Ustalenie i prezentacja zmiany stanu produktów w rachunku zysków i strat

Kierownik jednostki wprzyjętej polityce rachunkowości określa sposób prowadzenia ewidencji księgowej kosztów oraz wariant sporządzania rachunku zysków istrat. Wpraktyce możliwe są następujące warianty ewidencji kosztów operacyjnych:

1. ewidencja kosztów wyłącznie w układzie rodzajowym – koszty zespołu 4,
2. ewidencja kosztów w układzie kalkulacyjnym (funkcjonalno-podmiotowym) – koszty zespołu 5,
3. ewidencja kosztów według rodzaju i rozliczanie kosztów rodzajowych, poprzez konto 490 w układzie kalkulacyjnym.

Prowadzenie ewidencji kosztów wyłącznie w układzie rodzajowym powoduje konieczność sporządzania rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję na kontach zespołu 4 i ponoszone koszty rodzajowe rozlicza w układzie kalkulacyjnym, ma możliwość wyboru stosowanego wariantu rachunku zysków i strat.

W porównawczym wariancie ustalania wyniku finansowego przedmiotem zainteresowania są koszty według rodzaju poniesione w roku obrotowym. Koszty rodzajowe to koszty proste, które nie są dzielone na składniki elementarne i prezentowane są według rodzaju zużywanych zasobów. Nie uwzględnia się tu celu ich poniesienia, a koszty operacyjne według rodzaju obejmują wszystkie poniesione nakłady i nie odzwierciedlają faktycznej wielkości kosztu wytworzenia sprzedanych produktów. Część z nich może dotyczyć zapasów w magazynie, część – kosztów przyszłych okresów.

W okresie, za który sporządzane jest sprawozdanie:

1. w przypadku zapasu początkowego sprzedaż mogła przekroczyć produkcję,
2. sprzedaż mogła być mniejsza niż produkcja,
3. sprzedaż mogła być równa produkcji.

Aby więc właściwie ustalić wynik finansowy okresu, należy uwzględnić tzw. zmianę stanu produktów, która w rachunku zysków i strat jest wielkością korygującą przychody. Korekta może wynikać:

1. ze zwiększenia stanu produktów → korekta zwiększająca,
2. ze zmniejszenia stanu produktów → korekta zmniejszająca.

W praktyce zmiana stanu produktów nie jest tylko i wyłącznie zmianą stanu zapasów wyrobów gotowych – do ZSP wlicza się też zmiany stanu produkcji w toku, rozliczeń międzyokresowych kosztów oraz obrotów wewnętrznych, czyli wytworzenia i wykorzystania produktów na własne potrzeby jednostki.

Przykład:

Spółka wytwarzająca jednorodny wyrób prowadzi ewidencję kosztów według rodzaju i rozlicza koszty w układzie kalkulacyjnym. Wycena obrotu zapasami dokonywana jest metodą FIFO (pierwsze przyszło – pierwsze wyszło).

Na początek okresu w magazynie znajdował się zapas 500 sztuk produktów o skalkulowanym koszcie jednostkowym 28 zł za sztukę, a sprzedaż okresu wyniosła 1300 sztuk w cenie sprzedaży 40 zł/szt.

W bieżącym okresie wyprodukowano 1000 sztuk wyrobu, wykorzystując w 100% swoje zdolności produkcyjne. Poniesione koszty rodzajowe w wysokości 40 000 zł, zostały rozliczone następująco:

• koszty bezpośrednie: 20 000 zł,
• koszty wydziałowe: 10 000 zł,
• koszty zarządu: 10 000 zł.

W celu ustalenia wyniku finansowego w wariancie porównawczym należy ustalić:

-->