Pytanie podatnika: Czy w sytuacji zwrotu kosztów zastępstwa procesowego bezpośrednio do Wnioskodawcy w wyniku egzekucji Wnioskodawca powinien od otrzymanych kwot odprowadzić podatek VAT i wykazać go jako należny?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 2 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 3 lipca 2015 r. (data wpływu 9 lipca 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE
W dniu 9 lipca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:
Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Jako radca prawny prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na reprezentowaniu swoich klientów w postepowaniach sądowych oraz egzekucyjnych na podstawie odpłatnej umowy o świadczenie usługi prawnej zawieranej z klientem, po której wykonaniu Wnioskodawca wystawia klientowi fakturę VAT obejmującą jego wynagrodzenie z tytułu wykonanej usługi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 98 § 1 i § 3 w zw. z art. 99 ustawy z dnia 17 lipca 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego) Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, do której zalicza się też wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika, czyli tzw. koszty zastępstwa procesowego. W sytuacji gdy klient reprezentowany przez Wnioskodawcę wygrywa sprawę, a podmiot przegrywający w dalszym ciągu nie uiszcza zasądzonego zobowiązania, Wnioskodawca występuje w imieniu klienta do organu egzekucyjnego w celu egzekucji zasądzonego zobowiązania. W trakcie egzekucji komorniczej na egzekwowane zobowiązanie wynikające z prawomocnego orzeczenia sądu składają się także wspomniane koszty zastępstwa procesowego, które po ich wyegzekwowaniu przez organ egzekucyjny trafią bezpośrednio na rachunek Wnioskodawcy. Dotychczas Wnioskodawca odprowadzał od kwot przekazywanych mu przez organ egzekucyjny tytułem wyegzekwowanych kosztów zastępstwa procesowego podatek od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:
Czy w sytuacji zwrotu kosztów zastępstwa procesowego bezpośrednio do Wnioskodawcy w wyniku egzekucji Wnioskodawca powinien od otrzymanych kwot odprowadzić podatek VAT i wykazać go jako należny?

Stanowisko Wnioskodawcy.
Wnioskodawca uważa, że czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ponieważ nie dochodzi tu do świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT – art. 8 ust. 1 i nie powinien z tego tytułu wykazywać podatku VAT jako należny.

W świadczeniu usług istotne jest, aby pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istniał związek prawny, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowiło wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 grudnia 2011 r., sygn. akt I FSK 1591/10).

Usługa pomocy prawnej obejmująca swoim zakresem zastępstwo procesowe była świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz swojego klienta, z którym ma podpisaną umowę. To pomiędzy tymi podmiotami została zawarta umowa cywilnoprawna, w oparciu o którą Wnioskodawca prowadził sprawy powierzone mu przez podmiot zlecający i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie. Zatem to czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz zleceniodawcy (klienta) stanowią usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, wymagającą udokumentowania fakturą.

Natomiast w wyniku wydania wyroku korzystnego dla podmiotu zlecającego prowadzenie danej sprawy (klienta Wnioskodawcy) sąd orzekł o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego, obciążając nimi podmiot, który przegrał sprawę. A więc to strona przegrywająca była zobowiązana zwrócić swojemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu. Tym samym między zleceniodawcą (klientem) a podmiotem zobowiązanym do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (dłużnikiem) nie istniał w tym czasie żaden stosunek prawny (byli oni jedynie przeciwnikami procesowymi), który można by uznać za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT.

Wnioskodawca nie wykonał bowiem na rzecz dłużnika żadnej z czynności wymienionych w dyspozycji art. 5 ustawy o VAT, a otrzymane przez niego od dłużnika koszty zastępstwa procesowego zasądzone przez sąd nie stanowiły wynagrodzenia za wykonaną usługę. Zwrot kosztów postępowania sądowego przez dłużnika wynikał bowiem z wydanego orzeczenia sądowego (wiązał się z wynikiem prowadzonego postępowania) Kwota zwróconych kosztów zastępstwa procesowego nie była więc w żaden sposób związana z uzyskaniem świadczenia wzajemnego.

Wobec powyższego otrzymany przez stronę wygrywającą, a zasądzony przez sąd zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (vide: interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 27 grudnia 2012 r. nr ILPP2/443-1020/12-2/SJ, Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 10 września 2009 r. nr ITPP2/443-535/09/AK oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 marca 2010 r. nr IPPP1/443-12/10-4/MP.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy ...