Interpelacja nr 856 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie procedury ponownego ustalenia wysokości emerytury

Szanowna Pani Minister!

W nawiązaniu do aktualnie obowiązującego trybu ponownego ustalania wysokości emerytury, pragnę polecić Pani życzliwej uwadze poniższe kwestie, które w mojej ocenie mają istotne znaczenie z punktu widzenia praktycznych aspektów funkcjonowania tej instytucji oraz zapewnienia równego i sprawiedliwego traktowania osób ubiegających się o ponowne ustalenie wymiaru przysługujących im świadczeń.

1 maja 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), na mocy której wprowadzono m.in. art. 110a. Przepis ten umożliwia wystąpienie o powtórne ustalenie wysokości emerytury przy łącznym spełnieniu przesłanek w postaci wskazania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe przypadającej w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, gdy podstawa ta została uzyskana w ciągu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury lub w ciągu dowolnie wybranych przez emeryta 20 lat kalendarzowych, w których podlegał on ubezpieczeniu przypadających przed zgłoszeniem przedmiotowego wniosku. Równocześnie warunkiem ponownego ustalenia wysokości emerytury jest to, by ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był wyższy niż 250%.

Praktyka stosowania tego przepisu ujawniła szereg mankamentów nowej regulacji, które wymagają pilnej interwencji ustawodawczej. W szczególności należy podkreślić, że wymóg osiągnięcia określonego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru na tak wysokim poziomie prowadzi niejednokrotnie do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji emerytów, którzy spełniają podstawowe kryterium w postaci wskazania do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzeń przypadających w całości lub w części po przyznaniu emerytury. Nierzadko zdarza się bowiem, że osoby, które w przeszłości płaciły wysokie składki, z uwzględnieniem wynagrodzeń po przyznaniu świadczenia osiągają wskaźnik nieznacznie poniżej granicy 250% i są pozbawione możliwości przeliczenia swej emerytury według aktualnej kwoty bazowej, tracąc na tym kilkaset, a w skrajnych wypadkach nawet kilka tysięcy zł w stosunku do emerytów, których wskaźnik wynosi zaledwie kilka punktów procentowych więcej. W tym stanie rzeczy, drobna różnica w wysokości wynagrodzeń decyduje częstokroć o bardzo znaczącej podwyżce świadczenia emerytalnego (lub jej braku), co z kolei budzi zastrzeżenia z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej oraz równości w prawie.

Na uwagę zasługuje w tym kontekście praktyczna trudność, z jaką częstokroć stykają się osoby ubiegające się o ponowne ustalenie wysokości emerytury na płaszczyźnie dowodowej. Należy zauważyć, że wskaźnik warunkujący uwzględnienie przedmiotowego ustalany jest w oparciu o 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Tymczasem osoby najlepiej zarabiające w odległej przeszłości niejednokrotnie są w istocie pozbawione możliwości powołania się na podstawę wymiaru składek z dowolnie wybranych 20 lat podlegania ubezpieczeniu, gdyż ich zakłady pracy nie dysponują dokumentacją płacową z uwagi na ograniczony okres obowiązkowego przechowywania tych dokumentów w świetle obowiązujących uprzednio przepisów emerytalnych. Taka sytuacja powoduje, że możliwość wyboru dowolnego, a więc najkorzystniejszych z punktu widzenia ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury okresu 20 lat składkowych staje się w istocie fikcją i uzależnia sytuację wnioskodawcy od dawno nieobowiązujących regulacji dotyczących archiwizacji dokumentów płacowych.

Zwracam się zatem do Pani Minister z prośbą o wyrażenie stanowiska w odniesieniu do przywołanych powyżej zagadnień. Proszę równocześnie o przedstawienie analizy uwarunkowań dotyczących koniecznej interwencji prawodawczej w przywołanej materii oraz planów Ministerstwa w tym zakresie.

Żywię w tym kontekście nadzieję, iż precyzyjne zestawienie różnorodnych aspektów poruszonej problematyki przyczyni się do optymalizacji norm regulujących tryb ponownego ustalenia wysokości emerytury poprzez wyeliminowanie sygnalizowanych mankamentów omawianej regulacji.

Poseł Ewa Kołodziej

2 lutego 2016 r.

Odpowiedź na interpelację nr 856 w sprawie procedury ponownego ustalenia wysok...