Skutki w PCC otrzymania pożyczki od rodziców

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Jako że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia umowa pożyczki należy odwołać się do art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie z powyższym przepisem, elementami przedmiotowo istotnymi umowy pożyczki są: obowiązek pożyczkodawcy przeniesienia na własność pożyczkobiorcy określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz obowiązek pożyczkobiorcy zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki ma charakter zobowiązujący, a zatem do jej skutecznego zawarcia wystarczające jest zgodne oświadczenie woli pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy. Strony umowy mogą dowolnie określić moment przekazania przedmiotu pożyczki.

Na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży, przy umowie pożyczki, na biorącym pożyczkę.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy podstawę opodatkowania przy umowie pożyczki - stanowi kwota lub wartość pożyczki, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy - kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stawka podatku od umowy pożyczki wynosi - 0,5%, z zastrzeżeniem ust. 5.

W związku z powyższymi regulacjami prawnymi należy stwierdzić, że umowa pożyczki podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na biorącym pożyczkę.

Zwolnienia z PCC dla rodziny

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

I tak zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia się od podatku pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

• złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
• udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.

W myśl art. 9 ust. 10 lit c) omawianej ustawy zwalnia się od podatku pożyczki udzielane na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu - na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę (…).

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zwolnienie, które spowodowałoby całkowity brak uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych, zawarte w art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter warunkowy, co oznacza, że umowa pożyczki pieniężnej będzie zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych, tylko wtedy, gdy:

• umowa została zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn,
• pożyczkobiorca złoży deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od dnia dokonania czynności,
• pożyczkobiorca udokumentuje otrzymanie pieniędzy dowodem przekazania, na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Wyżej opisane warunki do skorzystania ze zwolnienia muszą być spełnione łącznie.

Pożyczka musi być przelana na konto obdarowanego

Nie ulega wątpliwości, że w analizowanej sprawie umowa została zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Natomiast, aby skorzystać z ww. zwolnienia, warunkiem niezbędnym - jak już wyżej wskazano - jest m.in. fakt udokumentowania przez pożyczkobiorcę otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na jego rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Środki pieniężne zostały przekazane bezpośrednio na rachunek salonu, w którym podatnik kupował samochód. Taki sposób działania nie wyczerpuje norm omawianego przepisu. Tym samym nie został spełniony warunek określony w art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W konsekwencji, pożyczka, którą podatnik otrzymał od rodziców nie może skorzystać w całości ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych, niezależnie od tego, czy dokonał jej zgłoszenia we właściwym urzędzie skarbowym w terminie nieprzekraczającym 14 dni od dnia udzielenia pożyczki. Kwestia zwrócenia pożyczki „po chwili” od udzielenia również nie ma znaczenia w kontekście opodatkowania jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zwolnienie z kwotowym ograniczeniem

Niezależnie od powyższego w opisanej sprawie zastosowanie znajdzie art. 9 ust. 10 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Umowa pożyczki została zawarta pomiędzy podatnikiem a jego rodzicami, czyli pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 9 ust. 10 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zwolnieniu od podatku podlegają pożyczki udzielane na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu - na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie (przez nabywcę zaliczanego do I grupy podatkowej), od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.

Zatem - korzystając ze zwolnienia określonego w 9 ust. 10 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych od podstawy opodatkowania podatnik mógł odliczyć 2 x 9637 zł, tj. kwotę 19 274 zł. Natomiast nadwyżka udzielonej pożyczki, ponad kwotę wyżej wymienioną, podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja indywidualna z 23 sierpnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4014.282.2022.2.BB - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej - pełna treść interpretacji

Redakcja podatki.biz