NSA. Odpowiedzialność podatkowa członka zarządu spółki

Brak wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego faktu wygaśnięcia mandatów członków zarządu spółki z o.o. powołanych umową wspólników na te stanowiska na czas nieoznaczony, w związku z zatwierdzeniem przez uchwałę jej wspólników sprawozdania finansowego tej spółki za pierwszy pełny rok obrotowy, przy zaistnieniu innych jeszcze okoliczności związanych z dalszym pełnieniem tych stanowisk przez tych członków zarządu, prowadzić może do ich odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na zasadach wskazanych w art. 116 § 1 Ordynacji podtkowej).

Doręczenie pisma pełnomocnikowi dla doręczeń wyprzedza - zgodnie z art. 145 § 1 w związku z art. 137 § 4 ord. pod. i art. 98 k.c. - sposoby doręczenia opisane w art. 151, art. 148 § 2 pkt 1 i art. 150 ord. pod.

Skoro w umowie spółki określono mandat członków zarządu jako sprawowany przez czas nieoznaczony i nie wyłączono w niej skutku z art. 202 § 1 k.s.h., to dalsze pełnienie funkcji członka zarządu w tym także przez skarżącą w opisanych wyżej okolicznościach faktycznych i prawnych prowadzić może do odpowiedzialności podatkowej, o której mowa w art. 116 § 1 - § 4 ord. pod.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jerzy Płusa, Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Barbara Rennert, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. M.-B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 8 października 2014 r. sygn. akt I SA/Lu 353/14 w sprawie ze skargi J. M.-B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie z dnia 31 marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 8 października 2014 r., I SA/Lu 353/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę J. M.-B. (zwanej dalej skarżącą) na decyzję dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie z dnia 31 marca 2014 r.

w przedmiocie jej odpowiedzialności podatkowej jako członka zarządu za zaległości podatkowe.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynika, że naczelnik urzędu skarbowego decyzją z dnia 25 listopada 2013 r. orzekł o solidarnej odpowiedzialności skarżącej - członka zarządu spółki - wraz ze spółką i pozostałym członkiem zarządu.

W odwołaniu skarżąca zarzuciła naruszenie: art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U z 2012 r., poz. 749 ze zm. - zwanej dalej: ord. pod.) poprzez przyjęcie, że odpowiada za zaległości podatkowe pomimo, iż nie wyjaśniono, czy we wskazanym okresie skarżąca pełniła funkcję członka zarządu spółki. Podniosła, że tylko w umowie spółki wspólnicy mogą wyłączyć stosowanie rocznej kadencji w odniesieniu do członków zarządu, których powołano na czas nieoznaczonny. Umowa spółki z dnia 27 października 2006 r. nie przewidywała takiej sytuacji. Jeżeli umowa spółki nie ma odpowiedniego zapisu, wówczas członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony należy traktować, jako powołanego na okres rocznej kadencji, a jego mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202 § 1 k.s.h.). Uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2007 r. (pierwszy pełny rok obrotowy) została podjęta na Zgromadzeniu w dniu 30 czerwca 2008 r., zatem - wobec braku odpowiednich regulacji w umowie spółki - z dniem podjęcia tej uchwały wygasły mandaty członków zarządu. Oznacza to, że wykluczona jest odpowiedzialność skarżącej za zaległości spółki powstałe po tej dacie.

3. Decyzją z dnia 31 marca 2014 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Nie zgodził się, że okres pełnienia funkcji członka zarządu spółki zakończył się z dniem 30 czerwca 2008 r. Zauważył, że powołanie, odwołanie i zmiany w składzie zarządu spółki należą do kompetencji zgromadzenia wspólników. Jeżeli zatem członek zarządu nie został odwołany decyzją zgromadzenia wspólników to oznacza, że nadal pełni on swoją funkcję. Postanowienia umowy spółki wskazują, że zarząd spółki został powołany na czas nieoznaczony. Z aktu notarialnego z dnia 13 kwietnia 2010 r. - Protokołu Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników - wynika, że Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników podjęło w tym dniu uchwałę w sprawie odwołania wiceprezesa zarządu spółki, tj. skarżącej. Uchwała ta weszła w życie z dniem jej podjęcia. Nie przedstawiono innych uchwał dotyczących zmian w zarządzie spółki. Po dniu 30 czerwca 2008 r. skarżąca sprawowała nadal funkcję członka zarządu. Jako członek zarządu podpisywała sporządzony w dniu 6 czerwca 2009 r. bilans spółki oraz rachunek zysków i strat za 2008 r. Poza tym skoro Zgromadzenie Wspólników podjęło decyzję o odwołaniu skarżącej z dniem 13 kwietnia 2010 r.

z funkcji wiceprezesa spółki to należy uznać, że wolą spółki było pełnienie przez nią tej funkcji od dnia powołania - do dnia odwołania.

4. W skardze do sądu administracyjnego skarżąca powyższej decyzji zarzuciła naruszenie m.in.:

• art. 116 ord. pod. - poprzez przyjęcie, że odpowiada ona za określone decyzją kwoty mimo, iż nie była członkiem zarządu spółki, a bezskuteczność egzekucji nie została stwierdzona przez organ egzekucyjny,
• art. 120 ord. pod. - poprzez działanie organu niemieszczące się w granicach prawa w związku z naruszeniem zasad postępowania podatkowego i zasad orzekania o odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania spółki.

