Zmiany w PIT: Służebność przesyłu

W ramach nowelizacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca zdecydował się uregulować kwestię opodatkowania wynagrodzenia otrzymywanego przez osoby fizyczne z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

Przepisy Kodeksu cywilnego

W myśl art. 305¹ Kodeksu cywilnego nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Zgodnie z art. 3054 Kodeksu cywilnego, do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Na podstawie art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu (art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego).

Praktyka organów podatkowych

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawa o PIT”) nie zawierały dotychczas przepisów wyraźne wskazujących czy wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu podlega opodatkowaniu. Również organy podatkowe przez wiele lat nie mogły zdecydować się czy takie świadczenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W interpretacji ogólnej z 10 lipca 2013 r. (sygn. DD3/033/101/CRS/13/RWPD-48186/RD-70022/13) Minister Finansów stwierdził, że wynagrodzenie otrzymane za ustanowienie służebności przesyłu nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, określonego w art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o PIT, i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT jako przychód z innych źródeł, o którym mowa art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Niespełna rok później Minister Finansów zaprezentował odmienne stanowisko. W interpretacji ogólnej z 21 maja 2014 r. (sygn. DD3/033/126/CRS/14/RD-46264/14) Minister Finansów wskazał, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.). Należy podkreślić, że zmiana podejścia Ministra Finansów została spowodowana orzeczeniami sądów administracyjnych, a w szczególności wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 listopada 2013 r. (sygn. akt II FSK 3050/11) w którym sąd wskazał, że zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o PIT, odnosi się do ustanawianych służebności przesyłu.

Zmiana przepisów

Dostrzegając powyższe wątpliwości ustawodawca zdecydował się na uregulowanie kwestii opodatkowania omawianego świadczenia. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o PIT wolne od podatku jest wynagrodzenie otrzymane za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. W uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o PIT wyraźnie wskazano, że wprowadzenie omawianego zwolnienia od podatku spowodowane jest koniecznością zapewnienia jednolitości interpretacyjnej (orzecznictwo sądów administracyjnych i interpretacje organów podatkowych).

Powyższe zwolnienie od podatku dochodowego obowiązuje od 4 października 2014 r. Jednakże ustawodawca wprowadził przepis przejściowy zgodnie z którym zwolnienie to ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2014 r. (art. 14 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw). W praktyce oznacza to, że jeżeli podatnik będący osobą fizyczną otrzymał wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu w 2014 r. (również przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów) będzie ono podlegało zwolnieniu od podatku dochodowego.

Michał Wójcik