Firma kupuje nowy samochód od osoby fizycznej

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług odnoszą się w swym zakresie tylko i wyłącznie do bezwzględnego objęcia obowiązkiem podatkowym w zakresie VAT sprzedaży lub kupna nowego samochodu, ale w obrocie z krajami Unii Europejskiej. W takiej sytuacji, niezależnie od tego, czy jest to osoba prywatna, czy przedsiębiorca VAT-owiec, transakcja zawsze będzie wiązała się z rozliczeniem podatku VAT. Niemniej w odniesieniu do transakcji tego samego typu w kraju powyższe regulacje nie obowiązują. W konsekwencji oznacza to, że procedura kupna samochodu uznawanego za nowy będzie opodatkowana tak samo jak kupno samochodu używanego do firmy. W omawianym kontekście przedmiotem rozważań jest nabycie samochodu przez firmę od osoby prywatnej. Powyższe oznacza, że transakcja kupna samochodu zostanie udokumentowana zawartą pomiędzy stronami umową kupna/sprzedaży.

Sprzedaż i zakup nowego samochodu objęte są szczególnymi regulacjami w zakresie podatku VAT. Sprowadzają się one do tego, że niezależnie od statusu, jaki posiadają nabywca oraz sprzedawca (tj. czy są to osoby fizyczne, przedsiębiorcy, VAT-owcy), uznani są za podatników VAT. Uznanie zaś danego podmiotu za podatnika VAT zazwyczaj wiąże się z koniecznością sporządzenia stosownej dokumentacji dla potrzeb podatku VAT oraz jego rozliczeniem.

Takie szczególne obowiązki z pewnością mają nabywcy i sprzedawcy nowych samochodów, jeżeli transakcja odbywa się z kontrahentem z Unii Europejskiej. Powyższe przepisy obowiązują na mocy art. 13 ust. 2 pkt 4 oraz art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT. Ustawa wyraźnie wyłania krąg podatników dokonujących obrotu nowymi środkami transportu w ramach Wspólnoty, nie odnosi się natomiast do podatników, który dokonują transakcji zakupu bądź sprzedaży nowego środka transportu na terytorium kraju. W odniesieniu do zarejestrowanych podatników VAT kwestia ta wydaje się oczywista - sprzedaż będzie podlegała opodatkowaniu 23-procentowym podatkiem VAT, zgodnie z ogólną zasadą. Biorąc jednak pod uwagę szczególne regulacje w zakresie kupna i sprzedaży nowych samochodów, powstaje pytanie, jak mają rozliczać tę transakcję osoby prywatne. Zdarzyć się przecież może, że osoba fizyczna kupuje w salonie nowy samochód, a następnie, w wyniku różnego biegu zdarzeń, np. wypadku, sprzedaje go. Taka sytuacja jest szczególnie mile widziana z punktu widzenia nabywcy. Samochód jest niemalże nieużywany, a cena znacznie niższa niż w przypadku kupna w salonie.

Z punktu widzenia optymalizacji kosztów w firmie zakup nowego samochodu od osoby fizycznej może być bardzo atrakcyjny, przede wszystkim ze względu na możliwość zastosowania zwolnienia od podatku VAT w przypadku sprzedaży samochodu.

Nowy samochód, czyli jaki?

 

Definicja według art. 2 pkt 10 lit. a ustawy o VAT:

W myśl przepisów o VAT nowy samochód to m.in. taki samochód osobowy, który:

  • przejechał nie więcej niż 6000 kilometrów lub 
  • od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy.

 

Kwestia ustalenia ilości przejechanych kilometrów jest łatwa - wystarczy skontrolować stan licznika. Wątpliwości zaś może budzić prawidłowe określenie czasu użytkowania. W przepisach jest mowa o używaniu samochodu w czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy od momentu dopuszczenia go do użytku. Momentem tym dla samochodów osobowych jest dzień, w którym pojazd został pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza. Jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji samochodu lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.

 

Ważne:

Ustawodawca obejmuje obowiązkiem podatkowym nowy środek transportu (nowy samochód). Nowym samochodem, według słowniczka pojęciowego, jest pojazd, w odniesieniu do którego możemy stwierdzić, że wystąpiła choćby jedna z dwóch przesłanek:

  • pojazd przejechał nie więcej niż 6000 km, ale od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło więcej niż pół roku lub 
  • pojazd ma przebieg znacznie większy niż 6000 km, ale od momentu dopuszczenia go do użytku nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy.

