Warunki stosowania zwolnienia z akcyzy dla browarów rzemieślniczych

Zwalnia się od akcyzy podatników produkujących piwo, którzy w poprzednim roku kalendarzowym wyprodukowali do 200 000 hl piwa - w wysokości 50% kwoty akcyzy obliczonej z zastosowaniem stawki akcyzy określonej w art. 94 ust. 4 ustawy. Z tego zwolnienia mogą korzystać także podatnicy produkujący piwo, którzy współpracują ze sobą na podstawie pisemnej umowy i w poprzednim roku kalendarzowym łącznie wyprodukowali do 200 000 hl piwa. Publikowana odpowiedź na poselską interpelację wyjaśnia niektóre wątpliwości dotyczące stosowania tego zwolnienia.

Interpelacja nr 30593 do ministra finansów w sprawie właściwego stosowania obniżonej stawki podatku akcyzowego wobec browarów rzemieślniczych

Szanowny Panie Ministrze,

członkowie Polskiego Stowarzyszenia Browarów Rzemieślniczych i założyciele browarów rzemieślniczych zwracają uwagę na zjawisko nasilonych kontroli i postępowań celno-skarbowych, wobec małych browarów rzemieślniczych, ukierunkowanych w ich opinii na pozbawienie tej grupy podatników podatku akcyzowego wynikającego z treści art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/83 oraz krajowego rozporządzenia częściowego zwolnienia od podatku akcyzowego.

W wyniku implementacji do krajowego porządku prawnego dyrektywy 92/83 w zakresie budzącym zainteresowanie w niniejszej sprawie zagadnienie regulował zwolnienia przepis § 13 uprzednio obowiązującego rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz.U.2018.1748), a obecnie zwolnienie jest uregulowane w § 12 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 28 czerwca 2021 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz.U.2021.1178).

Przepis § 13 powołanego rozporządzenia z 24 lutego 2017 roku w sprawie zwolnień od akcyzy stanowił implementację art. 4 dyrektywy. Dokonując jego wykładni należy więc dążyć do tego, aby w jak najpełniejszym zakresie odpowiadała ona treści powyższego przepisu dyrektywy Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych, której motywy wprost wskazują, iż jej celem jest ochrona małych browarów (czyli producentów piwa) przed dużymi.

Według tezy 21 wyroku C-285/14 Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, stanowiącym inspirację prowadzonych kontroli zasadniczym celem wprowadzenia dyrektywy 92/83, w odniesieniu do piwa produkowanego w niezależnych, małych browarach, jest przyjęcie wspólnych rozwiązań pozwalających państwom członkowskim na stosowanie obniżonych stawek podatku akcyzowego do tego produktu, przy jednoczesnym zapewnieniu, by stawki te nie prowadziły do zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym. Rzeczona dyrektywa ma na celu zapobieganie temu, by korzyść w postaci obniżonej stawki podatku akcyzowego była przyznawana browarom, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać takie zakłócenia. W świetle powyższego najistotniejszą chronioną przepisem wartością jest zapewnienie by korzyść w postaci obniżonej stawki podatku akcyzowego nie była przyznawana browarom, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać takie zakłócenia, a zatem browarom, które wyprodukowały w roku kalendarzowym powyżej 200 000 (przesłanka ilościowa) a także innym browarom, które w opisanych w treści art. 4 ust. 2 dyrektywy warunkach zależności od wskazanych wyżej dużych browarów produkują piwo naruszając tym samym normę ochronną dla małych niezależnych browarów.

W opinii członków stowarzyszenia w swym dążeniu do zrealizowania fiskalnego celu kontroli, wobec braku możliwości zakwestionowania faktu spełnienia przesłanki ilościowej organy skupiły się na kwestionowaniu warunków niezależności w tym w szczególności na przesłance nie działania małego browaru na podstawie licencji uzyskanych od innych przedsiębiorców.

