VAT: Ustalanie podstawy opodatkowania przy transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi

Ustawa VAT przewiduje możliwość ustalenia podstawy opodatkowania przez organy podatkowe w oparciu o ceny rynkowe w przypadku, gdy transakcja jest dokonywana pomiędzy podmiotami powiązanymi i jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Takie uprawnienie wynika z treści art. 32 ust. 1 ustawy VAT.

Przez powiązania rozumie się powiązania:

1. w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy PIT i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy CIT;
2. wynikające ze stosunku pracy;
3. wynikające z tytułu przysposobienia.

(zobacz artykuł: PIT: Kiedy podmioty są ze sobą powiązane) 

Natomiast na mocy art. 2 pkt 27b ustawy VAT przez wartość rynkową rozumie się całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju; w przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

1. w odniesieniu do towarów - kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,
2. w odniesieniu do usług - kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

Powyższy artykuł dotyczy reguł ustalania podstawy opodatkowania i stanowi wyjątek od zasady z art. 29a ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którą podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę należną lub otrzymaną z tytułu sprzedaży. Jeśli spełnią się przesłanki z tego przepisu do jego zastosowania, podstawa opodatkowania będzie wynikać z deklaratoryjnej decyzji organu podatkowego, będzie obliczona w sposób w nim wskazany, a wynikiem jego zastosowania może być zaległość podatkowa po stronie podatnika.

Mając na uwadze powołane przepisy  należy wskazać, że podatnik ma prawo swobodnie układać swoje interesy tak, aby działalność gospodarcza była dla niego opłacalna pod względem ekonomicznym, w tym stosując znaczne upusty cenowe, jeśli jest to w jego uznaniu zasadne dla osiągnięcia tego celu.

Trzeba przy tym wyraźnie zaznaczyć, że stosowanie znacznych rabatów jest niedopuszczalne w zakresie, w jakim ma ono służyć tzw. obejściu przepisów prawa i uniknięciu opodatkowania danej czynności. Tak więc każdy zastosowany upust winien być uzasadniony ekonomicznie i prowadzić w końcowym efekcie do osiągnięcia celu jaki został wytyczony dla działalności gospodarczej, tj. zarobku.

Jak już zaznaczono powyżej, przepisy ustawy nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny (udzielenia rabatu), czyli możliwa jest sprzedaż po cenie niższej (nawet znacznie) niż rzeczywista wartość danego towaru, czy usługi. Jedynie w sytuacji, gdy między podmiotami (kontrahentami) istnieją powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o VAT, organ podatkowy może określić wysokość obrotu na podstawie wartości rynkowej tych towarów lub usług, ale tylko w sytuacji, gdyby związki te miały wpływ na ustalenie ceny.

Tak też interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 19.05.2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.143.2022.1.WH.

Marcin Sądej, Radakcja podatki.biz

Hasła tematyczne: podmioty powiązane, podstawa opodatkowania