Odliczenie VAT od wydatków na mieszkanie dla pracowników - fiskus zmienił zdanie

Jakkolwiek wydatki na najem lokali dla pracowników nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych obrotach, to ich poniesienie warunkuje uzyskanie obrotu opodatkowanego podatkiem od towarów i usług niejako poprzez zabezpieczenie utrzymania źródła przychodu, zatem podatnik powinien mieć, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z ich poniesieniem.

We wniosku o interpretację spółka, która jest jednym z podmiotów funkcjonujących w ramach międzynarodowej grupy kapitałowej, wskazała, że w celu prowadzenia i rozwijania swojej podstawowej działalności gospodarczej, potrzebuje, poza pracownikami szeregowymi, również wykwalifikowanego personelu posiadającego specjalistyczne umiejętności i wiedzę ekspercką z zakresu branży, w której działa grupa. W niektórych przypadkach możliwe jest pozyskanie pracowników lokalnie, jednakże czasami konieczne jest wykorzystanie zasobów ludzkich grupy. Spółka zawarła ze spółką z grupy umowę oddelegowania. W ramach umowy, podmiot X zobowiązał się, m.in. udostępnić spółce pracowników posiadających oczekiwane przez spółkę określone kwalifikacje. Oddelegowanie długoterminowe trwa zazwyczaj przez okres kilku lat. Oddelegowanie krótkoterminowe trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu miesięcy. Dla celów przyjęcia pracowników w ramach oddelegowania, spółka zobowiązana jest, m.in. do pokrywania kosztów zakwaterowania pracowników. Spółka zawiera w tym celu umowy najmu mieszkań/domów. Umowy każdorazowo są zawierane pomiędzy spółką, a wynajmującymi, którzy są podatnikami VAT. Faktury za najem wystawiane są na rzecz spółki. Umowy zawierane pomiędzy wynajmującymi, a spółką często zawierają adnotację o mieszkaniowym celu wynajęcia danej nieruchomości. Spółka nie podnajmuje nieruchomości pracownikom, a udostępnia im je do nieodpłatnego użytkowania na podstawie umowy użyczenia. Zakwaterowanie pracowników w najmowanych nieruchomościach ma charakter czasowy oraz stricte zawodowy i ma miejsce wyłącznie w czasie, kiedy wykonywana jest praca na rzecz spółki.

W związku z powyższym spółka chciała wiedzieć, czy w sytuacji gdy nabywa usługi wynajmu lokali mieszkalnych na rzecz pracowników, to przysługuje mu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na zasadach ogólnych zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Jej zdaniem - tak.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe.

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. WSA uchylił interpretację - wyrokiem z 24 listopada 2022 r., sygn. akt I SA/Łd 690/22. Natomiast NSA - wyrokiem z 12 grudnia 2023 r., sygn. akt I FSK 281/23, oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

W konsekwencji powyższego Dyrektor KIS ponownie rozpatrzył wniosek o wydanie interpretacji i stwierdził, że stanowisko spółki jest prawidłowe:

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest zatem związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą, np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa - mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym.

Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Zaznaczyć należy, że określenie pośredniego związku nabywanych towarów i usług z konkretną działalnością przedsiębiorcy (czynnościami opodatkowanymi bądź nieopodatkowanymi) może mieć miejsce dopiero w sytuacji, gdy niemożliwym jest wykazanie ich bezpośredniego związku z daną działalnością.

Obowiązkiem podatnika - jak podano wyżej - jest przypisanie konkretnych wydatków do określonego rodzaj...