Podatek od spadków i darowizn: Od 1 lipca 2023 r. wyższe kwoty zwolnień i podatek od zbiórek

Zgodnie z przyjętą przez Sejm 26 stycznia 2023 r. ustawą o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, od 1 lipca br. mają zostać urealnione kwoty wolne od podatku przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Dotychczas obowiązujące kwoty nie były zmieniane od 20 lat, tj. od 1 stycznia 2003 r., kiedy to wynosiły one odpowiednio około 12-krotność, 9-krotność i 6-krotność ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (800 zł w 2003 r.). Dopiero 13 października 2022 r. podwyższono je, ale zmiana ta była kosmetyczna.

Po zmianach, które mają wejść 1 lipca tego roku, kwoty wolne mają zostać podniesione do 12-krotności, 9-krotności i 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2022 r., tj. 3010 zł. Teraz ustawą zajmie się Senat.

W myśl nowego brzmienia art. 9 ust. 1 ustawie o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu ma podlegać nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:

1. 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz w pięcioletnim okresie, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r., do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych ma doliczać się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas w tym okresie.

Podatek od zbiórek

Jak wynika z powyższego, ustawodawca, oprócz podwyższenia kwot wolnych od opodatkowania przy nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych od jednej osoby, postanowił ograniczyć kwotę wolną przy nabyciu od wielu osób, co oznacza wprowadzenie zupełnie nowego rozwiązania, tj. opodatkowana zostanie łączna kwota darowizn otrzymanych od wielu osób i to niezależnie od ich jednostkowych wartości. Obecnie jeśli ktoś organizuje prywatną zbiórkę to rozlicza się z fiskusem jedynie w przypadku wpłat od osób, które przekazały kwoty ponad 5308 zł (limit dla osób zaliczonych do III grupy podatkowej, a więc dla osób obcych). W przypadku osób zaliczonych do grupy I i II limit ten jest wyższy.

Gdy planowane zmiany wejdą w życie, np. w przypadku przekroczenia limitu dla wielu wpłat od osób trzecich, tj. 54 180 zł, obdarowani będą musieli zapłacić podatek od spadków i darowizn od kwoty ponad ten limit, w wysokości:

• 12% - do 11 128 zł,
• 1335,40 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł - kwota w przedziale od 11 128 zł do 22 256 zł,
• 3115,90 zł i 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł - kwota ponad 22 256 zł.

Co wynika z następujących skal podatkowych:

Grupy podatkowe

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, przy czym zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1. do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2. do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3. do grupy III - innych nabywców.

Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed 1 lipca 2023 r. ma stosować się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu dotychczasowym (tzn. kwoty wolne przed podwyżką).

Zmiany od 13 października 2022 r.

Przypomnijmy, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek, ustalono nowe kwoty zwolnień, podwyższając dotychczas obowiązujące kwoty o skumulowany indeks wskaźników cen towarów nieżywnościowych, ogłaszanych w okresie od pierwszego kwartału 2003 r. do drugiego kwartału 2022 r., tj. o 8,27%.

Zatem, od 13 października 2022 r., w myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, tj. wartości po potrąceniu długów i ciężarów, przekraczającej:

• 10 434 zł (przed zmianą: 9637 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
• 7878 zł (przed zmianą: 7276 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
• 5308 zł (przed zmianą: 4902 zł) - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Ewa Iwan