 

Powyższe zostało potwierdzone np. wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2006 r. o sygnaturze I FSK 9/06, a także wyrokiem z 15 grudnia 2010 r, sygn. I FSK 23/10. W wyrokach tych NSA zauważył, że w definicji nowego środka transportu uregulowanie przybrało postać alternatywy nierozłącznej, zwanej zwykłą. Alternatywa nierozłączna jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy przynajmniej jedno z jej zdań składowych jest prawdziwe. Alternatywa taka jest fałszywa tylko w jednym przypadku, a mianowicie wówczas, gdy wszystkie zdania składowe są fałszywe. W odniesieniu do powyższej definicji oznacza to, że nowym środkiem transportu nie będzie samochód, który będzie miał przebieg większy niż 6000 km i jednocześnie będzie używany dłużej niż przez okres 6 miesięcy.

VAT czy PCC?

Ustalona została już definicja nowego samochodu, pozostaje zatem sprawa prawidłowego opodatkowania transakcji jego sprzedaży/kupna. Przepisy ustawy o VAT odnoszą się w swym zakresie tylko i wyłącznie do bezwzględnego objęcia obowiązkiem podatkowym w zakresie VAT sprzedaży lub kupna nowego samochodu, ale w obrocie z krajami Unii Europejskiej. W takiej sytuacji, niezależnie od tego, czy jest to osoba prywatna, czy przedsiębiorca VAT-owiec, transakcja zawsze będzie wiązała się z rozliczeniem podatku VAT. Niemniej w odniesieniu do transakcji tego samego typu w kraju powyższe regulacje nie obowiązują. W konsekwencji oznacza to, że procedura kupna samochodu uznawanego za nowy będzie opodatkowana tak samo jak kupno samochodu używanego do firmy. W omawianym kontekście przedmiotem rozważań jest nabycie samochodu przez firmę od osoby prywatnej. Powyższe oznacza, że transakcja kupna samochodu zostanie udokumentowana zawartą pomiędzy stronami umową kupna/sprzedaży. Ponieważ mamy tu do czynienia z obrotem cywilnoprawnym, transakcja ta będzie wiązała się z koniecznością odprowadzenia podatku od czynności cywilnoprawnych (zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Podatek przy umowie sprzedaży samochodu pobierany jest w wysokości 2% wartości rynkowej samochodu, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC. Co do zasady wartość samochodu podana jest w zawieranej pomiędzy stronami umowie i to właśnie uzgodniona kwota stanowi podstawę opodatkowania. Niemniej, składając w urzędzie skarbowym deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, pracownik organu, w przypadku podejrzenia obniżenia wartości samochodu, wskaże jego wartość. Praktyka dowodzi, że niemalże każdy podatnik, który chce złożyć deklarację, musi przyjąć ustalenia pracownika urzędu skarbowego, który naniesie poprawki na składaną deklarację i poda wartość samochodu. Takie „przeszacowanie” wartości samochodu zazwyczaj dokonywane jest od ręki przy okienku w urzędzie, jednak zgodnie z przepisami wynikającymi z ustawy (art. 6 ust. 3 i 4 ustawy o PCC) procedura ta powinna wyglądać nieco inaczej. Zgodnie z przepisami prawa, jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub określona przez podatnika wartość zdaniem urzędu nie odpowiada wartości rynkowej - organ wzywa podatnika do jej określenia (w przypadku jej braku) bądź odpowiednio podwyższenia lub obniżenia. W wezwaniu organ podatkowy powinien podać wartość np. omawianego samochodu według własnej, wstępnej oceny. Podatnik zaś powinien odpowiedzieć na wezwanie w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania. W sytuacji, gdy podatnik nie odpowiada na wezwanie urzędu (nie wskaże rynkowej wartości), organ podatkowy sam określa wartość przedmiotu, posiłkując się przy tym opinią biegłego bądź, jeżeli takowa istnieje - wyceną rzeczoznawcy przedstawioną przez podatnika. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość przedmiotu określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, to koszty opinii ponosi podatnik.

 

Zwalnia się od podatku PCC sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł.

(art. 9 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych)

 

Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli w omawianej sytuacji - z chwilą sprzedaży samochodu. Wynika to z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC. Samą zaś deklarację (od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje druk deklaracji PCC-3) należy złożyć w terminie 14 dni od daty sprzedaży samochodu. Deklarację składa się bez wezwania ze strony urzędu skarbowego, co oznacza, że podatnik sam musi dopilnować terminów.

