Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego

Organ podatkowy, chcąc zapewnić skuteczność przyszłej egzekucji obowiązku podatkowego, może ustanowić jego zabezpieczenie. Ordynacja podatkowa przewiduje trzy jego sposoby:1. zabezpieczenie na majątku (art. 33–33g);2. hipotekę przymusową (art. 34–39) oraz3. zastaw skarbowy (art. 41-46).

Zabezpieczenie na majątku

Zabezpieczenie na majątku podatnika (bądź na majątku wspólnym małżonków) może zostać ustanowione, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym (nie tylko zobowiązań podatkowych, ale także np. zobowiązań wobec ZUS) lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

Zabezpieczenie to może być ustanowione:

a) przed terminem płatności, a więc gdy znana jest już wysokość zobowiązania podatkowego albo
b) przed wydaniem decyzji ustalającej bądź określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a zatem w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej. W tym wypadku zobowiązanie jeszcze nie istnieje (wydana ma być dopiero decyzja ustalająca, jak np. przy podatku od nieruchomości od osób fizycznych) albo nie jest znana jego wysokość (ma ona zostać sprecyzowana w decyzji określającej – w przypadku należności podatkowych powstających w wyniku samoobliczania lub obliczania podatku przez płatnika). W decyzji o zabezpieczeniu organ podatkowy będzie więc musiał wskazać przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego, a w przypadku postępowania kontrolnego także kwotę odsetek za zwłokę.

Ze względu na to, że decyzja ustalająca i określająca stanowią samodzielną podstawę do egzekucji, decyzja o zabezpieczeniu wygaśnie po upływie 14 dni od doręczenia decyzji ustalającej bądź z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania.

Przykład:
Podczas przeprowadzania kontroli skarbowej stwierdzono u podatnika przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach w wysokości 100.000 zł. Inspektor Kontroli Skarbowej uzyskał ponadto informację od ZUS, z której wynikało, że podatnik od kilku miesięcy zalega z należnymi składkami. W związku z tym wystąpił do Urzędu Skarbowego z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia na majątku podatnika, podając jako przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego sumę 90.000 zł (75% dochodu z tytułu zryczałtowanego podatku od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach dochodów + odsetki za zwłokę). Organ podatkowy będzie mógł, jeszcze przed wydaniem decyzji określającej wysokość podatku, dokonać zabezpieczenia, wydając decyzję w tym przedmiocie.

Forma zabezpieczenia może być dwojaka: