Składki na ubezpieczenia społeczne: Odprawa z tytułu rozwiązania umowy o pracę

Pytanie: Jestem zmuszony zwolnić część moich pracowników, i choć jako mały pracodawca nie mam bezwzględnego obowiązku wypłaty dodatkowych świadczeń, chciałbym wypłacić zwalnianym osobom odprawy z tytułu zakończenia zatrudnienia. Czy odprawy te zwiększą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, czy będą z nich zwolnione?

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się natomiast wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Ale wyłączeniu od tej zasady podlegają przychody wskazane § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłki z ubezpieczeń społecznych.

Przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia wskazuje, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w zw. z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

To wyłączenie zostało sformułowane w sposób ogólny, i nie wskazuje konkretnych przepisów prawa pracy, na mocy których następuje wypłata świadczenia. Wymienione w przepisie odprawy, odszkodowania i rekompensaty i inne świadczenia mają charakter przykładowy.

Oznacza to, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w tym przepisie ma charakter otwarty, a wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych - czy to ze związkami zawodowymi czy indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Uwaga!

Wyłączenie znajdzie zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np. odprawy, odszkodowania, rekompensaty - pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

A ponieważ do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru ich składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wyłączenie znajdzie również zastosowanie w odniesieniu do składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Takie też stanowisko zajmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (np. decyzja ZUS Dl/100000/43/1275/2018 z 7.01.2019 r.)

Redakcja podatki.biz