Czy VAT z opłaty za badania techniczne samochodu podlega odliczeniu?

• przed upływem 3 lat od daty pierwszej rejestracji,
• kolejne przed upływem 5 lat od dnia pierwszej rejestracji i nie później niż 2 lata od dnia przeprowadzenia poprzedniego badania technicznego,
• następnie przed upływem następnego roku od dnia przeprowadzenia badania.

Są to badania techniczne, które można określić mianem „zwykłych”, obowiązkowych dotyczących każdego właściciela pojazdu samochodowego i innych podobnych.

Poza nimi konieczne może okazać się przeprowadzenie dodatkowych badań technicznych, która to powinność znajduje podstawę w art. 86a ust. 9 pkt 1 i 2 oraz ust. 10 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług przeprowadzanych przez okręgową stację kontroli pojazdów. Przeprowadzenie dodatkowego badania technicznego potwierdzone zostaje wydanym przez nią zaświadczeniem, na podstawie którego vatowiec uzyskuje stosowną adnotację w dowodzie rejestracyjnym stanowiącą „przepustkę” do odliczenia VAT.

Ustawa o VAT pomimo, iż nakazuje przeprowadzenie takich badań nie wyznacza żadnego terminu na ich dokonanie. Takie odformalizowane podejście ustawodawcy do kwestii dopełnienia obowiązku wykonania dodatkowych badań technicznych wskazywać może, że ma ono jedynie potwierdzić istniejący fakt w postaci takiej a nie innej konstrukcji pojazdu, nie nosi zaś walorów, które nadawałyby vatowcowi prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Ile VAT można odliczyć?

W myśl generalnej zasady wskazanej w art. 86a ust. 1 ww. ustawy, od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi podatnikowi służy prawo do odliczenia 50% kwoty naliczonego podatku. Z kolei odliczenie całego podatku przysługuje w stosunku do wydatków związanych z m.in. z pojazdami wykorzystywanymi przez podatnika wyłącznie do działalności gospodarczej. W rezultacie, gdy pojazd mieści się w definicji samochodu ciężarowego (samochód o masie powyżej 3,5 tony lub poniżej tej wartości, ale spełniający definicję pojazdu konstrukcyjnie przeznaczonego wyłącznie do celów działalności gospodarczej), w świetle ustawy o VAT z faktury za przegląd techniczny takiego samochodu możliwe jest pełne odliczenie VAT.

Inaczej wygląda sprawa w przypadku samochodów osobowych. W myśl ogólnych zasad, do odliczenia przyjąć należy połowę VAT naliczonego a pozostała jego część niepodlegająca odliczeniu zwiększa koszty uzyskania przychodu. W przypadku jednak, gdy przegląd techniczny dotyczy samochodu osobowego zgłoszonego w urzędzie skarbowym na druku VAT-26 stanowiącym informację o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, dla którego podatnik prowadzi szczegółową ewidencję przebiegu pojazdu, vatowiec ma prawo do pełnego odliczenia naliczonego VAT.

Dodatkowe badania techniczne pod względem podatkowym funkcjonują na tych samych zasadach. Mogą więc być one także kosztem podatkowym. Jeżeli mają związek z pojazdem użytkowanym dla celów działalności gospodarczej a fakt ich przeprowadzenia udokumentowany został fakturą VAT rozliczenie należnego podatku w niej wykazanego następuje na takich samych warunkach jak w przypadku okresowych obowiązkowych badań technicznych pojazdów.

Dodatkowe badanie techniczne to tylko wymóg formalny

Warto na zakończenie zadać pytanie czy dodatkowe badania techniczne samochodu faktycznie niezbędne są dla powstania pełnego prawa do odliczenia od nich VAT.