W świetle obecnych uregulowań (art. 4 pkt 1) przy umowie sprzedaży obowiązek podatkowy ciąży tylko na kupującym. W dalszej konsekwencji tylko na kupującym będzie też ciążył obowiązek złożenia deklaracji PCC oraz zapłaty podatku. Stanowią o tym przepisy art. 5 ust. 1 oraz art. 10 ust 1 ustawy o PCC. W deklaracji przede wszystkim uwidacznia się informacje na temat:

 

  • daty i miejsca dokonania czynności cywilnoprawnej, 
  • danych kupującego (imię, nazwisko, data urodzenia, PESEL oraz adres zamieszkania), 
  • zwięzłego określenia treści i przedmiotu czynności (np. marka i typ samochodu, nr silnika, nr podwozia, nr rejestracyjny, rok produkcji, kolor), 
  • podstawy opodatkowania, czyli wartości samochodu, którą strony uzgodniły, 
  • stawki podatku - 2%,
  • oraz kwoty podatku (np. przy zakupie samochodu o wartości 50 000 zł wartość podatku PCC wyniesie 1000 zł).

Analizując konsekwencje podatkowe zakupu nowego samochodu od osoby fizycznej, należy odnieść się do jeszcze jednej, bardzo istotnej regulacji, a mianowicie do art. 2 pkt 4 lit a i b ustawy o PCC. Wskazane przepisy stanowią, że nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne (w tym umowa sprzedaży), jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona. Wskazana regulacja często prowadzi do błędów w postępowaniu podatników, ponieważ mylnie sądzą oni, że jeżeli chociażby jedna ze stron jest VAT-owcem, to nie ma obowiązku rozliczania podatku od czynności cywilnoprawnych. Niestety, twierdzenie takie jest dalekie od prawdy. Należy zwrócić uwagę, że przepis zawiera ograniczenie zwolnienia do czynności, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest VAT-owcem. Wobec powyższego istotne znaczenie ma nie to, że jedna ze stron transakcji jest VAT-owcem, a to by to sprzedawca (bo umowa dotyczy sprzedaży samochodu - umowa sprzedaży jest wskazaną czynnością) był podatnikiem podatku VAT. Oznacza to, że w przypadku gdy zbywcą samochodu jest osoba prywatna (niebędąca podatnikiem VAT), sprzedaż taka będzie podlegała opodatkowaniu PCC, niezależnie od tego, czy nabywcą jest inna osoba prywatna, czy firma będąca podatnikiem VAT. O podatku PCC nie byłoby mowy w sytuacji odwrotnej, tj. jeśli firma sprzedawałaby samochód osobie fizycznej.

 

Czy wiesz, że:

W przypadku umowy sprzedaży samochodu przez osobę fizyczną na rzecz firmy będącej podatnikiem VAT czynność podlega opodatkowaniu PCC, a w sytuacji odwrotnej, tj. gdy firma sprzedaje samochód na rzecz osoby prywatnej, czynność taka nie podlega PCC.

 

Wartość początkowa samochodu

Skoro w myśl przepisów istnieje obowiązek opłacenia przez kupującego podatku PCC, powstaje pytanie, czy zapłacony podatek zwiększa wartość początkową nabytego samochodu.

Zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za wartość początkową środków trwałych w razie kupna uważa się cenę ich nabycia. Ceną nabycia zaś jest kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszona o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem wobec wyraźnej regulacji, która mówi, iż wartość środka trwałego powinna być zwiększona o wszelkie opłaty notarialne i skarbowe - należy stwierdzić, że zapłacony podatek PCC również zwiększa wartość początkową nabytego samochodu.

 

Warto wiedzieć:

Zapłacony przez nabywcę samochodu podatek od czynności cywilnoprawnych zwiększa wartość początkową środka trwałego.

 

W związku z faktem, iż wartość środka trwałego zwiększają koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, należy zauważyć, że do zwiększenia podstawy w przypadku nowego samochodu zostaną zaliczone m.in. wydatki na rejestrację, wykupienie nalepek kontrolnych i legalizacyjnych, wykupienie tablic rejestracyjnych oraz opłat za wydanie dowodu.

Firma dokonująca zakupu nowego samochodu osobowego powinna być szczególnie wyczulona na prawidłowe dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. W związku z faktem, że samochody nowe mają zazwyczaj niebagatelną wartość, trzeba ze szczególną uwagą ustanowić wartość samochodu, od której można dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Mowa tu o regulacji wynikającej z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, która stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:

  • 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych,
  • 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.

Podstawa prawna

  • Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
  • Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
  • Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych

Redakcja podatki.biz

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...