Okres amortyzacji bilansowej środków trwałych. Ekonomiczna użyteczność

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się poprzez rozłożenie wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Istotne znaczenie ma zatem okres przewidywanej ekonomicznej użyteczności. Sprawdźmy, czy jednostka powołana do istnienia jedynie na oznaczony okres powinna wyznaczyć okresy amortyzacji środków trwałych w oparciu o okres ich ekonomicznej użyteczności?

Zasady amortyzacji (umorzenia) środków trwałych regulują przepisy art. 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.). Przewidują one, że dokonuje się od nich odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) drogą systematycznego, planowanego rozłożenia ich wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji, a więc okres przewidywanej ekonomicznej użyteczności. Przy ustalaniu okresu amortyzacji (a w rezultacie rocznej stawki amortyzacyjnej) należy w odniesieniu do środka trwałego uwzględnić, że na okres jego ekonomicznej użyteczności wpływają:

• liczba zmian, na których pracuje,
• tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
• wydajność mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
• prawne lub inne ograniczenia czasu używania,
• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

Ustalenie okresu użyteczności amortyzowanego środka trwałego

Jak wyjaśnia Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów na stronach internetowych resortu, odpisy amortyzacyjne dokonywane od środków trwałych odzwierciedlają normalną utratę wartości środków trwałych na skutek ich używania lub upływu czasu, co zarazem skutkuje uwzględnieniem ich w kosztach działalności jednostki. Dla poszczególnych środków trwałych okres, w którym dokonuje się planowych odpisów amortyzacyjnych wynika przede wszystkim z ich właściwości technicznych określonych w instrukcjach obsługi, dokumentacjach technicznych lub projektowych. Okres ten może być wyrażony np. maksymalnym przebiegiem samochodu w kilometrach.

Zdaniem departamentu, jeżeli środek trwały nie utracił swojej przydatności gospodarczej z przyczyn, o których mowa w art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości, to w sprawozdaniach finansowych sporządzonych przez jednostkę za kolejne lata obrotowe wartość tego środka będzie prezentowana w aktywach bilansu w wartości początkowej, pomniejszonej o dotychczas dokonane od tego środka planowe odpisy amortyzacyjne. Dodajmy w tym miejscu, że przyczyny wskazane w art. 32 ust. 4 to zmiana technologii produkcji, przeznaczenie do likwidacji, wycofanie z używania lub inne przyczyny powodujące trwałą utratę wartości środka trwałego.

Powołanie firmy na określony czas a amortyzacja

Z wyjaśnień resortu finansów wynika, że na podane wyżej zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych i prezentacji środków trwałych w aktywach bilansu nie może mieć wpływu fakt, że jednostka została powołana na ograniczony „z góry" okres jej trwania. Zakończenie działalności jednostki nie musi oznaczać, że środki ...