podatku VAT wyniosła 2760 zł. Wartość początkowa środka trwałego wynosiła 18 000 zł, natomiast dotychczasowe umorzenie – 8000 zł.

1. Wystawienie faktury VAT sprzedaży środka trwałego:
   • strona WN konta 240 Pozostałe rozrachunki – kwota 14 760 zł,
   • strona MA konta 756 Pozostałe przychody operacyjne – kwota 12 000 zł,
   • strona MA konta 222 VAT należny – kwota 2760 zł;
2. Wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji księgowej:
   • strona WN konta 759 Pozostałe koszty operacyjne – kwota 10 000 zł (ujęcie rachunkowe kosztu nieumorzonej części środka trwałego: 18 000 zł – 8000 zł = 10 000 zł),
   • strona WN konta 070 Umorzenie środków trwałych – kwota 8000 zł (wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia środka trwałego),
   • strona MA konta 010 Środki trwałe – kwota 18 000 zł (wyksięgowanie wartości początkowej środka trwałego).

W rachunku zysków i strat wynik ze zbycia środków trwałych prezentowany jest per saldo. Wartość przychodu z faktury pomniejszona jest o koszt nieumorzonej części środka trwałego. Zatem na powyższym przykładzie jest to:

12 000 zł – 10 000 zł = 2000 zł.

Uzyskany wynik stanowi zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych jednostki.

Łukasz Walkiewicz