Świadczenie postojowe: Brak przychodu lub bycie wspólnikiem spółki osobowej

Wspólnicy spółek osobowych nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców. Tym samym osoby te nie nabędą prawa do świadczenia postojowego, ponieważ nie spełniają podstawowego warunku zawartego w specustawie o COVID-19. Z kolei w przypadku przedsiębiorców nieosiągających żadnego przychodu, nie można założyć, że przestój w prowadzeniu działalności spowodowany był wyłącznie ograniczeniem wynikającym z rozwoju sytuacji epidemicznej w Polsce - wyjaśniło Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w odpowiedzi na interpelację poselską.

Interpelacja nr 11754 do ministra rozwoju, pracy i technologii, ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie świadczenia postojowego w dobie COVID-19

Szanowna Pani Minister!

Z informacji, jakie docierały do mnie od przedsiębiorców, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawiał przedsiębiorcom przyznania im świadczenia postojowego albo z uwagi na fakt, iż wspólnik spółki osobowej nie jest płatnikiem składek albo wobec stwierdzenia, iż np. w miesiącu kwietniu w stosunku do miesiąca marca nie doszło do spadku przychodów o 15%, gdzie zarówno w marcu, jak i w kwietniu przedsiębiorca nie osiągnął żadnego przychodu.

Wobec powyższego zwracam się do Pani Minister z następującymi pytaniami:

1. Jaki procent stanowią decyzje odmowne w zakresie wnioskowanego przez przedsiębiorców świadczenia postojowego z uwagi na skutki COVID-19? Proszę o wskazanie ww. danych z wyszczególnieniem województwa śląskiego oraz obszaru Zagłębia Dąbrowskiego (powiatu będzińskiego, powiatu zawierciańskiego, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca, Jaworzna).
2. Jakie jest stanowisko ministerstwa w przedmiocie wykładni art. 15zq ust. 4 pkt 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w zakresie ustalenia 15% spadku przychodów wobec przedsiębiorcy, który w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku nie osiągnął żadnego przychodu?
3. Na jakiej podstawie oraz z jakich przyczyn ZUS przesyła świadczenie postojowe od osób zatrudnionych na umowy zlecenia wyłącznie na rachunki bankowe? Co z osobami, które rachunków bankowych nie posiadają?
4. Z jakich przyczyn i dlaczego od 24 czerwca 2020 r. ZUS przyjmuje wnioski o np. świadczenie postojowe wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (ZUS PUE)?
5. Jakimi motywami kierowało się ministerstwo oraz obecnie ZUS nie przyznając świadczenia postojowego przedsiębiorcom, którzy nie osiągali żadnego dochodu z powodu odgórnego zamrożenia ich sektora działalności (np. restauratorzy, kosmetyczki, fryzjerzy, siłownie etc.)?
6. W jaki sposób przedsiębiorca nie osiągający żadnego dochodu ma udowodnić spadek obrotów o co najmniej 15%, zgodnie z uregulowaniami ustawy pomocowej?

Posłanka Barbara Dolniak

1 października 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 11754 w sprawie świadczenia postojowego w dobie COVID-19

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelacją poselską nr 11754 Pani Barbary Dolniak w sprawie świadczenia postojowego w dobie COVID-19, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Pomoc polegająca na ustalaniu prawa i wypłacie świadczenia postojowego jest udzielana na podstawie przepisów Tarczy Antykryzysowej. Jest to pomoc przeznaczona dla przedsiębiorców (prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą) oraz osób wykonujących umowy cywilnoprawne, które mają problemy ze względu na ograniczenia i przestoje związane z COVID-19. Są to świadczenia wypłacane ze środków publicznych, stąd koniecznym jest dołożenie wszelkiej staranności przy ich wydatkowaniu, dlatego w przypadku wątpliwości co do spełnienia warunków do przyznania i wypłaty świadczenia postojowego niezbędnym jest wnikliwe zbadanie takiej sprawy.

Wszystkie wnioski i sprawy rozpatrywane są w sposób indywidualny, bez zbędnej zwłoki, a w sytuacji stwierdzenia błędów lub powzięcia wątpliwości co do prawidłowości wskazanych we wniosku danych, prowadzone jest postępowanie wyjaśniające, w celu ustalenia stanu faktycznego. W przypadku odmowy przyznania i wypłaty świadczenia postojowego każdy płatnik lub ubezpieczony ma pełne prawo do odwołania się właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych od rozstrzygnięcia Zakładu, które jego zdaniem jest nieprawidłowe.

Z zawartych w przedmiotowej interpelacji informacji wynika, że Zakład odmawiał przedsiębiorcom przyznania świadczenia postojowego z uwagi na fakt, że wspólnik spółki osobowej nie jest płatnikiem składek albo wobec stwierdzenia braku spadku przychodów o 15% (w stosunku do miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku).

W tym miejscu pragnę wyjaśnić, że wspólnicy spółek osobowych nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców[1]. Tym samym osoby te nie nabędą prawa do świadczenia postojowego, ponieważ nie spełniają podstawowego warunku zawartego w art. 15zq ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (zwana dalej specustawą o COVID-19).

Nie ulega wątpliwości, że na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są oni płatnikami składek, ale wyłącznie z tytułu posiadania statusu wspólnika spółki osobowej. Oznacza to tym samym, że nie zalicza się ich do kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, gdyż taką osobą jest spółka, a nie jej wspólnik. O powyższym świadczy chociażby fakt, iż w przypadku zawieszenia wykonywania działalności przez spółkę osobową skutkuje to ustaniem ubezpieczeń społecznych wszystkich wspólników, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności.

Odnosząc się bezpośrednio do pytań postawionych w interpelacji, uprzejmie informuję.

Ad. 1

Informację dotyczącą obsługi wniosków o świadczenie postojowe przedstawiam w układzie w jakim te dane są gromadzone i agregowane przez Zakład.

Łącznie od 15 kwietnia do 19 października 2020 r. do Zakładu wpłynęło ponad 3,0 mln wniosków o świadczenia postojowe (w tym od przedsiębiorców), z czego rozpatrzono prawie 100% wniosków o wypłatę pierwszorazowego świadczenia postojowego i 99,9% wniosków o wypłatę kolejnego świadczenia postojowego. Z terenu województwa śląskiego wpłynęło ponad 357,6 tys. wniosków (w tym od przedsiębiorców), z czego rozpatrzono 99,9% wniosków o wypłatę pierwszorazowego świadczenia postojowego i 99,9% wniosków o wypłatę kolejnego świadczenia postojowego.

Pozytywnie w skali kraju rozpatrzono ponad 2,6 mln wniosków (w tym od przedsiębiorców) i wypłacono świadczenia na kwotę 5 116,2 mln zł. Z województwa śląskiego rozpatrzono pozytywnie ponad 308,0 tys. wniosków (w tym od przedsiębiorców) i wypłacono świadczenia na kwotę 604,3 mln zł.

W ujęciu do ogólnej liczby wniosków, które wpłynęły do Zakładu, pozytywnie rozpatrzono 77,8% wniosków o pierwszorazową wypłatę świadczenia postojowego i 94,1% wniosków o kolejną wypłatę świadczenia postojowego. Dla województwa śląskiego wskaźniki te wynoszą odpowiednio 77,3% oraz 93,9%.

Ad. 2

Mając na uwadze konieczność zapewnienia ochrony zatrudnienia, zmniejszenia obciążeń oraz zachowania płynności finansowej przedsiębiorstw przyjęto konstrukcję przepisów, która umożliwia wypłatę świadczenia postojowego jak najszerszej grupie osób, które wymagają tego wsparcia. Dlatego też oceniając przestój w prowadzeniu działalności w następstwie wystąpienia COVID-19 przedsiębiorca powinien uwzględnić takie okoliczności jak spadek przychodów, dochodów, obrotów, liczby klientów czy ograniczenia w prowadzeniu działalności itp. Każda z wymienionych okoliczności ma wpływ na prowadzoną działalność gospodarczą i co za tym idzie sytuację materialną każdego przedsiębiorcy.

