Podatkowe rozliczenie usług gastronomicznych i cateringowych

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy mogą ponosić między innymi wydatki na zakup usług gastronomicznych i cateringowych. To, czy koszt ten może być uznany za koszt uzyskania przychodu i czy możliwe jest odliczenie VAT z takiej faktury, uzależnione jest od tego, z którym rodzajem usługi mamy do czynienia, a także tego, czy spełnione są warunki wskazane w przepisach podatkowych.

Kryterium rozróżniającym usługi gastronomiczne od usług cateringowych jest zaś przede wszystkim to, że w pierwszym przypadku posiłki są podawane gościom w danym lokalu gastronomicznym, natomiast w drugim – są dostarczane do odbiorcy zewnętrznego, do wyznaczonego przez niego miejsca.

Podatek dochodowy

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) oraz art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm., dalej: ustawa o CIT), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT (art. 16 ust. 1 ustawy o CIT).

Wśród tych wydatków, które enumeratywnie zostały przez ustawodawcę wskazane jako te, które nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodów, nawet jeśli spełniałyby warunek, że zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, są koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. Stanowi o tym art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT.

To, że w przepisach tych jako przykładowy koszt reprezentacji zostały wymienione wydatki na zakup usług gastronomicznych, żywności oraz napojów, w tym alkoholowych, nie oznacza jednak, że każdy wydatek tego rodzaju nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Chodzi tu bowiem wyłącznie o takie wydatki, które mają charakter reprezentacji. Tak więc zarówno usługi gastronomiczne, jak i cateringowe nie będą mogły być ujęte w kosztach uzyskania przychodów, jeśli tylko będą miały taki charakter.

W przepisach podatkowych nie jest zdefiniowane, co należy rozumieć przez reprezentację. Na kwestię tę należy zawsze patrzeć przede wszystkim przez pryzmat danego podatnika, prowadzonej przez niego działalności oraz celu, jaki mu przyświeca, gdy ponosi dany wydatek. Tak zostało to też ujęte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 października 2015 r., sygn. akt II FSK 2141/13:

(...) reprezentacja to działanie w celu wykreowania oraz utrwalenia pozytywnego wizerunku podatnika wobec innych podmiotów. W podanym znaczeniu reprezentacja to przede wszystkim każde działanie skierowane do istniejących lub potencjalnych kontrahentów podatnika lub osoby trzeciej w celu stworzenia oczekiwanego wizerunku podatnika dla potrzeb ułatwienia zawarcia umowy lub stworzenia korzystnych warunków jej zawarcia. W takiej sytuacji wydatki na reprezentację to koszty, jakie ponosi podatnik w celu wykreowania swojego pozytywnego wizerunku, uwypuklenia swojej zasobności, profesjonalizmu. Przy tak zdefiniowanym terminie reprezentacji kwestia wystawności, okazałości czy też ponadprzeciętności nie ma żadnego znaczenia. Dla oceny, czy dana działalność stanowi reprezentację, czy też innego rodzaju działalność, konieczna jest analiza całokształtu okoliczności faktycznych konkretnej sprawy, zwłaszcza wobec braku ustawowej definicji tego terminu.

Reasumując:

• zarówno wydatki na usługi gastronomiczne, jak i wydatki na usługi cateringowe są kosztem uzyskania przychodów, jeżeli zostają poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, a jednocześnie nie mają charakteru reprezentacyjnego.

Podatek od towarów i usług

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Jednocześnie jednak w ustawie o VAT wskazane są warunki i ograniczenia możliwości skorzystania z tego odliczenia. Jeden z nich zawarty jest w art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. Podobnego ograniczenia nie ma w odniesieniu do VAT wykazanego na fakturach dotyczących nabycia usług cateringowych. Oznacza to, że jeśli tylko usługi cateringowe zostały nabyte w związku z wykonywaniem usług opodatkowanych – można odliczyć podatek naliczony. Inaczej rzecz ma się z usługami gastronomicznymi. Tu odliczenie przysługuje tylko podmiotom świadczących usługi przewozu osób, które nabywają gotowe posiłki przeznaczone dla pasażerów.

W kwestii braku prawa do odliczenia podatku naliczonego od usług gastronomicznych nabywanych przez inne podmioty, w tym m.in. hotelarzy nabywających usługi gastronomiczne od tzw. podwykonawców, które następnie są odsprzedawane gościom, wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 8 lipca 2013 r., nr IBPP1/443-297/13/MS. W stanie faktycznym zostało wskazane, że:

(...) właściciel obiektu wydzierżawił całe hotelowe zaplecze gastronomiczne innemu przedsiębiorcy, Wnioskodawca, pragnąc zapewnić korzystającym z hotelu gościom posiłki, nabywa te usługi od podmiotu zewnętrznego, tj. przedsiębiorcy prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą w postaci znajdującej się w budynku hotelu restauracji.

Pytanie dotyczyło prawa do odliczenia VAT z faktur za nabywane usługi gastronomiczne. Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że:

(...) Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony z tytułu zakupu usług gastronomicznych, nawet w przypadku, kiedy służą wykonywaniu czynności opodatkowanych. Wskazuje na to brzmienie cyt. powyżej przepisu art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy oraz fakt, iż Wnioskodawca świadczy usługi hotelowe, a nie prowadzi działalności w zakresie przewozu osób i w związku z tym nabywa gotowe posiłki.

Reasumując:

• jeśli usługi cateringowe są nabywane w związku ze świadczeniem usług opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo odliczenia podatku naliczonego;
• prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur za usługi gastronomiczne przysługuje wyłącznie podatnikom świadczącym usługi przewozu osób nabywającym gotowe posiłki dla pasażerów.

Izabela Rutkowska