Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych: Umowa zlecenia i prowadzenie działalności

Osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność - w rozumieniu przepisów Prawo przedsiębiorców, to przedsiębiorca, czyli: 

  • osoba fizyczna, 
  • osoba prawna i 
  • jednostka organizacyjna, która nie jest osobą prawną, a której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. 

Przedsiębiorca to także wspólnik spółki cywilnej w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej. Podjęcie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną wymaga wpisu do CEIDG. Osoba fizyczna może podjąć wykonywanie działalności gospodarczej od dnia złożenia wniosku o wpis do CEIDG.

Obowiązkiem ubezpieczeń społecznych może być również objęta osoba, która współpracuje z osobą, która:

  • prowadzi pozarolniczą działalność lub
  • korzysta z „ulgi na start”.

Osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność to:

  • osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych;
  • twórca i artysta;
  • osoba, która prowadzi działalność w zakresie wolnego zawodu:
    • w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
    • z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  • wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
  • osoba, która prowadzi publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy - Prawo oświatowe.

Nie jest działalnością gospodarczą tzw. działalność nieewidencjonowana („nierejestrowa”) czyli nie wpisana do CEiDG. Osoby, które wykonują taką działalność nie podlegają ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

 

 

Poniższe zasady (lit. a i b) odnoszą się do sytuacji, gdy umowa zlecenia nie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności, a jej przedmiot nie pokrywa się z przedmiotem tej działalności.

 

a. Osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

Zleceniobiorca, który jednocześnie prowadzi pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeśli z tytułu wykonywania umowy zlecenia podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego).

Jeśli podstawa wymiaru składek będzie wynosiła co najmniej tyle ile najniższa podstawa przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, tej osobie będzie przysługiwał wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Nie stosuj w tym przypadku sumowania podstaw wymiaru składek.

Zleceniobiorca może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub współpracy.

Ważne! Powyższa zasada rozstrzygania zbiegu tytułów do ubezpieczeń ma zastosowanie do wszystkich osób, które prowadzą pozarolniczą działalność (nie tylko działalność gospodarczą) deklarujących do podstawy wymiaru składek kwoty nie niższe niż minimalne wynagrodzenie.

Przykład
Franciszka wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z Faustyną. W umowie określiły datę rozpoczęcia wykonywania pracy na 1 kwietnia 2018 r. Rozwiązanie umowy nastąpiło z dniem 31 maja 2018 r. Następnie Franiczka od 1 maja 2018 r. stała się wspólnikiem spółki jawnej. Za maj zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 2665,80 zł. Przychody osiągnięte z tytułu umowy zlecenia zawartej z Faustyną wynoszą: 

  • w kwietniu - 1500 zł,
  • w maju - 1500 zł.

Franciszka w kwietniu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia (nie występuje zbieg tytułów ubezpieczeń). W maju podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

b. Osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie - korzysta z „preferencyjnych składek” na ubezpieczenia społeczne (art. 18a ustawy) lub z „małego ZUS” (art. 18c ustawy)

Ubezpieczony będzie objęty obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnym i rentowymi z obu tytułów (umowa zlecenia + działalność gospodarcza), chyba że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tego tytułu lub tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia. Kolejny tytuł lub tytuły nie będą rodziły tego obowiązku. Ubezpieczony może na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład
Grzegorz prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 lutego 2018 r. Z tytułu działalności rozlicza „preferencyjne składki” za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (spełnia warunki z art. 18a ustawy). Od 1 marca 2019 r. wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu wykonywania umowy w każdym miesiącu wynosi 500 zł. Grzegorz podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

Przykład
Eryk od 2016 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której najniższa podstawa wymiaru składek w 2019 r. wyniosła 1634,76 zł („mały ZUS”). Jednocześnie jest zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia:

  • zawartej z Ewą, w której określili datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 lutego 2019 r.,
  • zawartej z Eweliną, w której określili datę rozpoczęcia jej wykonywania na 10 lutego 2019 r.

Przychód w każdym miesiącu z tytułu umowy zawartej z Ewą wynosi 1500 zł, a z Eweliną - 800 zł. Ponieważ działalność gospodarcza jest pierwszym tytułem do ubezpieczeń społecznych podlega im nadal z tytułu działalności. Skoro w lutym 2019 r. łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie, Eryk może tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych - z działalności, na umowy zlecenia.

