Leasing jest jedną z najpopularniejszych metod finansowania działalności gospodarczej jednostek. Obecnie w obrocie gospodarczym można spotkać się ze szczególną odmianą leasingu, jaką jest leasing zwrotny. Umowa leasingu zwrotnego może mieć charakter umowy leasingu operacyjnego lub leasingu finansowego.

Istota leasingu zwrotnego

Celem leasingu zwrotnego jest poprawa finansowa jednostki gospodarczej oraz uwolnienie zamrożonych środków finansowych. Leasingobiorca odsprzedaje swój majątek leasingodawcy, a następnie na podstawie umowy leasingu korzysta z odsprzedanych aktywów.

Zgodnie z definicją leasingu zwrotnego, zawartego w pkt VIII.1 KSR nr 5 (załącznik do uchwały nr 16/11 Komitetu Standardów Rachunkowości z 13 grudnia 2011 r., Dz.Urz. Min.Fin. nr 9, poz. 52), na transakcję leasingu zwrotnego składają się – w świetle Kodeksu cywilnego – dwie umowy:

• sprzedaży określonych składników aktywów,
• oddanie tych składników w leasing sprzedającemu przez nabywcę.

Pierwszym etapem transakcji leasingu zwrotnego jest zbycie przedmiotu umowy przez jego dotychczasowego właściciela finansującemu, który następnie – w drugim etapie – oddaje nabyte składniki aktywów do używania korzystającemu, którym jest zbywca, na zasadach leasingu operacyjnego lub finansowego. Zazwyczaj przedmiot umowy pozostaje cały czas pod kontrolą zbywcy (jednocześnie korzystającego), zmienia się jedynie podmiot będący właścicielem tych aktywów. Zgodnie z zasadą przewagi treści ekonomicznej nad formą prawną obydwie umowy rozpatrywane są dla celów księgowych łącznie.

Sprzedaż przedmiotu umowy leasingu zwrotnego

Pierwszy etap transakcji leasingu zwrotnego polega na sprzedaży przedmiotu leasingu leasingodawcy. W myśl VIII.2 KSR nr 5 tą transakcję u zbywcy przedmiotu umowy leasingu zwrotnego ujmuje się tak samo jak typową umowę sprzedaży.

Przykładowo, gdy przedmiotem leasingu jest środek trwały, jego sprzedaż należy ująć w księgach rachunkowych tak jak sprzedaż środka trwałego. Zatem ewidencja księgowa przebiega następująco:

• sprzedaż środka trwałego, ewidencja na podstawie faktury:
  • strona Wn konta 240 Pozostałe rozrachunki – wartość brutto,
  • strona Ma konta 760 Pozostałe przychody operacyjne – wartość netto,
  • strona Ma konta 221 Rozrachunki publicznoprawne – VAT (jeżeli brak podstaw do nie naliczenia VAT);
• wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji na podstawie ceny nabycia (koszt wytworzenia) sprzedanego środka trwałego (środka trwałego w budowie):
  • strona Wn konta 761 Pozostałe koszty operacyjne – nieumorzona wartość środka trwałego,
  • strona Wn konta 071 Odpisy umorzeniowe środków t...