Organy podatkowe w treści wydawanych rozstrzygnięć wykorzystują instrumentalnie treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej C-285/18 tendencyjnie interpretując zasadnicze tezy tego orzeczenia dotyczące przesłanki zwolnienia – działania w warunkach niezależności.

W dalszej kolejności pragnę zwrócić uwagę na nierozwiązaną jednoznacznie przez Ministra Finansów kwestię traktowania tzw. browarów współpracujących oraz browarów kontraktowych. Współpraca pomiędzy tymi browarami i małymi browarami stacjonarnymi niejednokrotnie stanowi dla organów celno-skarbowych podstawę do stawiania zarzutu braku niezależności ekonomicznej, organizacyjnej lub działania na podstawie licencji pomimo, iż w wyniku tej współpracy nie dochodzi w rezultacie do naruszenia przepisów powołanej dyrektywy jak i rozporządzeń krajowych. Jak wynika z treści uzasadnienia do projektu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 marca 2018 r. (Dz. U. poz. 608), które znowelizowało rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1748) na mocy projektowanych przepisów, współpracujące ze sobą browary kontraktowe będą mogły produkować łącznie do 200 000 hl piwa rocznie przy wykorzystaniu sprzętu i mocy produkcyjnych współpracującego z nimi browaru stacjonarnego, i jako podatnik podatku akcyzowego będą mogły korzystać z prawa do obniżenia stawki podatku akcyzowego.

Niestety ani przepisy dyrektywy, ani przepisy ww. rozporządzenia nie precyzują wprost, jak na potrzeby tych regulacji należy rozumieć pojęcie "współpracy" ani pojęcia browar kontraktowy.

W opinii przedstawicieli małych, niezależnych browarów przepisy mające wspierać te podmioty w konkurowaniu z dużymi browarami w wyniku niejasności interpretacyjnych w ich stosowaniu stały się podstawą do stosowania wobec nich sankcji w postaci dodatkowych zobowiązań wraz z odsetkami a niejednokrotnie innych dodatkowych obciążeń i konsekwencji.

Przedstawiciele stowarzyszenia z niepokojem podkreślają działania podważające zasadę zaufania podatnika do organów państwa – w szczególności, iż były one prowadzone w niezwykle trudnym okresie wychodzenia ze strat spowodowanych obniżeniem koniunktury gospodarczej wobec kolejnej jak na razie nie dostrzeżonej przez obecny rząd fali COVID-19.

W związku z powyższym, korzystając z uprawnień przyznanych mocą art. 14 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, uprzejmie proszę Pana Ministra o odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy ministerstwo w toku planowania kontroli skierowało do podległych jednostek wytyczne do ukierunkowania ich działań na ujawnienie korzyści w postaci obniżonej stawki podatku akcyzowego oraz czy trafiła do browarów, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać zakłócenia na rynku wewnętrznym?

2. Czy w wyniku prowadzonych kontroli ujawniono przypadki współpracy, w wyniku której korzyść podatkowa w postaci obniżonej stawki podatku akcyzowego trafiła do browarów, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać zakłócenia na rynku wewnętrznym? W przypadku odpowiedzi pozytywnej proszę o wskazanie liczby takich przypadków.

3. Czy ministerstwo w toku planowania kontroli skierowało do podległych jednostek wytyczne w zakresie oceny warunków niezależności małych browarów w tym w szczególności oceny niezależności ekonomicznej oraz działania małego browaru na podstawie licencji uzyskanych od innych przedsiębiorców?

4. Czy w wyniku prowadzonych kontroli ujawniono przypadki współpracy małych browarów działających na podstawie licencji browarów, których rozmiar i zdolność produkcji mogą wywoływać zakłócenia na rynku wewnętrznym? W przypadku odpowiedzi pozytywnej proszę o wskazanie liczby takich przypadków oraz łącznej kwoty naliczonych uszczupleń podatku akcyzowego....