PIT: Metoda degresywna amortyzacji  

Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych pozwalają na elastyczne kształtowanie wysokości kosztów uzyskania przychodów w poszczególnych okresach sprawozdawczych i rozliczeniowych. Ma to szczególne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy chcą zmniejszyć lub zwiększyć wysokość dochodu - zarówno ze względów podatkowych jak i pozapodatkowych. Na przykład przedsiębiorca, starający się o kredyt inwestycyjny będzie się starał wykazać jak największą rentowność w okresach minionych. Podobnie, kiedy będzie planował sprzedaż przedsiębiortwa lub fuzję, lub kiedy będzie mógł zbilansować dochód stratą z nieodległej przeszłości. 

Z drugiej strony przedsiębiorca, który osiągnął większe, niż zakładane dochody może chcieć zmniejszyć podstawę opodatkowania. I w jednym i w drugim przypadku pomoże planowanie podatkowe, wykorzystujące między innymi mechanizmy naliczania odpisów amortyzacyjnych. 

Warto zatem poznać bliżej metodę degresywną amortyzacji.

Metoda degresywna amortyzacji środków trwałych

Możliwość zastosowania degresywnej amortyzacji wprowadza artykuł 22k ust. 1 ustawy o PIT - analogiczne przepisy dotyczące tej metody znajdują się w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przepis ten mówi, iż odpisów amortyzacyjnych można dokonywać od wartości początkowej maszyn i urządzeń zaliczonych do grup 3–6 i 8 KŚT oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych, w pierwszym podatkowym roku ich używania przy zastosowaniu stawek podanych w wykazie stawek amortyzacyjnych podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0, a w następnych latach podatkowych od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania.

Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody wskazanej w art. 22i ust. 1, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 22i.

Przypomnijmy, że w myśl wspomnianego wyżej art. 22i ust. 1 ustawy PIT odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych co do zasady dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych.

Jak zastosować metodę degresywną amortyzacji

Chcąc dokonywać odpisów amortyzacyjnych metodą degresywną, w pierwszej kolejności należy ustalić stawkę amortyzacyjną dla danego środka trwałego. Dokonujemy tego na podstawie wykazu stawek amortyzacyjnych, będącego załącznikiem do obu ustaw o podatku dochodowym. Drugim krokiem jest pomnożenie wybranej stawki z wykazu przez wartość nie wyższą niż 2,0.

W pierwszym roku podatkowym przy obliczaniu kwoty odpisu amortyzacyjnego podwyższoną stawkę stosujemy do wartości początkowej, w kolejnych natomiast okresach za podstawę odpisu przyjmuje się w każdym roku podatkowym wartość początkową środka trwałego pomniejszoną o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne. Jest to tzw. wartość netto. Ustala się ją na początku każdego z kolejnych lat, w których dokonujemy odpisów amortyzacyjnych.

W poszczególnych latach amortyzacji podstawa dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla każdego roku będzie coraz mniejsza. Tym samym nasze odpisy amortyzacyjne również będą miały coraz niższe wartości.

I dlatego przepisy podatkowe wprowadzają możliwość, aby począwszy od roku podatkowego, w którym określona w powyższy sposób wartość rocznego odpisu amortyzacyjnego miałaby być niższa od amortyzacji rocznej obliczonej przy zastosowaniu stawek z wykazu (bez powiększania o współczynnik), można było stosować stawki z wykazu. Dzięki temu odpisy amortyzacyjne mogą być znowu wyższe.

Oto przykład liczbowy.

Przykład

Jednostka kupiła maszynę. Urządzenie zaliczone jest do grupy 5 KŚT, co oznacza, że może być amortyzowane metodą degresywną. Załóżmy, że maszyna jest używana od września. Pierwszego odpisu amortyzacyjnego jednostka dokona zatem w październiku:

• wartość początkowa maszyny: 15 000 zł;
• stawka amortyzacyjna z wykazu: 10%;
• współczynnik (amortyzacja metodą degresywną): 2,0;
• stawka amortyzacji z uwzględnieniem współczynnika: 20%.

Odpisy amortyzacyjne w poszczególnych latach wyniosą:

Pierwszy rok: 15 000 zł x 20% / 12 x 3 = 750 zł.

Wyjaśnijmy, że roczny odpis amortyzacyjny dzielimy na 12, ponieważ tyle mamy miesięcy w roku, a następnie mnożymy przez 3. W pierwszym roku maszynę amortyzujemy tylko przez 3 miesiące (październik–grudzień). Takie założenia poczyniliśmy w przykładzie.

Drugi rok: W pierwszej kolejności obliczamy wartość początkową na początek roku. Będzie to zatem różnica: 15 000 zł – 750 zł.

