Handel na straganach i targowiskach, handel obwoźny i obnośny - miejsce przechowywania dokumentacji

Kwestią kluczową przy określeniu obowiązków związanych z przechowywaniem dokumentów przez przedsiębiorców zajmujących się handlem poza siecią sklepową jest zdefiniowanie pojęć „obwoźny” i „obnośny”. Wbrew pozorom handel na straganach i targowiskach nie jest handlem, ani obwoźnym, ani obnośnym.

Wg Słownika Języka Polskiego, http://sjp.pwn.pl/

• obnośny (o handlu) to: polegający na tym, że sprzedający, nosząc towar, dostarcza go do rąk nabywców. Forma handlu okrężnego praktykowanego przez kupców nie mających stałego miejsca sprzedaży i własnego pojazdu.
• obwoźny (o handlu) to: polegający na jeżdżeniu z towarami lub usługami i oferowaniu ich klientowi w miejscu jego zamieszkania lub pracy.

Handel obwoźny i obnośny jest odrębnie klasyfikowany niż handel na straganach i targowiskach także wg standardów klasyfikacyjnych. Wg klasyfikacji PKD 2007, która obowiązuje od 1 stycznia 2008 r., handel obwoźny i obnośny klasyfikowany jest pod symbolem: 47.99.Z Pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona poza siecią sklepową, straganami i targowiskami. Natomiast, sprzedaż na straganach i targowiskach, w zależności od oferowanego na sprzedaż asortymentu może być klasyfikowana następująco:

• 47.81.Z Sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona na straganach i targowiskach,
• 47.82.Z Sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia prowadzona na straganach i targowiskach,
• 47.89.Z Sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach.

Podatkowa księga przychodów i rozchodów – handel obwoźny i obnośny

Zasady przechowywania księgi w przypadku przedsiębiorców trudniących się handlem obwoźnym i obnośnym regulują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 728; dalej rozporządzenie pkpir).

Stosownie do § 9 ust. 6 rozporządzenia u podatników prowadzących działalność w zakresie handlu obnośnego i obwoźnego księga musi znajdować się w miejscu wykonywania działalności. W praktyce oznacza to dla przedsiębiorcy konieczność posiadania księgi zawsze przy sobie, w miejscu gdzie faktycznie prowadzony jest handel. Z obowiązku tego może podatnika zwolnić jedynie prowadzenie ewidencji sprzedaży. Jeżeli jest ona przez przedsiębiorcę prowadzona – a przepisy dopuszczają taką możliwość w § 30 ust. 3 rozporządzenia pkpir – wówczas w miejscu wykonywania działalności musi znajdować się co najmniej ta ewidencja. Chodzi tu o ewidencję sprzedaży, o której mowa w § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia pkpir. Ewidencja powinna zawierać co najmniej następujące dane:

• numer kolejny wpisu,
• datę uzyskania przychodu nieudokumentowanego fakturami, rachunkami
• oraz kwotę przychodu.

Warto dodać, iż ewidencji sprzedaży nie muszą prowadzić przedsiębiorcy, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Podatkowa księga przychodów i rozchodów – handel na straganach i targowiskach

Przedsiębiorców prowadzących handel na straganach i targowiskach obowiązują przepisy wynikające z § 9 ust. 2 rozporządzenia pkpir. Zgodnie ze wskazaną podstawą prawną księga oraz dowody, na których podstawie są dokonywane w niej zapisy, musi znajdować się na stałe w miejscu wykonywania działalności lub miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba, a jeżeli prowadzenie księgi zostało zlecone biuru rachunkowemu - w miejscu wskazanym przez podatnika. Zatem, w tym przypadku księga powinna znajdować się pod adresem wskazanym w druku CEIDG-1 jako adres przechowywania dokumentacji rachunkowej.

Powyższe potwierdza Krajowa Informacja Skarbowa: § 9 ust. 6 rozporządzenia dotyczy osób prowadzących działalność w zakresie handlu obnośnego i obwoźnego. Zatem prowadząc handel w inny sposób niż obnośnie lub obwoźnie, czyli w formie stałego punktu sprzedaży na przykład na targowisku, stosujemy § 9 ust. 2 rozporządzenia pkpir.

Ewidencja przychodów dla ryczałtowców

Przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji przychodów nie przewidują żadnych uregulowań dedykowanych dla przedsiębiorców prowadzących handel obwoźny i obnośny. Zatem, te same przepisy w zakresie przechowywania ewidencji dotyczą przedsiębiorców realizujących sprzedaż w formie stacjonarnej, trudniących się handlem na straganach i targowiskach, czy też handlem obwoźnym i obnośnym.

Zasady przechowywania ewidencji przychodów określają przepisy ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2180, z późn. zm.). Stosownie do art. 15 ust. 4 ustawy ewidencję oraz dowody, na podstawie których są dokonywane wpisy do ewidencji, a także dowody zakupu towarów, należy przechowywać w miejscu wykonywania działalności lub, jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w miejscu wskazanym przez podatnika lub podatników - jako ich siedziba, albo w biurze rachunkowym, któremu zostało powierzone prowadzenie ewidencji.

Ze wskazanych przepisów, wynika, iż ewidencja powinna znajdować się w miejscu wykonywania działalności; brak tu jest wskazania analogicznego do tego jakie przewidziane jest dla podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów „lub miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba”. W przypadku gdy prowadzenie ewidencji zostanie zlecone do biura rachunkowego, ewidencja ta powinna znajdować się w biurze rachunkowym, natomiast w sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzi ewidencję we własnym zakresie wydaje się, iż powinna ona znajdować się przy podatniku (na straganie, targowisku, w miejscu prowadzenia handlu obwoźnego czy odnośnego). Wprawdzie obowiązek ten nie wynika literalnie z przepisów prawa. Wnioski takie nasuwają się wyłącznie na skutek porównania uregulowań dotyczących przechowywania księgi i ewidencji przychodów. Interpretacja przepisów bez odnoszenia się do tego porównania prowadziłaby do wniosku, iż prowadząc handel poza siecią sklepową przedsiębiorcy powinni przechowywać ewidencję przychodów w miejscu wskazanym w druku CEIDG-1 jako adres wykonywania działalności.

Powołane powyżej przepisy dotyczące przechowywania ksiąg nie definiują pojęcia „miejsca wykonywania działalności”. Wydaje się, iż należy tu sięgać do art. 25 ust. 1 pkt 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829, z późn. zm.). Na podstawie wskazanej podstawy prawnej wpisowi do CEIDG podlegają adresy, pod którymi jest wykonywana działalność gospodarcza, w tym adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony. Skoro zatem, ewidencja przychodów powinna być przechowywana w miejscu wykonywania działalności, to realizację tego warunku powinno zapewniać przechowywanie ewidencji pod adresem głównego miejsca wykonywania działalności.

Edyta Zaniewicz