Odszkodowanie z tytułu niezastosowania odwrotnego obciążenia

Odwrotne obciążenie polega na tym, iż obowiązek rozliczenia VAT został przeniesiony ze sprzedawcy na nabywcę. Dotyczy ono zarówno określonych towarów jak i pewnej kategorii usług. Nabywca tego rodzaju towarów lub usług ma obowiązek wykazać należny z tego tytułu VAT wynikający z dokonanego zakupu. Transakcja taka zostaje następnie wykazana w deklaracji VAT. Czynny vatowiec wykorzystujący nabyte dobra lub usługi do działalności opodatkowanej ma prawo odliczyć naliczony przez siebie VAT w takiej procedurze a zatem jest on dla niego neutralny podatkowo.

Mogą się jednak zdarzyć przypadki, iż sprzedawca nie zachowa się jak nakazuje ustawa o VAT w przypadku odwrotnego obciążenia nie informując nabywcy, iż to na nim spoczywa ten obowiązek. Ryzyko takiego błędu sprzedawcy obciąża nabywcę. Ma ono swoje źródło w zapisie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług mówiącego, że brak jest podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku naliczonego gdy transakcja udokumentowana fakturą niepodlega opodatkowaniu albo jest zwolniona z podatku. W przypadku odwrotnego obciążenia zachodzi oczywiście pierwszy z wymienionych przypadków.

Możliwa jest również sytuacja inna, czyli gdy nabywca otrzyma fakturę z wykazanym do rozliczenia VAT w trybie odwrotnego obciążenia lecz należny podatek z niej został już odprowadzony przez sprzedawcę. Następnie podczas kontroli takie rozliczenie transakcji zostaje zakwestionowane. Nabywca zostaje zobowiązany do zapłaty należnego podatku wraz z odsetkami za zwłokę, tego samego który już wcześniej zapłacił sprzedawca.

Mechanizm odwrotnego obciążenia lada miesiąc odejdzie do przeszłości i zostanie zastąpiony podzieloną płatnością. Jednakże reperkusje związane z jego istnieniem odczuwalne mogą być jeszcze długo, co najmniej do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego powstałego w związku z takim sposobem rozliczania VAT.

Przedstawione wyżej uchybienia związane z odwrotnym obciążeniem nie są niczym szczególnym w sytuacji, gdy otoczenie podatkowe prowadzonej działalności gospodarczej zmienia się burzliwie. Objęcie wszystkich zmian, śledzenie ich na bieżąco i umiejętność zastosowania do własnej sytuacji to nie lada sztuka wymagająca niejednokrotnie ścisłej współpracy z ekspertami. Niemniej istotna jest zgodna współpraca z wszystkimi podmiotami biorącymi udział w transakcji, szczególnie gdy naprawienie i rozliczenie pomyłki jednej ze stron wpływa na prawidłowość rozliczenia VAT przez innego przedsiębiorcę. Najlepiej rzecz jasna gdy następuje ono w formie ugodowej.

Niekiedy jednak okazać się może niezbędne sięgnięcie do regulacji prawa cywilnego, aby dzięki ich zastosowaniu nastąpiło wyegzekwowanie odszkodowania, gdy błędne postępowanie jednego podatnika spowod...