Roczny odpis amortyzacyjny w drugim roku wyniesie: (15 000 zł – 750 zł) x 20% = 2850 zł.

Trzeci rok: (15 000 zł – 750 zł – 2850 zł) x 20% = 2280 zł.

Czwarty rok: (15 000 zł – 750 zł – 2850 zł – 2280 zł) x 20% = 1824 zł.

Piąty rok: (15 000 zł – 750 zł – 2850 zł – 2280 zł – 1824 zł) x 20% = 1459,20 zł.

I tu się zatrzymajmy.

Zwróćmy uwagę, że w piątym roku wysokość naszego odpisu przy stosowaniu metody degresywnej wyniosłaby 1459,20 zł. Byłaby zatem niższa od rocznego odpisu, jaki przysługiwałby nam przy wykorzystaniu stawek z wykazu.

Założyliśmy, że w naszym przykładzie stawka z wykazu to 10%. Roczny odpis przy wykorzystaniu tej stawki wyniósłby zatem 1500 zł (15 000 zł x 10%).

Ze względu na to, że odpis dokonywany metodą degresywną w piątym roku byłby niższy niż ten wynikający z amortyzacji według stawki z wykazu, nasza jednostka w piątym roku i kolejnych latach rocznie będzie odpisywać z tytułu amortyzacji kwotę 1500 zł.

Piąty rok: 1500 zł.

Szósty rok: 1500 zł.

Siódmy rok: 1500 zł.

Ósmy rok: 1500 zł.

Dziewiąty rok: W tym roku odpis będzie niższy, zamortyzowaliśmy już bowiem prawie całą wartość maszyny. Odpiszemy więc tylko pozostałą jej wartość:

15 000 zł – 13 704 zł = 1296 zł.

Przy zastosowaniu metody degresywnej nasza maszyna została zamortyzowana w ciągu 9 lat. Jeśli chcielibyśmy dokonywać jej odpisów amortyzacyjnych metodą liniową, przy zastosowaniu stawek z wykazu przez cały okres amortyzacji, amortyzowalibyśmy ją o rok dłużej.

Przykład pokazał zatem, że amortyzując maszynę metodą degresywną, przez pierwsze 4 lata generujemy wyższe koszty uzyskania przychodów, dzięki czemu wysokość dochodu podlegającego opodatkowaniu jest niższa.

Pamiętaj!

Metodę degresywną można stosować dla:

• maszyn i urządzeń zaliczonych do grup 3–6 i 8 KŚT,
• środków transportu (z wyłączeniem samochodów osobowych).

Skutki ulepszenia środka trwałego a metoda degresywna

Wyobraźmy sobie teraz sytuację, w której firma amortyzuje samochód ciężarowy. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są metodą degresywną. W trakcie amortyzacji – powiedzmy: w trzecim roku jej trwania – samochód został ulepszony. Jakie konsekwencje będzie miało to ulepszenie? Czy – a jeśli tak, to w jaki sposób – wpłynie na rozliczenie amortyzacji?

Ogólna zasada rozliczania kosztów ulepszenia środków trwałych mówi o tym, że jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, wartość początkową tych środków powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10 000 zł.

Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

Generalnie odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego zwiększonej w wyniku jego ulepszenia dokonuje się zgodnie z art. 22h ust. 1, tj. począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały ulepszono.

Wyjątek od tej zasady stanowi jednak ulepszenie środka trwałego amortyzowanego metodą degresywną, ponieważ w myśl art. 22k ust. 1 odpisów amortyzacyjnych w drugim i następnych latach podatkowych dokonuje się od jego wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej każdorazowo na początek roku podatkowego.

W związku z powyższym, w sytuacji gdy podatnik poniósł wydatki na modernizację środka trwałego w wysokości przekraczającej w danym roku podatkowym 10 000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środka trwałego do używania – czyli dokonano ulepszenia środka trwałego w pierwszym roku podatkowym, w którym dokonywano amortyzacji metodą degresywną – zastosowanie będzie miała ogólna zasada wyrażona w art. 22h ust. 1 i podstawa do naliczania amortyzacji powinna zostać zwiększona o wydatki na ulepszenie środka trwałego począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały ulepszono.

Jeśli natomiast ulepszenie środka trwałego następuje w drugim lub w kolejnych latach amortyzowania środków trwałych metodą degresywną, to podstawa do naliczania odpisów amortyzacyjnych nie może ulec zmianie w trakcie roku i w związku z tym podstawa ta powinna zostać podwyższona o wydatki na ulepszenie środka trwałego począwszy od roku następującego po roku, w którym środek trwały ulepszono.

Analogiczne przepisy znajdziemy w ustawie o CIT.

Redakcja podatki.biz

Hasła tematyczne: amortyzacja, metoda degresywna