Postępowanie podatkowe. Czy pełnomocnik musi podać adres mailowy?

Teza: Nieposiadanie adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie stanowi naruszenia przepisu prawa powszechnie obowiązującego. Dlatego jeżeli pełnomocnik profesjonalny nie posiada takiego adresu, mamy do czynienia wy-łącznie z sytuacją problemu technicznego w rozumieniu art. 144 § 3 O.p.

Brak formalny w pełnomocnictwie w postaci niepodania przez profesjonalnego pełnomocnika adresu elektronicznego, co stanowi naruszenie art. 138c § 1 O.p., nie podlega usunięciu na zasadach określonych w art. 169 § 1 O.p. i to niezależnie od tego, czy pełnomocnictwo złożono razem, czy też odrębnie z podaniem.

Problemy techniczne, o których mowa w art. 144 § 3 O.p. uniemożliwiające organowi podatkowemu doręczenie pisma mogą dotyczyć zarówno organu podatkowego, jak i adresata. W zakresie pojęcia problemów technicznych mieści się w szczególności nieprzystosowanie techniczne organu podatkowego lub adresata do doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym także nieposiadanie adresu elektronicznego.

Mając na uwadze postanowienia art. 138c § 1 O.p. oraz art. 144 § 3 i 5 O.p. brak wskazania w pełnomocnictwie szczególnym adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie sposób zaliczyć do braków, które uniemożliwiają nadanie podaniu właściwego biegu.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Barbara Stukan-Pytlowany Sędzia NSA Janusz Zajda Sędzia del. WSA Piotr Pietrasz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej [L.] [B.] i [M.] [B.] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 20 września 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 791/16 w sprawie ze skargi [L.] [B.] i [M.] [B.] na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w [G.] z dnia [...] maja 2016 r., nr [...] w przedmiocie pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia 1. uchyla wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku w całości, 2. uchyla postanowienie Dyrektora Izby Celnej w [G.] w całości, 3. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w [G.] na rzecz [L.] [B.] i [M.] [B.] kwotę 880 (osiemset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (dalej: Sąd lub Sąd I instancji) wyrokiem z dnia 20 września 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 791/16, oddalił skargę [L.] [B.] i [M.] [B.] na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w [G.] z dnia [...] maja 2016 r., nr [...] w przedmiocie pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
W dniu [...] marca 2015 r. Naczelnik Urzędu Celnego w [G.] wydał decyzję określającą zobowiązanie w podatku akcyzowym w związku z wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego marki Nissan Navara.

W dniu [...] kwietnia 2016 r. odwołanie od powyższej decyzji złożyli [L.] [B.] i [M.] [B.], reprezentowani przez pełnomocnika będącego adwokatem.

Dyrektor Izby Celnej w [G.] (dalej także: DIC) pismem z dnia [...] kwietnia 2016 r. wezwał pełnomocnika stron do uzupełnienia braków formalnych odwołania w terminie 7 dni, licząc od dnia otrzymania wezwania, poprzez: złożenie pełnomocnictwa szczególnego (oryginału lub poświadczonego urzędowo odpisu pełnomocnictwa) udzielonego przez strony - adwokatowi [K.] [K.] do reprezentowania podatników przed Dyrektorem Izby Celnej w [G.], a także do przesłania potwierdzenia dokonania opłaty skarbowej. W wezwaniu wskazano na art. 138c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, ze zm., dalej: O.p.), w myśl którego pełnomocnictwo wskazuje dane identyfikujące mocodawcę, w tym jego identyfikator podatkowy, dane identyfikujące pełnomocnika, w tym jego identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydenta - numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiada identyfikatora podatkowego, adres tego pełnomocnika do doręczeń w kraju, a w przypadku adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego - także jego adres elektroniczny (na platformie ePUAP).

W odpowiedzi na wezwanie pełnomocnik przesłał pismo z dnia 4 maja 2016 r., do którego załączył potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie pełnomocnictw szczególnych udzielonych przez [L.] i [M.] [B.] wraz z potwierdzeniami uiszczenia opłaty skarbowej. W tych pełnomocnictwach nie został wskazany adres elektroniczny (na platformie ePUAP).

Postanowieniem z dnia [...] maja 2016 r. DIC pozostawił ww. odwołanie bez rozpoznania. W ocenie organu - skoro pełnomocnik nie wskazał adresu elektronicznego (na platformie ePUAP), to tym samym nie zostało zrealizowane wezwanie z dnia 21 kwietnia 2016 r. DIC wyjaśnił, że - zgodnie ze wskazaniem zawartym w art. 169 § 1 O.p. - jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. W myśl art. 228 § 1 pkt 1 O.p. organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia niedopuszczalność odwołania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku [L.] [B.] i [M.] [B.] wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, ewentualnie stwierdzenie wydania zaskarżonego postanowienia z naruszeniem prawa, zasądzenie kosztów postępowania, według norm przepisanych oraz rozpoznanie sprawy także pod nieobecność skarżących.

Sąd I instancji uznał skargę za nieuzasadnioną. Sąd wyjaśnił, że przedmiotem sporu w rozpatrywanej sprawie była kwestia zasadności wydania przez organ postanowienia w przedmiocie pozostawienia odwołania bez rozpoznania, z uwagi na niewskazanie - przez pełnomocnika strony, będącego adwokatem - elektronicznego adresu dla doręczeń.

