11.03.2021

Zgodnie z art. 13 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium państwa członkowskiego inne niż obszar Polski. Ma ona miejsce w sytuacji gdy obie strony transakcji są podatnikami podatku od wartości dodanej. Ponadto tak sprzedawca jak i nabywca dokonać muszą rejestracji do VAT-UE. WDT podlega opodatkowaniu stawką 0%. Jednym z warunków jej zastosowania jest posiadanie przez podatnika przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy dowodów, że towary stanowiące przedmiot dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska.

Dowody dostawy

Zgodnie z art. 42 ust. 3 i 4 powołanej ustawy dokumentami potwierdzającymi wywóz są:

1. w przypadku zlecenia przewozu przewoźnikowi (spedytorowi) dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika odpowiedzialnego za wywóz towaru z terytorium kraju, gdy wynika z nich jednoznacznie dokonanie dostawy do miejsca przeznaczenia na terytorium innego niż Polska państwa unijnego,
2. specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku,
3. jeżeli sam sprzedawca lub nabywca dokonuje wywozu przy użyciu własnego środka transportu oprócz specyfikacji podatnik powinien posiadać dokument zawierający co najmniej: imiona i nazwiska lub nazwy oraz adresy siedziby działalności gospodarczej sprzedawcy i nabywcy, adres dostawy towaru jeżeli jest inny niż adres siedziby lub miejsca zamieszkania nabywcy, określenie towarów i ich ilości, potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę, rodzaj oraz numer rejestracyjny pojazdu, którym wywożone są towary lub numer lotu gdy towary przewożone są transportem lotniczym.

Jeżeli ww. dokumenty w sposób jednoznaczny nie potwierdzają dostawy – w myśl art. 42 ust. 11 powołanej ustawy – uzupełniającymi dowodami mogą być:

• korespondencja handlowa z nabywcą w tym jego zamówienie,
• dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu,
• dokument potwierdzający zapłatę za towar lub dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania,
• dokument potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium innego niż Polska państwa UE.

Zgodnie z uchwałą NSA sygn. akt I FPS 1/10 z 11 października 2010 r., warunkiem zastosowania stawki 0% do WDT jest posiadanie przez sprzedawcę niektórych dowodów wskazanych w art. 42 ust. 3 ustawy o VAT uzupełnionych dokumentami wskazanymi w art. 42 ust. 11 tejże ustawy bądź innymi dowodami mającymi formę dokumentu, określoną w art. 180 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.  - Ordynacja podatkowa.

Objaśnienia podatkowe w sprawie dokumentowania WDT

17 grudnia ubiegłego roku Ministerstwo Finansów opublikowało Objaśnienia podatkowe dotyczące dokumentowania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów dla celów podatku od towarów i usług.
Ich celem było wyjaśnienie:

1. wzajemnej relacji przepisów Rozporządzenia Wykonawczego RADY (UE) Nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 77/1) i przepisów ustawy o VAT w zakresie sposobu dokumentowania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów dla celów podatku od towarów i usług,
2. zasad dokumentowania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na podstawie ww. Rozporządzenia,
3. zagadnienie obalenia domniemania wysłania towarów jako WDT, określonego w art. 45a ust. 1 ww. Rozporządzenia w brzmieniu nadanym przez Rozporządzenie Wykonawcze RADY (UE) 2018/1912 z 4 grudnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz.Urz. UE 311/10), przez organy podatkowe,
4. zasad dokumentowania WDT na podstawie przepisów ustawy o VAT.

Przepisy unijne wprowadzają wzruszalne domniemanie (organ podatkowy może udowodnić co innego), w myśl którego jeżeli dostawca z innego państwa UE dysponuje zestawem stosownych dokumentów, organy podatkowe przyjąć powinny iż WDT faktycznie nastąpiło. Ustawa o VAT regulacji takiej nie przewiduje. Zadać można pytanie o wzajemny stosunek przepisów unijnych i polskich. Czy nie zachodzi tu relacja nadrzędności norm unijnych nad polskimi. Tak się nie dzieje. Domniemanie owszem istnieje, jeżeli spełnione zostaną określone kryteria przyjąć należy, że do WDT doszło, co jest możliwe do obalenia. Istnienie domniemania nie zwalnia jednak dokonującego dostawy w ramach WDT od spełnienia warunków należytego udokumentowania transakcji, tj. w sposób określony w art. 42 ustawy o VAT. Tak więc najlepszą radą dla podatnika realizującego taką dostawę jest posiadanie dokumentów potwierdzających WDT odpowiadających normom unijnym i polskim. Wobec tego niespełnienie norm unijnych w zakresie dokumentowania WDT nie pozbawi podatnika prawa do zastosowania stawki 0%. Natomiast niespełnienie wymogów art. 42 ustawy o VAT gwarancji takiej nie zapewnia. Płynie więc stąd wniosek, że aby podatnik mógł do WDT zastosować taką stawkę spełnione muszą zostać wymogi ustawy o VAT a więc jej art. 42.

Można by się nawet zaryzykować twierdzenie, że zapis art. 45a rozporządzenia RADY 2018/2011 nie ma dla sytuacji polskich dostawców w ramach WDT żadnego znaczenia. To jednak zbyt daleko idące twierdzenie.

Wspomniałem, że domniemanie jest wzruszalne. Można to uczynić udowadniając, iż dany stan nie miał miejsca. Podejrzenie - które fiskus z pewnością będzie żywił – to zbyt mało. Wobec tego owo unijne domniemanie stanowi dla podatnika ochronę przed pozbawionymi dostatecznych podstaw zarzutami organów podatkowych.

Z objaśnień wynika, iż zastosowanie domniemania (potwierdzenie zajścia WDT w świetle rozporządzenia 282/2011) jest możliwe na liberalnych zasadach i wystarczające są do niego:

1. posłużenie się zbiorczym oświadczeniem nabywcy transportującego towar, pod warunkiem że oświadczenie zawiera wszelkie niezbędne dane dla każdej z wykonanych dostaw, bez konieczności potwierdzania na każdym dokumencie danych wspólnych dla wszystkich dostaw,
2. dowolność formy dokumentacji (papierowa, elektroniczna),
3. określenie niezależności wystawców dokumentów w związku z pojęciem podmiotów powiązanych,
4. przyjęcie, że termin do dostarczenia oświadczenia nosi charakter wyłącznie instrukcyjny, a zatem jego przekroczenie nie niesie za sobą żadnych skutków.

Na zakończenie swych objaśnień Minister przestrzega podatników, że właściwy organ podatkowy może dokonać oceny prawidłowości, w tym autentyczności poszczególnych dowodów posiadanych przez podatnika, oraz dokonać oceny czy posiadane dowody faktycznie potwierdzają WDT. Oznacza to, że każda sytuacja jest indywidualna i podczas kontroli może być zweryfikowana.

Objaśnienia wskazują jednak podatnikom rozwiązanie w kwestii WDT przyczyniające się do obrony ich praw. Zwrócenie uwagi na regulacje inne niż ustawy o VAT stanowi o ich przydatności.

Adam Okonkwo