Wykorzystywane przez podatnika w prowadzonej działalności gospodarczej środki trwałe i wartości niematerialne i prawne podlegają amortyzacji. Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych określone są w art. 16a-16m ustawy o PDOP.
W praktyce bardzo często mamy do czynienia z sytuacją, gdy w trakcie amortyzowania danego środka trwałego podatnik ulepsza dany składnik majątku, bądź dokonuje odłączenia jego części. Zdarzenia takie wywołują istotne skutki podatkowe.

Zakres przedmiotowy składników majątkowych podlegających amortyzacji określają art. 16a i 16b ustawy o PDOP. W katalogu środków trwałych, w stosunku do których można stosować odpisy amortyzacyjne są m.in. budynki, budowle (w tym także wybudowane na cudzym gruncie), maszyny, urządzenia czy inwestycje w obcych środkach trwałych.

Wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi amortyzacji są m.in. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, licencje autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, wartość firmy (pod określonymi w ustawie warunkami) czy koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym.

Wartość początkowa

Rozpoczęcie amortyzacji środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej wiąże się z ustaleniem ich wartości początkowej. Zasady ustalania wartości początkowej określone są w art. 16g ustawy o PDOP. Podstawowe sposoby określania wartości początkowej to cena nabycia, koszt wytworzenia i wartość rynkowa.

Prawidłowe określenie wartości początkowej środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej będzie wpływać na decyzję podatnika czy kwoty związane z nabyciem lub wytworzeniem zaliczone zostaną w całości do kosztów uzyskania przychodów (gdy wartość środka trwałego nie przekracza 3.500,00 zł) czy też kwoty te będą odnoszone w koszty poprzez dokonywane odpisy amortyzacyjne.

Po określeniu przez podatnika wartości początkowej danego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, należy wybrać odpowiednią metodę amortyzacji.

Zasadniczo podatnicy mają do wyboru – bądź amortyzować dany środek trwały lub wartość niematerialną i prawną przy zastosowaniu metody liniowej, określonej szczegółowo w art. 16h ustawy o PDOP, bądź przy zastosowaniu metody degresywnej, uregulowanej w art. 16k ustawy o PDOP.

Remont

Jak już zauważono na wstępie, wartość środka trwałego w trakcie jego używania przez podatnika może ulec zmianie. Zasadniczo zmiana tej wartości może nastąpić poprzez ulepszenie bądź remont. Rozróżnienie tych dwóch pojęć jest bardzo istotne, skutkować będzie bowiem zmianą wysokości odpisów amortyzacyjnych, bądź zaliczeniem określonych wydatków do kosztów uzyskania przychodu.

Żadna z ustaw podatkowych nie definiuje remontu. W związku z tym pojęcie to powinno być rozumiane zgodnie ze słownikiem języka polskiego – jako naprawa czegoś, doprowadzenie czegoś do stanu używalności. Z powyższego wynika, że wydatki remontowe nie mają na celu wzrostu wartości danego środka trwałego, lecz jedynie przywrócenie jego wcześniejszego stanu. W związku z tym, za remont należy uznać bieżącą konserwację, wymianę zużytych części stolarki drzwiowej i okiennej, odmalowanie pomieszczeń czy ocieplenie budynku. Z remontem mamy do czynienia także w sytuacji gdy części danego środka trwałego wymieniono na technologicznie nowocześniejsze. Na poparcie tej tezy można wskazać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 lutego 2001 roku (I SA/Gd 1813/98), w którym Sąd stwierdził co następuje: „pomalowanie pomieszczeń, naprawa instalacji czy wymiana zużytych elementów obiektu, jak np. drzwi i okien, materiałów ociepleniowych, czy wreszcie zniszczonych elementów podsufitki, to niewątpliwie nakłady, które nie zwiększają wartości użytkowej obiektu i nie zmieniają jego charakteru, jakkolwiek mogą przyczynić się do zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych, a więc przynoszenia konkretnych efektów. Nie można zaprzeczyć, iż ocieplenie obiektu styropianem w miejsce zniszczonych płyt suprema powinno przynieść oszczędności energii cieplnej, ale ta okoliczność nie może mieć jednak rozstrzygającego wpływu na charakter przeprowadzonych prac. Podobnie nie można uznać, iż wymiana zniszczonych okien na parterze budynku, których istnienia organ nie kwestionował, i podobnie zniszczonych drzwi wejściowych do obiektu stanowi jego ulepszenie, nawet jeżeli wymienione elementy są technologicznie nowocześniejsze. Trudno przyjąć, iż właściciel zmuszony do wymiany zniszczonych elementów obiektu stosuje materiały nie odpowiadające obowiązującym wymogom technicznym i stosowanym standardom”.

Zakwalifikowanie danego wydatku jako kosztów remontowych rodzi skutki w postaci odniesienia go do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie bowiem wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 stycznia 1998 roku (SA/Sz 119/97) „pomalowanie pomieszczeń, naprawa instalacji, wymiana zużytych elementów lokalu to niewątpliwie nakłady, które nie zwiększają wartości użytkowej wynajmowanego pomieszczenia i nie zmieniają jego charakteru. Wydatki z tego tytułu należy zatem potraktować jako wydatki na remont, które w całości stanowią koszt uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia”.

Warto przytoczyć także przepisy art. 3 pkt 8 Prawa budowlanego, zgodnie z którymi remontem jest wykonywanie w istniejącym obiekcie robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Istotą remontu są więc wszystkie działania przywracające pierwotny stan techniczny i użytkowy środka trwałego.

Ulepszenie

Odmiennie należy natomiast traktować w świetle ustawy o PDOP ulepszenie środka trwałego. Podatnik, ulepszając środek trwały, powoduje wzrost jego wartości, a tym samym zwiększenie odpisów amortyzacyjnych, bowiem wysokość nakładów poniesionych na ulepszenie danego środka trwałego nie będzie, co do zasady, stanowić bezpośrednio kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te staną się kosztem podatkowym dopiero poprzez zwiększone odpisy amortyzacyjne.

Ulep...