MF: ETS nie znalazł przepisu zabraniającego państwom członkowskim opodatkowywania środków pochodzących z funduszy strukturalnych

Interpelacja nr 4674 do ministra finansów w sprawie opodatkowania wynagrodzeń za pracę finansowaną z funduszy unijnych

Szanowny Panie Ministrze! Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350, ze zm.) od opodatkowania zwolnione są m.in. pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej dochody podatników, którzy bezpośrednio realizują cel programu finansowanego z pomocy unijnej. Powyższy przepis definiuje zarówno samo pochodzenie środków przeznaczanych na finansowanie wynagrodzenia, jak i określa podatnika, który jest uprawniony do zwolnienia. I tak przedmiotowe zwolnienie od zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 46, może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy zostaną spełnione łącznie dwie przesłanki. Po pierwsze, dochody podatnika muszą pochodzić od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy. Drugą przesłanką jest bezpośrednia realizacja przez podatnika celu programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy. Omawiane zwolnienie nie będzie mieć jednak zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca, bez względu na rodzaj umowy, wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

W większości przypadków wynagrodzenie powyższych podmiotów jest finansowane w znacznej części ze środków Unii Europejskiej, w mniejszej zaś ze środków publicznych (np. finansowane w 75 % ze środków Unii Europejskiej, a w pozostałych 25 % z budżetu państwa).

Kwestią sporną przy interpretacji treści art. 21 ust. 1 pkt 47 jest samo pochodzenie środków bezzwrotnej pomocy, z której to finansowane są wynagrodzenia osób bezpośrednio realizujących cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy. W praktyce występuje w związku z tym pewna dychotomia. Środki finansowe mogą być bowiem wypłacane bezpośrednio przez same instytucje międzynarodowe bądź też za pośrednictwem podmiotów krajowych, za pomocą tzw. prefinansowania. I właśnie ta druga forma wypłacania środków pomocowych przysparza najwięcej problemów.

W związku z powyższym zauważa się powszechną praktykę poszczególnych urzędów skarbowych, które przepis art. 21 ust. 1 pkt 47 ustawy o podatku od osób fizycznych interpretują w sposób zawężający, a co za tym idzie, na niekorzyść podatnika. Zgodnie z orzeczeniami Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w Rzeszowie (sygn. akt SA/Rz 490/07) i Krakowie (sygn. akt SA/Kr 1555/06) powyższe stanowisko organów podatkowych jest całkowicie błędne i nieuprawnione. Organy podatkowe bowiem odmawiają udzielenia zwolnienia przedmiotowego w przypadku podatku od osób fizycznych, gdy środki finansowe przeznaczone na wypłacanie wynagrodzenia wypłacane są za pośrednictwem podmiotów krajowych na zasadzie prefinansowania. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie w omawianym art. 21 ust. 1 pkt 47 ustawy o podatku od osób fizycznych ustawodawca, omawiając źródła finansowania dochodów podatnika, użył słowa „pochodzą”, nie definiując dokładnie ram jego znaczenia. W samym ustawodawstwie brak jest również definicji legalnej tego sformułowania, a co za tym idzie, należy brać pod uwagę przede wszystkim jego semantyczne znaczenie. I tak, zdaniem sądu, sformułowanie „pochodzą” jest rozumiane w tym przypadku także jako sytuacja, gdy pewne środki finansowe dany podmiot początkowo wydatkuje ze środków własnych lub uzyskanych od Skarbu Państwa, a później następuje refinansowanie tych środków z np. Unii Europejskiej. Zdaniem sądu w Rzeszowie, samą istotą art. 21 ust. 1 pkt 47 jest fakt, że środki pochodzą z funduszy bezzwrotnych Unii Europejskiej. Swoje rozważanie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oparł również na wykładni celowościowej, zgodnie z którą istotą samych funduszy strukturalnych i pomocy udzielanej z tych funduszy jest usprawnienie realizacji polityki strukturalnej, której celem ma być pomoc słabiej rozwiniętym regionom Unii Europejskiej. Dlatego też omawiane środki finansowe powinny wspierać poszczególne cele strukturalne, a nie stanowić wtórne źródło finansowania budżetu państwa. Kłóci się to bowiem z samą ideą funduszy czy dofinansowania (wyrok WSA w Rzeszowie, sygn. SA/Rz 490/07). Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Zaznaczył jednocześnie, że zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie sądów administracyjnych jest ugruntowane stanowisko, że zwolnienia jako wyjątek od zasady powszechności opodatkowania nie mogą być poddawane wykładni rozszerzającej jak i wykładni zawężającej. Ponadto, zdaniem sądu w Krakowie, przy interpretacji art. 21 ust. 1 pkt 47 ustawy o podatku od osób fizycznych należy wziąć pod uwagę przede wszystkim cel i istotę funduszy strukturalnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie podkreślił również, że ustawa o podatku od osób fizycznych nie uzależnia przedmiotowego zwolnienia od tego, czy podat...