W chwili obecnej orzecznictwo sądowe w zasadzie stoi na stanowisku, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma prawo swobodnie deklarować i określać wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (niezależnie od uzyskiwanych przychodów), jednak w dalszym ciągu częste są przypadki kwestionowania tej podstawy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Interpelacja nr 11932 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie kwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

Zwracam się o wyjaśnienie kilku kwestii dotyczących postępowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie kwestionowania wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W chwili obecnej orzecznictwo sądowe w zasadzie stoi na stanowisku, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma prawo swobodnie deklarować i określać wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (niezależnie od uzyskiwanych przychodów), jednak w dalszym ciągu częste są przypadki kwestionowania tej podstawy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W wielu przypadkach są to decyzje krzywdzące ubezpieczonych - zakwestionowanie podstawy wymiaru ma na przykład miejsce po kilku latach od wypłaty świadczeń, przez co osoby, które je pobierały, zmuszane są do zwracania wysokich kwot pieniężnych wraz z odsetkami. Dla niektórych z nich w zasadzie jest to równoznaczne z bankructwem lub bardzo poważnymi problemami finansowymi. Problem ten narasta i jest coraz bardziej widoczny, oraz będzie skutkował kolejnymi wieloletnimi sporami sądowymi pomiędzy osobami uprawnionymi do otrzymywania świadczeń a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Przedsiębiorcy chcieliby mieć pewność, że zadeklarowana przez nich podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie będzie kwestionowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, co pozwoli im swobodnie zająć się działalnością gospodarczą, bez strachu o ewentualne problemy z ZUS-em.

Mając na uwadze powyższe, zwracam się o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Jakie muszą być konkretnie przychody, żeby zapłacić wysoką składkę, np. najwyższą, średnią i najniższą? Z czego to wynika?
2. Czy, skoro podstawa wymiaru składek ma być uzależniona od wyników finansowych przedsiębiorcy, w przypadku różnic w zyskach przedsiębiorcy w poszczególnych miesiącach (co jest immanentną cechą działalności gospodarczej) przedsiębiorca musi w każdym miesiącu deklarować inną podstawę wymiaru składek?
3. Dlaczego obniżanie podstaw wymiaru składek przez ZUS przedsiębiorcom odbywa się tylko w kilku oddziałach na terenie kraju?
4. W jakim akcie prawa przedsiębiorca może znaleźć wskazówkę, jakie konkretnie składki powinien płacić, aby nie narazić się na problemy ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych? Czy istnieje może tabela wynagrodzeń, od których wysokości zależna jest wysokość składki? Kto i na jakiej podstawie ocenia czy zadeklarowana przez konkretnego przedsiębiorcę składka jest na odpowiednim poziomie? Czy te kryteria są identyczne dla wszystkich przedsiębiorców i stosowane tak samo w całym kraju?
5. Czy ocena przez pracownika ZUS możliwości deklarowania wysokiej podstawy jest obiektywna? Jeżeli tak, to według jakich kryteriów dochodowych? Czym kieruje się taka osoba poza własną interpretacją? Czy ma odpowiednią wiedzę z zakresu rachunkowości i księgowości? Jeżeli takich kryteriów nie ma - to czy ocenę taką należy nazwać subiektywną?
6. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, że składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Czy istnieje definicja środków własnych, co według ustawodawcy stanowią środki własne?

Posłanki:
Marta Wcisło, Magdalena Łośko

Lublin, dnia 28 września 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 11932 w sprawie kwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

Szanowna Pani Marszałek,

w związku z interpelacją poselską K9INT11932, złożoną przez Poseł Martę Wcisło oraz Magdalenę Łośko w sprawie kwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w oparciu o stanowisko i informacje przekazane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozwolę sobie przedstawić, co następuje.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (zwany dalej ZUS) działa na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo...