Co będzie kontrolowała Państwowa Inspekcja Pracy w 2019?

Państwowa Inspekcja Pracy rozpoczyna realizację I etapu długofalowych działań kontrolno-prewencyjnych dotyczących wielu obszarów, w których występują ryzyka naruszenia prawa przez pracodawców. W 2019 r. PIP planuje przeprowadzić 70 tys. kontroli, a przedmiotem kontroli będzie między innymi przestrzeganie obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK i umów o zarządzanie PPK, a także obowiązku dokonywania wpłat do PPK.

Ograniczanie zagrożeń wypadkowych poprzez wdrożenie elementów zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach, w których wystąpiły wypadki przy pracy.

Sprawdzone zostaną poprawność oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do prac, podczas których doszło do zdarzeń wypadkowych, prawidłowość ustalenia przyczyn i okoliczności tych wypadków, a także zastosowanie skutecznych środków prewencyjnych, mających zmniejszać ryzyko wypadkowe.

Bezpieczeństwo w wytypowanych zakładach o wysokiej skali zagrożeń.

Chodzi zwłaszcza o zakłady o dużej liczbie osób pracujących w warunkach zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi lub szkodliwymi dla zdrowia.

Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach, w których występuje narażenie na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Działania w tym zakresie wpisują się w cele kampanii Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy dotyczącej substancji niebezpiecznych. Kontrolami objęci zostaną pracodawcy, u których występują czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Plan zadań rocznych

W planie zadań rocznych kontynuowane będą m.in. kontrole w budownictwie, przemyśle spożywczym, leśnictwie, zakładach produkujących wyroby tartaczne i wyroby z drewna, czyli w sektorach i branżach, w których występuje wiele czynników niebezpiecznych lub szkodliwych w środowisku pracy.

Kontrole w budownictwie rozszerzone zostaną o budowy infrastruktury kolejowej.

W przemyśle spożywczym, w którym rejestruje się poważne wypadki m.in. przy obsłudze maszyn, inspektorzy ocenią bezpieczeństwo procesu przetwórstwa owoców i warzyw z wykorzystaniem zautomatyzowanych linii technologicznych. Sprawdzą także m.in.: poziom przygotowania pracowników do pracy, stan wypadkowości oraz przestrzegania przepisów przy transporcie i magazynowaniu, w tym przy ręcznych pracach transportowych.

W zakładach usług leśnych dalsze kontrole poziomu bezpieczeństwa przy pozyskiwaniu, zrywce i transporcie drewna będą prowadzone z uwagi na wysoki poziom zagrożeń dla życia i zdrowia pracujących. Inspektorzy ocenią głównie organizację pracy oraz przygotowanie pracowników i osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych do bezpiecznego wykonywania zadań.

W zakładach produkujących wyroby tartaczne i wyroby z drewna kontrole – stanowiące kontynuację działań podjętych w latach 2017-2018 – obejmą m.in. przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, z uwzględnieniem pyłów i substancji bądź mieszanin o działaniu rakotwórczym.

Zaplanowano działania kontrolne w zakładach gospodarki komunalnej. W 2019 r. kontrolowane będą zakłady zajmujące się segregacją odpadów komunalnych. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na problematykę zagrożeń biologicznych, chemicznych oraz zagrożeń dla układu mięśniowo-szkieletowego.

W przedsiębiorstwach rolnych, a głównie w zakładach chowu i hodowli kur oraz produkcji jaj, inspektorzy skupią uwagę m.in. na czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, z uwzględnieniem czynników biologicznych oraz pyłów organicznych pochodzenia zwierzęcego, a także środkach ochrony indywidualnej. Kontrole obejmą również problematykę legalności zatrudnienia i pozwolą na ogólną ocenę stanu praworządności i bezpieczeństwa pracy oraz planowanie dalszych działań.

Program uwzględnia także kontrole przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach remontowo-konserwacyjnych sieci podziemnych, w tym wodno-kanalizacyjnych. Istotne jest ograniczenie zagrożeń związanych z pracami wykonywanymi w wykopach, zbiornikach zamkniętych, w narażeniu na hałas i drgania mechaniczne, w zmiennych warunkach atmosferycznych oraz na jezdniach, często bez wstrzymania ruchu.

Wśród zadań stałych prowadzone będą m.in. kontrole w ramach nadzoru rynku maszyn i urządzeń (w 2019 r. szczególna uwaga zostanie zwrócona na maszyny do robót ziemnych i drogowych oraz środki ochrony głowy), a także kontrole wypełniania obowiązków wynikających z unijnych rozporządzeń dotyczących chemikaliów.

W odniesieniu do problematyki prawnej ochrony pracy program koncentruje się na takich zagadnieniach jak:

• czas pracy

• wypłata wynagrodzenia za pracę

• problematyka umów cywilnoprawnych i należności z tego tytułu.

Skargi wskazujące na naruszenia przepisów o czasie pracy i wypłacie należności pracowniczych rokrocznie stanowią ponad 40% ogółu skarg zgłoszonych do inspekcji. Oprócz kontroli w zakładach różnych branż w 2019 r. dodatkowo przeprowadzone będą kontrole dotyczące czasu pracy w korporacjach, m.in. w podmiotach prowadzących działalność związaną z usługami finansowymi, prawniczymi i analitycznymi. Także w jednostkach samorządu terytorialnego i w urzędach administracji państwowej przewidziane są takie kontrole.

Kontynuowane będą kontrole przestrzegania zakazu zawierania umów cywilnoprawnych zamiast umów o pracę, np. w budownictwie czy agencjach ochrony osób i mienia. Jednocześnie sprawdzane będzie stosowanie przepisów o minimalnej stawce godzinowej dla osób pracujących na podstawie umów zlecenia i umów o świadczenie usług.

W zakładach różnych branż zweryfikowana zostanie poprawność stosowania regulacji prawnych dotyczących umów terminowych, obowiązujących od 2016 r.

Przewidziana jest kompleksowa ocena stanu przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów bhp, w zakładach opieki zdrowotnej, w zakładach górniczych oraz w placówkach handlowych, w których inspekcja oprócz zagadnień badanych rutynowo (takich jak: nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy, weryfikacja umów cywilnoprawnych, czas pracy, bezpieczne warunki pracy) dodatkowo kontroluje realizację postanowień ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.

Od 1 września 2018 r. weszły w życie zmiany w ustawie Karta Nauczyciela wynikające z ustawy o finansowaniu zadań oświatowych i w związku z tym konieczna jest ocena stosowania jej przepisów. Kontrolowane będą publiczne placówki oświatowe, dla których organami prowadzącymi są jednostki samorządu terytorialnego, pod kątem m.in. umów okresowych zawartych z nauczycielami oraz wypłaty wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.

W związku z wejściem w życie w 2019 r. ustawy o pracowniczych planach kapitałowych zaplanowane zostały kontrole obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK i umów o zarządzanie PPK, a także obowiązku dokonywania wpłat do PPK.

Wśród wielu zadań stałych, do obowiązków inspekcji należy również kontrola przestrzegania regulacji prawnych związanych z zatrudnianiem młodocianych oraz osób niepełnosprawnych. Równolegle z corocznymi działaniami w ramach „Krajowej Strategii Kontroli przepisów w zakresie czasu jazdy i czasu postoju, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców” oraz kontrolami dotyczącymi czasu pracy tej grupy zawodowej – kontynuowana będzie kampania „Czas pracy kierowców a wypadki drogowe”.

Jak co roku kontrole inspektorów obejmą legalność zatrudnienia obywateli polskich. Czynności kontrolne zostaną przeprowadzone m.in. w branżach, w których najczęściej stwierdzane są nieprawidłowości, a także w agencjach pracy tymczasowej i podmiotach powierzających pracę sezonową w małych miejscowościach. Przedmiotem szczególnej uwagi będą małe placówki handlowe, w których pracę świadczy mniej niż 10 osób.

Z kontrolami inspekcji muszą się liczyć pracodawcy i przedsiębiorcy zatrudniający cudzoziemców. Chodzi zwłaszcza o obcokrajowców wykonujących pracę na podstawie oświadczenia pracodawcy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi lub zezwolenia na pracę sezonową, a także cudzoziemców z Nepalu, Indii, Bangladeszu, najliczniej migrujących do Polski, obok obywateli Ukrainy. Zakłada się dalsze intensywne kontrole agencji zatrudnienia świadczących usługi pośrednictwa pracy, agencji zatrudnienia i pracodawców użytkowników powierzających cudzoziemcom pracę w ramach pracy tymczasowej oraz firm zagranicznych delegujących cudzoziemców na i z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach świadczenia usług.