Sądy administracyjne opowiedziały się za tym, iż o zakresie prawa do odliczenia naliczonego podatku decyduje budowa samochodu nie zaś moment przeprowadzenia dodatkowego badania technicznego. Zarówno ono jak i adnotacja w dowodzie rejestracyjnym stanowią jedynie potwierdzenie prawa do pełnego odliczenia VAT, decydująca jest jednak konstrukcja pojazdu.

Przykładem może być wyrok WSA w Poznaniu z 26 stycznia 2016 r., sygn. I SA/Po 1073/15. Sąd stwierdził w nim jednoznacznie, że wykonanie dodatkowego badania technicznego nie stanowi warunku koniecznego, którego niedopełnienie lub realizacja z opóźnieniem wywołuje skutek w postaci utraty prawa do pełnego odliczenia naliczonego podatku. Jest tak ponieważ o tego rodzaju uprawnieniu decyduje wyłącznie posiadanie przez pojazd cech określonych w przepisach. Parametry pojazdu są zaś niezmienne od momentu powstania takiego samochodu (o ile nie dokonywano w nim przeróbek). Potwierdzenie posiadania przez pojazd cech konstrukcyjnych dających prawo do pełnego odliczenia VAT jest jedynie środkiem dowodowym do ich wykazania, nie stanowi zaś warunku, którego niespełnienie odbiera vatowcowi prawo do pełnego odliczenia VAT.

Fiskus wie swoje

Inaczej to zagadnienie przedstawia się w opinii organów skarbowych. Ich zdaniem dodatkowe badanie techniczne oraz otrzymanie stosownej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym powinno nastąpić niezwłocznie po zakupie lub wzięciu w leasing pojazdu, najpóźniej do czasu złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy.

Przykład stanowić może interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 9 stycznia 2017 r., sygn. 1462-IPPP1.4512.1000.2016.1.MP. Dyrektor słusznie w niej zauważa, iż ustawa o VAT nie określa terminu, w którym podatnik powinien przeprowadzić dodatkowe badanie techniczne oraz uzyskać wpis do dowodu rejestracyjnego potwierdzający spełnienie wymagań koniecznych do pełnego odliczenia naliczonego podatku. Dalej stwierdza jednak, iż wynik tego badania wpływa na prawo do odliczenia naliczonego podatku. Wynika z tego – jego zdaniem – iż powinno być ono przeprowadzone niezwłocznie a to oznacza konieczność jego wykonania do czasu złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy. Brak badania do momentu złożenia deklaracji za okres nabycia pojazdu skutkuje tym, że samochód nie może być za ten okres rozliczeniowy potraktowany jako wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej. Prawo do pełnego odliczenia VAT w tego rodzaju okolicznościach zapewnić może:

• zgłoszenie takiego pojazdu w urzędzie skarbowym na formularzu VAT-26,
• zaprowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu,
• sporządzenie zasad korzystania z niego wykluczających jego prywatne użycie.

W opinii fiskusa, prawo do 100% odliczenia VAT przysługiwać może od dnia, w którym podatnik na podstawie dodatkowego badania technicznego uzyska zaświadczenie i adnotację w dowodzie rejestracyjnym o spełnieniu przez pojazd warunków do tego. Niedopełnienie ich skutkuje natomiast ograniczeniem prawa do odliczenia VAT do wysokości 50% podatku naliczonego.

Moim zdaniem stanowisko sądownictwa administracyjnego jest dużo bliższe intencjom ustawodawcy wyrażonym w ustawie o VAT niż poglądy organów skarbowych. Sądzę, że gdyby ustawodawca miał zamiar, aby nieprzeprowadzenie dodatkowych badań technicznych miało nieść za sobą tak doniosłe skutki dla podatnika VAT jak ograniczenie prawa do odliczenia naliczonego podatku postąpiłby inaczej. Po pierwsze wyznaczyłby termin dokonania tej czynności, a po wtóre wskazałby wprost konsekwencje niewykonania dodatkowego badania technicznego w wyznaczonym terminie.

Adam Okonkwo