Sprzedaż towaru poniżej ceny rynkowej. Skutki podatkowe

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na sprzedaż towaru poniżej jego ceny rynkowej, może czynić to z różnych powodów. Niewątpliwie takie działanie może stanowić element kampanii mającej na celu promocję danego towaru. Ale też czasem znaczne obniżenie ceny jest jedynym sposobem na to, aby transakcja doszła do skutku i aby nie zostały poniesione większe straty. Przy takiej sprzedaży poniżej ceny rynkowej pojawia się pytanie, jakie są podatkowe konsekwencje takiego działania.

Z samej definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 5a pkt 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.; dalej: ustawa o PIT) wynika bowiem, że jest to działalność zarobkowa, czyli nastawiona na osiągnięcie zysku. Taki sam wniosek płynie z art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.; dalej: ustawa o VAT), zgodnie z którym działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Nie oznacza to jednakże, że podatnik ma obowiązek takiego prowadzenia swoich interesów, aby z każdej transakcji uzyskał zysk. W uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (oddział zamiejscowy w Szczecinie) z 19 maja 1999 r., sygn. akt SA/Sz 1045/98, który jest nadal bardzo często powoływany chociażby w interpretacjach indywidualnych, zawarte jest stwierdzenie, mające istotne znaczenie dla analizowanej kwestii sprzedaży towaru poniżej ceny rynkowej:

Jakkolwiek zgodzić się należy ze stanowiskiem Izby Skarbowej co do tego, że celem każdej działalności gospodarczej jest dążenie do osiągnięcia zysku, który w przypadku działalności handlowej uzyskuje się poprzez zastosowanie marży handlowej, to nie sposób z tego wyprowadzić prostego wniosku, że zysk taki musi wynikać zawsze z każdej indywidualnej operacji gospodarczej, niezależnie od czasu i warunków, w jakich jest przeprowadzana.

Podatek dochodowy

Stosownie do postanowień art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Podobnie zostało to ujęte w art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.).

Oznacza to, że przedsiębiorca sprzedający towar poniżej jego ceny rynkowej, z uwagi na to, że zastosował bonifikatę (rabat), jako przychód rozpoznać powinien cenę już po udzielonej obniżce.

Podatek VAT

Kwestie podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług zawarte są w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. I tak, co do zasady podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Stosownie zaś do postanowień art. 29a ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży.

Jednocześnie jednak podatnicy będący podmiotami powiązanymi powinni mieć na uwadze art. 32 ustawy o VAT, który stanowi, że w przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieją powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy, a jednocześnie jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług, wówczas organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową.

Warto w tym miejscu przytoczyć fragment interpretacji indywidualnej wydanej 1 października 2015 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, nrIPPP3/4512-659/15-2/WH:

Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, że stosowanie znacznych rabatów jest niedopuszczalne w zakresie, w jakim ma ono służyć tzw. obejściu przepisów prawa i uniknięciu opodatkowania tej czynności. Tak więc każdy zastosowany upust powinien być uzasadniony ekonomicznie i prowadzić w końcowym efekcie do osiągnięcia celu, jaki został wytyczony dla działalności gospodarczej, tj. zarobku.

W konsekwencji każdy przedsiębiorca, który sprzedaje towar poniżej jego ceny rynkowej, powinien umieć wskazać racjonalne przyczyny, dla których zdecydował się na takie działanie. Wydaje się, że nie powinno być z tym problemów, gdyż decyzja o tak znaczącej obniżce, zwykle jest poprzedzona jakimś konkretnym powodem.

Izabela Rutkowska