Rozprawa podatkowa

Z dniem 1 stycznia 2007 r. weszła w życie Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1590). Ustawa ta przywróciła postępowaniu podatkowemu instytucję rozprawy podatkowej.

I. Cel rozprawy
Przez rozprawę należy rozumieć posiedzenie organu orzekającego, wyznaczone dla określonej sprawy w celu jej rozstrzygnięcia.¹ W literaturze przedmiotu wskazuje się, że rozprawa jest formą postępowania wyjaśniającego, która umożliwia koncentrację w jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności postępowania, a tym samym upraszcza i przyspiesza postępowanie.²

II. Przesłanki przeprowadzenia rozprawy
Rozprawę podatkową przeprowadza się tylko i wyłącznie w postępowaniu odwoławczym z urzędu lub na uzasadniony wniosek strony.

1. Przeprowadzenie rozprawy z urzędu
Organ podatkowy drugiej instancji ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy z urzędu jedynie w przypadkach określonych w art. 200a § 1 pkt. 1 o.p., a mianowicie:

— zaistnienia potrzeby wyjaśnienia istotnych okoliczności stanu faktycznego sprawy przy udziale świadków,
— zaistnienia potrzeby wyjaśnienia istotnych okoliczności stanu faktycznego sprawy przy udziale biegłych,
— zaistnienia potrzeby wyjaśnienia istotnych okoliczności stanu faktycznego sprawy w drodze oględzin,
— sprecyzowania argumentacji prawnej prezentowanej przez stronę w toku postępowania.

2. Przeprowadzenie rozprawy na wniosek strony
Zgodnie z art. 200a § 1 pkt 2 o.p. organ odwoławczy może przeprowadzić rozprawę na wniosek strony. Wniosek ten, jako jedno z podań, o których mowa w art. 168 o.p., powinien czynić zadość ogólnym wymogom formalnym stawianym podaniom w postępowaniu podatkowym. Dodatkowo, stosownie art. 200a § 2 o.p., przedmiotowy wniosek powinien:

— uzasadniać potrzebę przeprowadzenia rozprawy oraz
— wskazywać, jakie okoliczności sprawy powinny być wyjaśnione i jakie czynności powinny być dokonane na rozprawie.

W przypadku stwierdzenia, że wniosek zawiera braki formalne, organ powinien, stosownie do art. 169 § 1 o.p., wezwać wnoszącego do usunięcia tych braków w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia podania bez rozpoznania.

Złożenie wniosku o przeprowadzenie rozprawy, który spełnia wymogi formalne, nie oznacza, że organ odwoławczy w każdym przypadku ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy. Nie jest on tym wnioskiem związany.³ Organ odwoławczy może bowiem, stosownie do art. 200a § 3 o.p., odmówić przeprowadzenia rozprawy, jeżeli z wniosku strony wynika, że przedmiotem rozprawy mają być okoliczności, które:

— nie mają znaczenia dla sprawy albo
— zostały już wystarczająco potwierdzone innym dowodem.

Odmowa przeprowadzenia rozprawy, stosownie do art. 200a § 4 i art. 236 § 1 o.p., następuje w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Odmowa przeprowadzenia rozprawy z powodów formalnych nie oznacza, że organ odwoławczy nie może przeprowadzić wnioskowanego dowodu poza rozprawą. Co więcej, mając na uwadze art. 122 o.p., należy stwierdzić, że zasada prawdy obiektywnej nakazuje temu organowi podjąć wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.

III. Termin rozprawy
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że zawiadomienie o przeprowadzeniu rozprawy powinno nastąpić w formie postanowienia, w którym organ powinien określić zakres przedmiotowy rozprawy oraz w miarę możliwość termin jej przeprowadzenia.⁴ Wynika to z brzmienia art. 187 § 2 o.p., który wprost mówi o postanowieniu dotyczącym przeprowadzenia dowodu.

W przypadkach gdy rozprawa jest prowadzona z uwagi na potrzebę przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub w drodze oględzin, organ podatkowy z uwagi na brzmienie art....