Od 1 lipca skarbówka otrzyma wgląd w rachunki osób fizycznych

Dotychczas wyjątkiem od obowiązku zachowania tajemnicy bankowej była sytuacja, kiedy zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze lub prowadzono czynności wyjaśniające w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe. Wówczas bank zobowiązany był do sporządzania i przekazywania określonych informacji dotyczących podejrzanego. Zgodnie z przepisami, które mają obowiązywać od 1 lipca 2022 r., obowiązek ten aktualizował się będzie już na etapie prowadzenia postępowania w sprawie, a więc jeszcze nie przeciwko konkretnej osobie fizycznej.

Interpelacja nr 33166 do prezesa Rady Ministrów w sprawie tajemnicy bankowej

Szanowny Panie Premierze!

Na mocy ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, powszechnie znanej jako tzw. Polski Ład, zostały wprowadzone przepisy, zgodnie z którymi „na sporządzone na piśmie żądanie szefa Krajowej Administracji Skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub naczelnika urzędu skarbowego wydane w związku z wszczętym postępowaniem przygotowawczym lub czynnościami wyjaśniającymi odpowiednio w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, bank jest obowiązany do sporządzania i przekazywania informacji dotyczących osoby fizycznej lub osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub danych pełnomocników wskazanego w żądaniu rachunku bankowego w przypadku, gdy postępowanie przygotowawcze lub czynności wyjaśniające są prowadzone w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej” w zakresie „posiadanych lub współposiadanych rachunków bankowych lub posiadanych pełnomocnictw do dysponowania rachunkami bankowymi, liczby tych rachunków lub pełnomocnictw, obrotów i stanów tych rachunków, z podaniem dat oraz kwot poszczególnych wpływów, dat oraz kwot poszczególnych obciążeń rachunków i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców”.

Mówiąc wprost, dotychczas wyjątkiem od obowiązku zachowania tajemnicy skarbowej była sytuacja, kiedy zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze lub prowadzono czynności wyjaśniające w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe. Wówczas bank zobowiązany był do sporządzania i przekazywania określonych informacji dotyczących podejrzanego. Zgodnie z przepisami wprowadzonymi przez tzw. Polski Ład, które mają obowiązywać od 1 lipca 2022 r., obowiązek ten aktualizuje się już na etapie prowadzenia postępowania w sprawie, a więc jeszcze nie przeciwko konkretnej osobie fizycznej.

W świetle przedstawionych informacji proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Dlaczego postanowiono wprowadzić opisywane zmiany?
2. Czy sprawdzanie kont bankowych Polek i Polaków, w tym dat i kwot poszczególnych transakcji, na etapie prowadzenia postępowania w sprawie, a więc jeszcze nie przeciwko konkretnej osobie fizycznej, nie nosi znamion inwigilacji? Jakie jest stanowisko Pana Premiera w tej sprawie?
3. Jakie transakcje bankowe Polek i Polaków zamierza się weryfikować?

Poseł Michał Jaros

25 kwietnia 2022 r.

Odpowiedź na interpelację nr 33166 w sprawie tajemnicy bankowej

Szanowna Pani Marszałek,

Odpowiadając na interpelacją nr 33166 z 27 kwietnia br. Posła na Sejm RP Pana Michała Jarosa w sprawie tajemnicy bankowej, przedstawiam odpowiedzi na pytania zawarte w interpelacji.

Odnosząc się do pytania nr 1 uprzejmie informuję, że celem zmiany przepisu art. 48 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: „ustawa o KAS”) było ujednolicenie oraz doprecyzowanie uprawnień KAS w zakresie dostępu do informacji bankowych w przypadku, gdy organy KAS prowadzą postępowanie przygotowawcze dotyczące osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej w zakresie tej osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki niemającej osobowości prawnej, niezależnie albo zanim zostaną wszczęte procedury podatkowe (kontrola celno-skarbowa, kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe).

Podkreślenia wymaga, iż organy KAS prowadzą takie postępowanie przygotowawcze jedynie w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego i co ważne, po formalnym wszczęciu postępowania przygotowawczego. Zatem zmieniony przepis art. 48 ustawy o KAS nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny i bez powiązania z popełnionymi czynami, które są przedmiotem prowadzonego już postępowania przygotowawczego w sprawie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa.

W aktualnie obowiązującym stanie prawnym organy KAS mogą na pisemne żądanie uzyskać od banków informacje dotyczące kontrolowanego albo strony postępowania podatkowego w przypadku wszczęcia kontroli podatkowej albo w toku postępowania podatkowego. Uprawnienia te wynikają wprost z ustawy o KAS (art. 49) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e tiret czwarte).

Odpowiadając na pytania nr 2 i 3 wyjaśniam, że zmieniony przepis art. 48 ustawy o KAS nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny i bez powiązania z popełnionymi czynami stanowiącymi przedmiot postępowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. Organy KAS mogą wystąpić do banków o informacje objęte tajemnicą bankową dotyczące konkretnej osoby fizycznej w związku z wszczętym już postępowaniem przygotowawczym w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Podatnicy nie muszą się zatem obawiać o nadużywanie wprowadzonej zmiany przepisów, bowiem w okresie już obowiązujących regulacji nie stwierdzono ich nadużywania. Dane przekazywane przez banki chronione są tajemnicą skarbową, którą regulują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Warto też zaznaczyć, że przepis art. 48 ustawy o KAS stanowi uzupełnienie do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe i nie może być stosowany rozszerzająco, bowiem granicę stosowania wyznacza przepis art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e cyt. ustawy, tj. w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przeciwko osobie fizycznej.

Biorąc jednakże pod uwagę zgłoszone uwagi do treści zmienionego przepisu art. 48 ustawy o KAS, aktualnie trwa ponowna analiza w celu jego zmiany.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów
Bartosz Zbaraszczuk

Warszawa, 16 maja 2022 r.