Kiedy można stosować 8% stawkę VAT przy budowie domów?

Stałe zamieszkanie nie należy utożsamiać z "pobytem stałym" rozumianym jako zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Zamieszkanie należy bowiem przeciwstawić pobytowi w danym lokalu w celach innych niż mieszkalne, w szczególności w celach wypoczynkowych czy rekreacyjnych - teza Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażona w uzasadnieniu wyroku z 13 kwietnia 2023 r., sygn. akt I FSK 1727/22.

Interpelacja nr 2520 do ministra finansów w sprawie naliczania 8% stawki podatku VAT przy budowie domów

Szanowny Panie Ministrze,

otrzymałem list od Pana Michała Halbiniaka, założyciela i wspólnika zarządzającego firmy Lonwerd Michał Halbiniak sp. k. Firma ta zajmuje się budową drewnianych domów w uproszczonej procedurze na zgłoszenie o niewielkim metrażu.

Pan Michał Halbiniak na początku swojej działalności w pierwszy kwartale 2019 roku zwrócił się do Głównego Urzędu Statystycznego z wnioskiem o klasyfikację przykładowego budynku letniskowego o powierzchni przyziemia 25 m2, aby mieć pewność, że będzie zgodnie z prawem i przepisami naliczał odpowiedni VAT przy usługach budowy takich domów. GUS zaliczył wówczas ten projekt domu do grupy PKOB 111, klasa 1110, czyli wskazał za właściwe stosowanie 8% stawki podatku VAT.

Od tego momentu, zgodnie ze wskazaniem GUS, w firmie stosowano 8% VAT na wszystkie budynki drewniane umożliwiające mieszkanie, czyli według PKOB obejmującego samodzielne budynki takie jak: pawilony, wille, domki wypoczynkowe, leśniczówki, domy mieszkalne w gospodarstwach rolnych, rezydencje wiejskie, domy letnie. Taki VAT naliczany był tylko w przypadku budowy domów objętych Społecznym Programem Mieszkaniowym.

Do roku 2022 urząd skarbowy przeprowadził w firmie Lonwerd kilka kontroli, które miały na celu sprawdzenie poprawności naliczania 8% VAT-u. Wszystkie kontrole wykazały poprawne naliczanie VAT-u w firmie Lonwerd. Urząd skarbowy zgadzał się ze stanowiskiem GUS-u, uznawał zasadność stosowania 8% stawki VAT i zwracał nadpłacony podatek.

Jednak w roku 2023 rozpoczęła się kolejna kontrola przeprowadzana przez Urząd Skarbowy w Sosnowcu oraz Urząd Celny - Oddział Celny w Tarnowie, która tym razem została oparta na zmienionej przez organy podatkowe interpretacji przepisów. Podczas tej kontroli urząd stanął na stanowisku, iż 8% stawkę VAT można naliczać jedynie, gdy chodzi o budynek służący do „stałego zamieszkania”. W polskim prawie nie ma definicji „stałego zamieszkania”, ani takiego wymogu, gdy definiuje się dany obiekt. Zmiana podejścia urzędu do interpretacji przepisów nastąpiła bez żadnej zmiany brzmienia tychże przepisów, a jednolita wykładnia przepisów, która pozostawała niezmienna od kilkunastu lat, została nagle zerwana.

Urząd chce wykazać, że powinna być zastosowana 23% stawka VAT i tym samym ukarać firmę koniecznością skorygowania VAT-u za okres ostatniego 1,5 roku. To by oznaczało dla firmy konieczność zapłaty wielomilionowej kwoty, co najprawdopodobniej skończyłoby się zamknięciem firmy i bezrobociem dla jej pracowników.

W związku z tym zwracam się do Pana Ministra z prośbą o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Czy możliwa, zasadna i zgodna z prawem jest zmiana interpretacji przepisów, które pozostają takie same, jak wcześniej?
2. Czy podstawowym kryterium decydującym o naliczeniu odpowiedniej stawki VAT na budowany dom jest kryterium „stałego zamieszkania”?
3. Czy ocena i klasyfikacja projektów budynków sporządzona przez GUS nie jest wiążąca dla urzędu skarbowego?
4. Czy prawo może działać wstecz, jeśli uprzednio przeprowadzane kontrole przez urząd skarbowy wykazywały, że stawki VAT są naliczane poprawnie i firma działa zgodnie z prawem?
5. Czy urząd skarbowy może podważyć po pewnym czasie własne decyzje i zmienić sposób podejmowanych przez siebie decyzji, obciążając skutkami finansowymi własnych wcześniejszych działań legalnie dotychczas działający w jej ocenie podmiot gospodarczy?
6. Czy to właśnie firma, która działała zgodnie z oceną GUS i zgodnie z prawem, co potwierdzały wcześniejsze kontrole urzędu skarbowego, powinna ponosić konsekwencje finansowe - być może - błędnych decyzji urzędniczych?
7. Czy jeśli firma działała w dobrej wierze, zgodnie z tym, co wskazywał GUS i urząd skarbowy, może zostać zgodnie z prawem ukarana za - być może - złą interpretację przepisów przez tenże GUS i urząd skarbowy?
8. W jakich przypadkach ma być naliczana 8% stawka VAT na budowę domów?

Poseł Ireneusz Raś

Kraków, 9 kwietnia 2024 r.

Odpowiedź na interpelację nr 2520 w sprawie naliczania 8% stawki podatku VAT przy budowie domów

Szanowny Panie Marszałku,

Odpowiadając na interpelację nr 2520 Pana Posła Ireneusza Rasia w sprawie naliczania 8% stawki podatku VAT przy budowie dom&oacu...