Samozatrudnienie. Wpływ daty wystawienia faktury na datę powstania przychodu

Prawidłowe określenie daty uzyskania przychodu jest jedną z istotniejszych kwestii dla prawidłowego wyliczenia podatku dochodowego. Przepisy w tym zakresie są w zasadzie jednoznaczne. Czasem jednak przysparzają wiele problemów podatnikom - zwłaszcza tym, którzy są tzw. osobami samozatrudnionymi, i to zarówno wtedy, gdy samodzielnie prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów czy ewidencję przychodów, jak i gdy powierzają te czynności biuru rachunkowemu. W tym drugim wypadku przyczyną najczęściej jest to, że niejednokrotnie podatnicy nieprawidłowo wystawiają faktury, zaś osoba księgująca nie zawsze wie, jakie są postanowienia umów, w oparciu o które samozatrudniony świadczy usługi. Zwłaszcza chodzi tu o te zapisy, które dotyczą okresów rozliczeniowych. Sprawa ta nie jest bowiem taka oczywista.

Wystarczy wskazać chociażby na przychody uzyskiwane w ramach działalności gospodarczej przez lekarza czy informatyka. Obaj mogą mieć płacone zarówno za konkretne wykonane czynności – np. każdorazowo po przeprowadzeniu operacji czy napisaniu jakiegoś programu, jak i za czynności wykonywane w danym okresie rozliczeniowym. W tym drugim przypadku wynagrodzenie może być zarówno ryczałtowe, jak i zależne od ilości usług wykonanych w tym okresie – np. od liczby przyjętych pacjentów czy przepracowanych godzin.

Faktura – data jej wystawienia i data wykonania usługi

Z art. 106e ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) wynika, że faktura powinna zawierać między innymi:

• datę wystawienia,
• datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury.

Stosownie do postanowień art. 106i ust. 1 ustawy o VAT, co do zasady fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę.

Fakturę można jednak wystawić również przed wykonaniem usługi, ale nie wcześniej niż na 30 dni przed tym zdarzeniem (art. 106i ust. 7 ustawy o VAT).

W konsekwencji podatnicy, w tym także samozatrudnieni mają możliwość wystawienia faktury za usługi świadczone w danym miesiącu, zarówno na 30 dni przed ich wykonaniem, jak również już po zakończeniu miesiąca, w którym to miało miejsce, d...