Sąd podkreślił, że pełnomocnik musi legitymować się prawidłowo sporządzonym pełnomocnictwem. Przypomniał, że organ podatkowy, wstępnie badając wniesione podanie, w pierwszej kolejności weryfikuje podanie pod kątem spełnienia wymogów formalnych, określonych w art. 168 § 2 i § 3 O.p. Jako brak formalny na gruncie wskazanego przepisu traktuje się również brak lub wadliwość załączonego pełnomocnictwa.

Sąd zauważył ponadto, że szczegółowy tryb wskazujący na konieczność i sposób usunięcia braków znajduje odzwierciedlenie w art. 169 § 1 O.p., który ma zastosowanie również do odwołania, co wynika z art. 168 § 1 O.p. Zwrócił uwagę, że nieusunięcie braków formalnych podania - w związku z wystosowaniem przez organ wezwania - może spowodować negatywne skutki w postaci pozostawienia pisma bez rozpoznania.

W ocenie Sądu, wezwanie z dnia 21 kwietnia 2016 r. było precyzyjne i nie stwarzało wątpliwości, co do jego zakresu oraz skutków niewypełnienia nałożonych na adresata obowiązków.

Zdaniem Sądu, brzmienie art. 138c § 1 O.p. nie pozostawia wątpliwości, że w przypadku pełnomocnika profesjonalnego elementem koniecznym pełnomocnictwa jest zawarcie w jego treści adresu elektronicznego pełnomocnika (na platformie ePUAP). Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że wskazanie adresu elektronicznego stanowi obowiązek pełnomocnika, nie zaś uprawnienie. W przekonaniu Sądu, skoro do odwołania nie zostało złożone pełnomocnictwo sporządzone zgodnie z zasadami wynikającymi z Ordynacji podatkowej, odwołanie nie mogło otrzymać prawidłowego biegu. Mimo szczegółowego wskazania w wezwaniu, w jakim zakresie odwołanie należy uzupełnić, pełnomocnik nie wypełnił należycie tego obowiązku, albowiem nadesłane przez stronę pełnomocnictwo nie spełniało wymogów określonych w art. 138c § 1 O.p., co w rezultacie skutkowało pozostawieniem odwołania bez rozpoznania.

Sąd stwierdził, że w świetle powołanych przepisów pełnomocnik, w rozpoznawanej sprawie będący adwokatem, zobligowany był do utworzenia adresu elektronicznego na platformie ePUAP. Dalej wywiódł, że wprowadzone zmiany w Ordynacji podatkowej w zakresie doręczeń obligują profesjonalnych pełnomocników do pozyskania właściwego adresu elektronicznego, a wskazywane przez pełnomocnika problemy techniczne w jego założeniu pozostawały bez znaczenia dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy.

Sąd podniósł jeszcze, że akcentowana w skardze możliwość doręczenia pisma w siedzibie organu, jako jedyna w przypadku braku adresu elektronicznego droga doręczeń dla pełnomocnika, w istocie pozbawiałaby w wielu przypadkach organ możliwości sprawnego prowadzenia postępowań. Przewidziane w art. 144 § 5 O.p. sposoby doręczeń z jednej strony (adres elektroniczny) daje możliwość organowi prowadzenia postępowań zgodnie z zasadą szybkości, z drugiej zaś daje pełnomocnikowi możliwość odbioru pisma w siedzibie organu, np. w trakcie przeglądania akt.

Przy uwzględnieniu zawartego w wezwaniu pouczenia oraz faktu, że pełnomocnik nie wskazał adresu na platformie ePUAP mimo obowiązku wynikającego z art. 138c O.p., Sąd I instancji stwierdził, że organ odwoławczy prawidłowo pozostawił odwołanie bez rozpatrzenia.
[L.] [B.] i [M.] [B.] skargą kasacyjną zaskarżyli wyrok Sądu I instancji w całości. Na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718; dalej: p.p.s.a.) zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1. naruszenie prawa materialnego tj. Art. 9 K.p.a. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie, iż pomimo błędnego pouczenia znajdującego się na wzorze druku pełnomocnictwa szczególnego – PPS-1, pełnomocnik zobowiązany jest do podania adresu elektronicznego na platformie ePUAP, podczas gdy pouczenie stanowi, iż cyt.: "wypełnienie poz. 44 jest obowiązkowe w przypadku pełnomocnika będącego radcą prawnym, adwokatem lub doradcą podatkowym oraz (...), jeżeli nie wskazują w sekcji D.2. adresu do doręczeń w kraju";
2. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 169 § 1 O.p., poprzez błędne przyjęcie, iż jakikolwiek brak formalny niweczy zdolność organu do rozpoznania sprawy, podczas gdy skutek w postaci pozostawienia podania bez rozpoznania nie dotyczy wniosku spełniającego wymogi, które pozwalają na jego merytoryczną ocenę;
3. naruszenie przepisu postępowania, mającego istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 134 § 1 p.p.s.a., poprzez nierozpatrzenie przez Sąd I instancji wszystkich zarzutów podniesionych w skardze, a jedynie lakoniczne uzasad...