Przy świadczeniu postojowym zdecydowano się na zastosowanie warunku udowodnienia przez przedsiębiorcę spadku przychodu o 15% w stosunku do miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku. Jest to bardzo niski wskaźnik spadku przychodu gwarantujący pomoc finansową grupie najbardziej dotkniętych przedsiębiorców (zarówno tych, których przychody spadły o 100% jak i tych, którzy odnotowali nieznaczny spadek przychodów), którzy wskutek COVID-19 doznali przestoju w prowadzeniu działalności. W przypadku przedsiębiorców nieosiągających żadnego przychodu (wykazujących z ostatnich 2 miesięcy przychód równy „0”), nie można założyć, że przestój w prowadzeniu działalności spowodowany był wyłącznie ograniczeniem wynikającym z rozwoju sytuacji epidemicznej w Polsce.

Należy podkreślić, że ocena wymaganego spadku przychodu dokonywana jest w sposób indywidualny na podstawie zgromadzonych przez Zakład dokumentów, informacji lub danych, a w przypadku, gdy przedsiębiorca nie zgadza się z wydaną przez Zakład decyzją w jego sprawie, ma on pełne prawo do odwołania się od przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Pragnę przypomnieć, że wnioski o świadczenia postojowe mogą być składane najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. Oznacza to, że przepisy nie zamykają drogi prawnej dla przedsiębiorców o ubieganie się o wsparcie w postaci świadczenia postojowego, również w przypadku niespełniania warunków ustawowych w danym miesiącu. Jego przyznanie będzie uzależnione od daty złożenia wniosku i od spełniania warunków ustawowych w danym okresie.

Ad. 3

Wypłata świadczenia postojowego wyłącznie w formie bezgotówkowej na wskazany rachunek płatniczy osoby uprawnionej prowadzony w kraju lub wydany w kraju instrument płatniczy w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych, wynika wprost z art. 15zu ust. 2 specustawy o COVID-19. Jest to w szczególności podyktowane gwarancją bezpieczeństwa, że świadczenie otrzyma osoba do tego uprawniona.

Ad. 4

Składanie wniosków o świadczenie postojowe wyłącznie w formie elektronicznej jest możliwe na podstawie ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętych skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19. Celem tej zmiany było zapewnienie poprawności danych wskazywanych we wnioskach, które mogą być weryfikowane już na etapie ich wypełniania przez składającego wniosek. Pozwala to na pełne wsparcie przy wypełnianiu wniosku i gwarantuje prawidłowe wypełnienie danych, które już były wcześniej zewidencjonowane w Zakładzie oraz usprawnia dalszą obsługę wniosku.

W uzasadnionych przypadkach (np. ze względu na brak możliwości założenia konta na PUE ZUS) rozpatrywano także wnioski przekazane w formie papierowej z uwagi na konieczność zapewnienia pomocy przewidzianej przepisami prawa wszystkim uprawnionym, którzy spełnią warunki do jej przyznania.

Ad. 5 i 6

W art. 15zq ust. 4 specustawy o COVID-19 zostały wskazane warunki, jakie muszą zostać łącznie spełnione przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą, aby uzyskać prawo do świadczenia postojowego. Świadczenie to przysługuje m.in. w przypadku, gdy w następstwie COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, działalność była prowadzona przed 1 kwietnia 2020 r. i nie została ona zawieszona. Musi jednak zostać spełniony warunek, że nastąpił spadek przychodu z prowadzenia tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, o co najmniej 15% w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, w stosunku do miesiąca poprzedniego. Wynika to wprost z ww. podstawy prawnej.

Wykazanie w dwóch kolejnych miesiącach przychodu równego „0” nie spełnia tego warunku, dlatego też przedsiębiorca, który zarówno w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, jak i w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc nie osiągnął żadnych przychodów (wykazał „0”) nie spełnia warunku spadku przychodów (przedmiotowe zagadnienie zostało szczegółowo wyjaśnione w ad. 2).

Warunek udowodnienia spadku przychodów nie dotyczył osób, które zawiesiły prowadzenie działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. jak i wniosków o kontynuację wypłaty świadczenia postojowego z uwagi na brak poprawy sytuacji finansowej przedsiębiorcy.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej
Anna Schmidt

Warszawa, 10 listopada 2020 r.

[1] Definicja przedsiębiorcy, zawarta w art. 4 Prawa przedsiębiorców stanowi, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Nie jest tu zatem wymieniona kategoria wspólnika spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.