Przykład
Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej Fabian spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym od 1 lutego 2019 r. Rozlicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za każdy miesiąc od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia, tj. 675 zł (spełnia warunki ustawowe). Następnie Fabian zawarł umowy zlecenia:

  • z Feliksem, w której określili datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 marca 2019 r.,
  • z Ferdynandem, w której określili datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 kwietnia 2019 r.

Przychód z tytułu wykonywania umowy zawartej z Feliksem wynosi comiesięcznie 800 zł, a z Ferdynandem - 1900 zł.

Fabian podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

  • w lutym 2019 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
  • w marcu 2019 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz umowy zawartej z Feliksem,
  • w kwietniu 2019 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, umowy zawartej z Feliksem oraz umowy zawartej z Ferdynandem (łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu działalności oraz z tytułu umowy zawartej z Feliksem nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

Przykład
Grażyna rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2019 r. Spełnia warunki ustawowe do „preferencyjnych składek” na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 18a ustawy). Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę 2300 zł. Grażyna zawarła umowę zlecenia na okres od 1 marca do 31 marca 2019 r. Z tytułu tej umowy przychód wyniósł w marcu 4500 zł.

Ponieważ z tytułu prowadzenia działalności podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiąga minimalne wynagrodzenie, z tytułu umowy zlecenia Grażyna nie będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

c. Umowa zlecenia w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej

W sytuacji, gdy:

  • osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą,
  • w ramach tej działalności zawiera umowę zlecenia,
  • przedmiot umowy jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności,

podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie ma obowiązku ubezpieczeń (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie).

Ważne! Aby umowa zlecenia mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, warunkiem jest, aby przychód z niej uzyskiwany był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 5b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  • odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  • są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  • osoba wykonująca te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Jeśli organ podatkowy uzna, że czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), wówczas osoba, która wykonuje tylko taką umowę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca.

Jeśli zleceniobiorca wykonuje również czynności w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca lub osoba, która prowadzi działalność (następuje wówczas zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych – rozstrzygany na zasadach ogólnych – patrz punkt a i b).

Po uznaniu przez organ podatkowy, że czynności wykonywane w ramach umowy są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), to w sytuacjach, które budzą wątpliwości co do rodzaju umowy (umowa zlecenia czy umowa o dzieło) obowiązek ubezpieczeń społecznych, lub jego brak, palcówka ZUS ustali w oparciu o treść umowy oraz warunki świadczenia pracy i wypłaty wynagrodzenia.

Przykład
Od 1 lutego 2019 r. Hubert prowadzi działalność gospodarczą. W ramach tej działalności zawarł umowę zlecenia. Przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z zakresem prowadzonej przez Huberta działalności, a przychód uzyskiwany z umowy jest opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.

Hubert podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie jest obejmowany ubezpieczeniami - ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.

Ważne! W przypadku, gdy:

  • umowa o świadczenie usług albo zlecenia zawarta została pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem, który jednocześnie posiada wpis do CEiDG i 
  • jest jedyną umową z podmiotem jaką wykonuje pracownik (nie jest wykonywana na rzecz innych niż pracodawca podmiotów lub osób)

umowa ta nie może zostać uznaną za wykonywaną w ramach działalności. Takie działanie sugeruje, że działalność gospodarcza została założona jedynie w celu wykonywania pracy na rzecz swojego pracodawcy bez ograniczeń, które wynikają z przepisów prawa pracy. Do tej sytuacji będzie miał zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Pracodawca jest zobowiązany doliczyć przychód z umowy do podstawy wymiaru składek pracownika.

Przykład
Od 1 marca 2018 r. Ilona uzyskała wpis do CEIDG. Jednocześnie jest pracownikiem Igi. Jako przedsiębiorca zawiera umowę o świadczenie usług ze swoim pracodawcą. Nie wykonuje działalności gospodarczej w innym zakresie. Pracodawca ma obowiązek doliczyć przychód z umowy do podstawy wymiaru składek pracownika i odprowadzić od tej sumy składki na ubezpieczenia społeczne.

źródło: zus.pl

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...