Materiały zakwalifikowane są do składników zapasów rzeczowych aktywów trwałych, które wycenia się według ustawy o rachunkowości na dzień nabycia oraz nie rzadziej niż na dzień bilansowy. Wycenę rozchodu materiałów należy prowadzić w takich samych cenach co wycenę ich przychodu.

Cztery metody ewidencji rozchodu materiałów według cen rzeczywistych

Według przyjętej zasady, jeżeli przychód materiałów ewidencjonowany jest według wartości rzeczywistych, to podobnie rozchód musi być księgowany w wartościach rzeczywistych. Ujmowanie przychodu materiałów w księgach rachunkowych według bieżących cen rzeczywistych nie budzi wątpliwości. Trudność pojawia się w momencie określenia wartości rozchodu, gdy w magazynie znajdują się materiały jednorodne, które zostały nabyte po różnych cenach. Kierownik jednostki zobligowany jest do ustalenia metody ewidencji rozchodu materiałów, która powinna być zawarta w przyjętej polityce rachunkowości oraz być stosowana w sposób ciągły w kolejnych latach działalności.

Ustawodawca w art. 34 ust. 4 ustawy o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1047, z późn. zm., dalej: uor) określił następujące metody wyceny rozchodu materiałów: W przypadku gdy ceny nabycia albo zakupu, albo koszty wytworzenia jednakowych albo uznanych za jednakowe, ze względu na podobieństwo ich rodzaju i przeznaczenie, są różne, wartość stanu końcowego rzeczowych składników aktywów obrotowych wycenia się w zależności od przyjętej przez jednostkę metody ustalania wartości ich rozchodu, w tym zużycia, sprzedaży:

1. według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen (kosztów) danego składnika aktywów,
2. przyjmując, że rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najwcześniej nabyła (wytworzyła),
3. przyjmując, że rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najpóźniej nabyła (wytworzyła),
4. w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów) tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia.

Zatem w myśl powyższego artykułu jednostka gospodarcza ma do wyboru następujące metody ewidencji rozchodu materiałów:

• AVCO, czyli cen przeciętnych, według wysokości średniej ważonej cen. Cenę nabycia czy też koszt wytworzenia w każdej pozycji oblicza się za pomocą średniej ważonej cen nabycia/kosztów wytworzenia podobnych materiałów na początku i nabytych lub wyprodukowanych w ciągu okresu. Średnią ważoną jednostka może obliczać po każdej kolejnej dostawie lub okresowo. Do wyceny rozchodu materiałów stosujemy zatem następujący wzór:
  
  cena przeciętna = (wartość materiałów dostępnych do zużycia) / (ilość materiałów dostępnych do zużycia).
• FIFO, czyli metoda „pierwsze weszło – pierwsze wyszło”. Metoda ta zakłada, że materiały wydawane są z magazynu zgodnie z kolejnością ich przyjęcia, to znaczy dostawy materiałów, które najwcześniej zostały przyjęte do magazynu, zostają wydane jako pierwsze. Metoda ta wykorzystuje ostatnie ceny jako wartość końcową materiałów. Dzięki temu zapasy wskazują wartość najbardziej aktualną z ceną rynkową w bilansie przedsiębiorstwa.
• LIFO, czyli metoda „ostatnie przyszło – pierwsze wyszło”. Metoda przeciwna do metody FIFO. Zakłada ona, że dostawy materiałów, które najpóźniej zostały przyjęte do magazynu, zostają wydane jako pierwsze. Metoda ta wykorz...