Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jej cechą charakterystyczną jest brak świadczenia ze strony obdarowanego na rzecz darczyńcy w zamian za otrzymane przysporzenie. Z kolei przepis art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.) na równi z odpłatną dostawą towarów traktuje nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności wszelkie darowizny, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów bądź ich części składowych.

Oznacza to, że obowiązek opodatkowania darowizny wystąpi wówczas, gdy łącznie zostaną spełnione dwa warunki:

• nieodpłatne przekazanie towaru następuje na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia tych towarów (znaczenie ma samo dysponowanie prawem do odliczenia, nie zaś jego realne wykorzystanie).

Z powyższego wynika, że regułę stanowi opodatkowanie VAT darowizny, która zrównana została ze sprzedażą. Towar, który znalazł się w systemie opodatkowania VAT, z którym wiąże się prawo do odliczenia podatku, nie może być z niego wyeliminowany, czyli znaleźć się poza opodatkowaniem. Zasadą jest więc konieczność opodatkowania darowizny przez przedsiębiorcę będącego podatnikiem VAT. VAT od darowizny jest nie tylko możliwy, ale konieczny. Jednak od tej reguły możliwe są wyjątki:

Prezenty małej wartości

Prezenty małej wartości, czyli zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy o VAT przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

• o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, o ile prowadzona jest ewidencja umożliwiająca ustalenie tożsamości tych osób; kwota wyznaczająca tę wartość w świetle m.in. wyroku NSA z 1 lipca 2014 r., sygn. akt I FSK 1123/13, stanowi kwotę netto;
• nieujęte w ww. ewidencji, jeżeli ich jednostkowa cena nabycia netto (bez podatku), a przy jej braku jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazania towaru nie przekraczają 10 zł.

Próbki

Próbka jest to, zgodnie z art. 7 ust. 7 ustawy o VAT, egzemplarz towaru lub niewielka jego ilość, które pozwalają na ocenę jego cech i właściwości w jego końcowej postaci. Jej przekazanie przez podatnika ma natomiast na celu promocję takiego towaru i nie jest nastawione na zaspokojenie potrzeb końcowego odbiorcy danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy stanowi nieodłączny element promocji towaru, np. hipermarketowe promocje artykułów spożywczych, i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru.

Istotne znaczenie w kwestii opodatkowania próbek ma interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 kwietnia 2015 r., nr IPPP3/4512-12/15-4/JF. Dyrektor wskazał niej, że warunkiem braku opodatkowania VAT próbki jest przekazanie jej w celu promocyjno-reklamowym. Jednak w sytuacji, gdy...