Poprawność stosowania przepisów o legalności zatrudnienia obywateli polskich i cudzoziemców będzie sprawdzana także w przedsiębiorstwach rolnych.

W podmiotach świadczących usługi pośrednictwa pracy kontrole mają na celu ujawnianie nielegalnych usług agencji. W przypadku podmiotów zarejestrowanych inspektorzy zwrócą uwagę m.in. na: pobieranie nielegalnych opłat od osób korzystających z agencji, stosowanie praktyk dyskryminacyjnych.

Kontrolami objęty będzie także obowiązek certyfikacji usługi kierowania cudzoziemców do podmiotów prowadzących działalność na terytorium kraju. Nowe przepisy służą wyeliminowaniu praktyk sprowadzania i zatrudniania cudzoziemców przez nielegalne agencje zatrudnienia.

W agencjach pracy tymczasowej i u pracodawców użytkowników sprawdzone będą m.in. okresy wykonywania pracy tymczasowej i prawidłowość zatrudniania. Inspektorzy odwiedzą także agencje, które powierzają pracę tymczasową cudzoziemcom z państw trzecich oraz te, w których nie kontrolowano ww. zagadnień w latach 2016-2018.

Badając zagadnienia związane z kierowaniem pracowników do czasowego wykonywania pracy w Polsce w trybie oddelegowania, inspektorzy sprawdzą również, czy mają oni zapewnione warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż wynikające z Kodeksu pracy i innych przepisów regulujących prawa i obowiązki pracowników.

Prowadzone będą także kontrole dotyczące polskich firm delegujących pracowników do czasowego wykonywania pracy za granicą.

W 2019 r. zorganizowany zostanie III etap kampanii informacyjno-edukacyjnej „Pracuję legalnie”, promującej wśród pracodawców i pracowników zasady zatrudniania zgodne z prawem.

Kontynuowana będzie strategia pierwszej kontroli w mikroprzedsiębiorstwach, małych i średnich zakładach pracy. Instruktażowo-doradczy charakter działań w zakładach, które nie były dotychczas kontrolowane, ma duże znaczenie prewencyjne i poznawcze.

Edukacja stanowi niezbędny aspekt działania PIP. Wszystkie przedsięwzięcia pozakontrolne, czyli programy prewencyjne, kampanie, współpraca z mediami, szkolenia i doradztwo mają na celu wspierać pracodawców w prawidłowym stosowaniu przepisów prawa. Profesjonalna informacja, wskazywanie praktycznych rozwiązań, zachęcanie do przestrzegania regulacji prawnych, także w czasie bieżących kontroli, składają się na coroczną działalność prewencyjną inspekcji.

W 2019 r. zaplanowano inaugurację 3-letniej kampanii prewencyjno-kontrolnej – Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach zajmujących się obróbką mięsa.

W 2019 r. wejdą w życie znowelizowane przepisy i nowe regulacje prawne, które zwiększą zakres działań inspekcji pracy.

Z dniem 1 stycznia 2019 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy przewidująca znaczące zmiany obowiązków pracodawców dotyczących prowadzenia dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy. Oprócz kontroli przestrzegania nowych unormowań inspekcja pracy będzie prowadzić działalność informacyjną w tym zakresie.

Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych rozszerzy zakres zadań Państwowej Inspekcji Pracy o ściganie wykroczeń określonych w art. 106–107 ustawy i udział w postępowaniu w charakterze oskarżyciela publicznego, a także o kontrolę spełniania obowiązków wynikających z ustawy.

W 2019 r. wchodzi w życie ustawa o rynku pracy uchylająca ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Kontrole uwzględnią również nowe przepisy regulujące wykonywanie pracy przez cudzoziemców w Polsce.

W związku z rozszerzonymi regulacjami prawnymi UE dotyczącymi produktów biobójczych oraz zagrożeniami zawodowymi, jakie ze sobą niosą, możliwa jest w krajach członkowskich intensyfikacja działań na rzecz bezpieczeństwa pracujących z użyciem tych produktów. Jeśli Komisja Europejska podejmie takie inicjatywy, zwiększy się skala działań kontrolnych o wynikające z ustawy o produktach biobójczych oraz związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w tym zakresie.

Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy