Czy każdy zakup od osoby prywatnej płatny gotówką może być kosztem?

Od stycznia 2017 r. zapłata w gotówce wyższa niż 15 000 zł nie może być kosztem podatkowym. Sprawdźmy jednak, czy można zaliczać w koszty podatkowe zakup samochodu, którego wartość przekracza 15 000 zł i który podatnik zakupił od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, nieposiadającej konta bankowego, a zapłatę uiścił gotówką?

Odpowiedź na tak postawione pytanie była przedmiotem interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 kwietnia 2017 r., nr 2461-IBPB-1-1.4511.53.2017.2.WRz.

Koszty uzyskania przychodów w przepisach podatkowych

Organ podatkowy wyjaśnił w pierwszej kolejności, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Aby zatem określony wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu, musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

1. musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
2. nie może być wymieniony w art. 23 ustawy o PIT, wśród wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów,
3. musi być należycie udokumentowany.

Biorąc pod uwagę powyższe, kosztami uzyskania przychodów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej są zatem wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ustawy o PIT nie podlegają wyłączeniu z tychże kosztów. Przy czym związek przyczynowy między poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu albo służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.

Limit wydatków w formie gotówki

Organ podatkowy podkreślił, że w myśl art. 22p ust. 1 ustawy o PIT, który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2017 r., podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1829) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (w treści obowiązującej od 1 stycznia 2017 r.) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Limity tylko dla przedsiębiorców

Organ podatkowy podkreślił, że art. 22p ustawy o PIT odnosi się do tych transakcji, których drugą stroną jest inny przedsiębiorca, co wynika wprost z art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Chodzi tu zatem o umowę zawieraną pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą, a nie pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, a więc niebędącymi przedsiębiorcami.

Z przedstawionego we wniosku o wydanie przedmiotowej interpretacji stanu faktycznego wynikało natomiast, że podatnik prowadzi jednoosobowo działalność gospodarczą w zakresie handlu samochodami. Przeważnie kupuje samochody o wartości przekraczającej 15 000 zł od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Osoby te często nie posiadają kont bankowych. Wnioskodawca zapłatę z tytułu kupna tych samochodów chciałby nadal dokonywać gotówką.

Odnosząc się do sytuacji podatnika, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że skoro przedsiębiorca zawiera transakcje kupna samochodów o wartości przekraczającej 15 000 zł, z osobami niebędącymi przedsiębiorcami (a więc nieprowadzącymi działalności gospodarczej), to ograniczenie wynikające z art. 22p ustawy o PIT nie będzie miało do niego zastosowania. W konsekwencji będzie mógł on zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej całą kwotę wartości wydatków poniesionych na nabycie samochodów.

Jacek Kotowski