Uzasadniając zarzuty wskazała, że "nie pełniła funkcji członka zarządu spółki w okresie wrzesień - listopad 2008 r., zatem nie może ponosić odpowiedzialności za zaległości podatkowe ciążące na spółce za wskazany okres". Powołała się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2010 r. (sygn. akt III CZP 23/10), w której wskazano, że "jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z chwilą zatwierdzenia sprawozdania finansowego za pierwszy pełny rok obrotowy także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony". Tylko w umowie spółki wspólnicy mogą wyłączyć stosowanie rocznej kadencji w odniesieniu do członków zarządu, których mogą powołać na czas nieoznaczony. Umowa spółki skarżącej nie przewiduje takiej sytuacji. Jeżeli umowa spółki nie ma odpowiedniego zapisu, wówczas członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony należy traktować jako powołanego na okres rocznej kadencji, a jego mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2007 r. (pierwszy pełny rok obrotowy) została podjęta na zgromadzeniu w dniu 30 czerwca 2008 r., zatem z dniem podjęcia tej uchwały wygasły mandaty członków zarządu. Z tego powodu ich odpowiedzialność za zaległości powstałe po tej dacie jest wykluczona.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

5. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę jako niezasadną, podnosząc, że jeżeli w umowie brak jest regulacji co do czasu powołania członka zarządu, to uznać trzeba, iż jego mandat wygasł z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

Z zebranych w sprawie materiałów wynika bezspornie, że pomimo wygaśnięcia mandatu skarżąca pełniła obowiązki członka zarządu w rozumieniu art. 116 ord. pod.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że stanowisko, iż mandat do pełnienia funkcji w zarządzie nie wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy, jeżeli członek zarządu wciąż faktycznie sprawuje dotychczas pełnioną funkcję, podpisując dokumenty finansowe, jak i inne dokumenty oraz nie składa rezygnacji, wyraził NSA w wyroku z dnia 22 marca 2013 r., I FSK 862/12. Pogląd ten sąd pierwszej instancji podzielił.

6. Powyższy wyrok skarżąca zaskarżyła w całości skargą kasacyjną, zarzucając naruszenie:

1) art. 116 § 1 i 2 ord. pod., poprzez:

- błędną jego wykładnię uznającą, że odpowiedzialność za zaległości można przenieść na osobę działającą w charakterze organu osoby prawnej, nawet gdy nie ma ona kompetencji do pełnienia tej funkcji w związku z wygaśnięciem mandatu (art. 202 § 1 i 2 k.s.h.),
- jego niewłaściwe zastosowania w związku z orzeczeniem o odpowiedzialności osoby figurującej w KRS jako członek zarządu za kwoty niestanowiące zaległości podatkowych w sytuacji braku zgodnego z prawem doręczenia decyzji określającej kwoty zobowiązań podatkowych w wysokości wyższej od zadeklarowanej,
- jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji wystąpienia przesłanki egzoneracyjnej, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b) ord. pod. w związku z art. 10 i 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm., dalej - u.p.u.n.),

2) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., zwanej dalej: p.p.s.a.) w związku z niedostrzeżeniem naruszeń przez organ art. 120, art. 122, art. 187 § 1 ord. pod.oraz art. 191 ord. pod., które związane były z błędnie przyjętym stanem faktycznym sprawy oraz błędną oceną zebranego materiału (umowy spółki, uchwał, faktu nieterminowego regulowania zobowiązań podatkowych), które to uchybienia miały istotny wpływ na wynik całej sprawy bowiem prowadziły do niewłaściwego uznania, że skarżąca była członkiem zarządu w okresie powstania zaległości, pomimo, iż po wygaśnięciu mandatu nie była członkiem zarządu z mocy prawa (art. 202 § 1 i 2 k.s.h.) oraz że przesłanki upadłościowe zaistniały na dzień 31 grudnia 2008 r.,
3) art. 134 § 1 p.p.s.a., 141 § 4 w związku z art. 212, art. 150, art. 151 ord. pod. oraz art. 99 ust. 12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 54, poz. 535 ze zm., dalej: "ustawa o VAT"), wobec pozostawienia poza rozważaniami sądu pierwszej instancji skuteczności doręczenia decyzji dla spółki zastępującej rozliczenie dokonane przez podatnika w deklaracjach w ramach obowiązującego systemu samoobliczenia podatku VAT oraz kwestii dotyczącej momentu zaistnienia przesłanek upadłościowych, w szczególności trwałości zaprzestania płacenia długów,
4) art. 145 § 1 pkt 1 lit.c) i art. 151 p.p.s.a w związku z niedostrzeżeniem naruszenia przez organ podatkowy art. 120, art. 150, art. 151 ord.pod., a także nierozważenia w sposób wyczerpujący momentu zaistnienia przesłanek upadłościowych wynikających z art. 11 ust. 1 u.p.u.n, które to uchybienia miało wpływ na wynik sprawy bowiem brak skutecznego doręczenia decyzji spółce oznaczał brak ciążących zaległości na podatniku, a niewystąpienie obowiązku do złożenia wniosku o upadłość oznaczał brak winy w niezgłoszeniu wniosku, a tym samym niemożność orzekania na mocy art. 116 ord. pod. o odpowiedzialności osoby trzeciej,
5) art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a w związku z art. 116 § 1 i § 2 ord. pod. - poprzez błędne jego zastosowanie w sprawie wobec niezaistnienia pozytywnych przesłanek podmiotowo-przedmiotowych odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe oraz zaistnienia przesłanki negatywnej (skarżąca nie była członkiem zarządu, nie istniały zaległości podatkowe, nie było obowiązku złożenia wniosku o upadłość),
6) art. 141 § 4 p.p....