Sprzedaż prywatnego samochodu wykorzystywanego w działalności

Czy sprzedaż prywatnego samochodu wykorzystywanego w działalności generuje przychód z działalności czy z tytułu odpłatnego zbycia innych rzeczy?

W Ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) jako źródła przychodów wymienione są m.in.

• pozarolnicza działalność gospodarcza
• oraz odpłatne zbycie innych rzeczy.

Dwa ze wskazanych powyżej źródeł przychodów wymieniono w art. 10 ust. 1 pkt. 3 i pkt. 8 lit. d ustawy o PIT.

Pod pojęciem pozarolniczej działalności gospodarczej należy rozumieć działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych —prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt. 1, 2 i 4-9. Innymi słowy, uzyskane z pozarolniczej działalności gospodarczej dochody nie mogą być zakwalifikowane jako przychody z innych źródeł, czyli m.in. ze stosunku pracy, stosunku służbowego, działalności wykonywanej osobiście, działów specjalnych produkcji rolnej, najmu, dzierżawy, kapitałów pieniężnych i praw majątkowych. Stanowi o tym art. 5a pkt 6 ustawy o PIT.

Pod pojęciem innych rzeczy należy rozumieć rzeczy inne niż:

• nieruchomości lub ich części oraz udział w nieruchomości,
• spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawo wieczystego użytkowania gruntów.

Przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej mogą być generowane z różnych źródeł, m.in. pozostałym przychodem jest sprzedaż składników majątku należącego do firmy. Z kolei odpłatne zbycie innych rzeczy, o którym mowa na wstępie, obejmuje sprzedaż majątku niezwiązanego z pozarolniczą działalnością gospodarczą.

Powyższa ogólna zasada wydaje się jasna i klarowna, niemniej wątpliwości interpretacyjne mogą pojawić się w sytuacji, kiedy dochodzi do sprzedaży samochodu używanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ale nie będącego środkiem trwałym firmy.

Zjawisko wykorzystywania prywatnego majątku do celów prowadzonej działalności gospodarczej jest często praktykowane w przypadku użytkowania samochodów osobowych. Przedsiębiorcy, szczególnie prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze, zamiast nabywać nowy pojazd jako środek trwały, podejmują decyzję, że dla najogólniej pojętych potrzeb komunikacyjnych, przewozu towarów i osób będą wykorzystywali swój prywatny pojazd. W przypadku używania samochodu w opisany sposób, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt. 46 ustawy o PIT, wydatki z tytułu używania samochodu mogą być kosztem podatkowym tylko pod warunkiem prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Zgodnie z przytoczoną podstawą prawną nie uważa się za koszty uzyskania poniesionych wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów z tytułu używania niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych samochodu osobowego, w tym także stanowiącego własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą, dla potrzeb działalności gospodarczej podatnika — w części przekraczającej kwotę wynikającą z pomnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu oraz stawki za 1 km przebiegu, określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra.

W celu ustalenia faktycznego przebiegu samochodu podatnik jest obowiązany do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. W przypadku prowadzenia przez podatnika ewidencji przebiegu pojazdu w prowadzonej działalności gospodarczej może być wykorzystywany samochód, który podatnik użytkuje na podstawie umowy najmu, dzierżawy, darowizny czy użyczenia. Zazwyczaj jednak ewidencja przebiegu pojazdu jest prowadzona w odniesieniu do prywatnego samochodu będącego własnością przedsiębiorcy czy jego współmałżonka. W takiej sytuacji samochód jest wykorzystywany zarówno do celów prywatnych właściciela, jak i związanych z prowadzoną firmą. Powstają koszty obciążające bezpośrednio zarówno właściciela jako prywatnego użytkownika, jak i także koszty podatkowe związane z używaniem samochodu w firmie. Przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT ponadto mają możliwość odliczania podatku od nabytych towarów i usług związanych z używaniem samochodu w firmie.

Mając to wszystko na uwadze, powstaje pytanie, czy w sytuacji kiedy dochodzi do transakcji sprzedaży prywatnego samochodu, który był wykorzystywany w firmie — powstanie przychód ze sprzedaży po stronie właściciela pojazdu rozumianego jako prywatny użytkownik, czy też może po stronie przedsiębiorstwa, bo to przede wszystkim na gruncie przedsiębiorstwa były generowane korzyści podatkowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 3 źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Co do zasady przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Niemniej ustawa o PIT zawiera w art. 14 ust. 2 katalog innych przychodów, które są kwalifikowane do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przepisy w art. 14 ust. 2 pkt. 1 stanowią, że przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku będących:

a) środkami trwałymi,
b) składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 (składniki majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3500 zł), z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 22g nie przekracza 1500 zł,
c) wartościami niematerialnymi i prawnymi — ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zatem przychody z tytułu sprzedaży składników majątku firmy powstaną co do zasady tylko wtedy, gdy środki trwałe, składniki majątku do 3500 zł i wartości niematerialne i prawne są ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Warto nadmienić, że wyjątkiem jest tu sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie nieujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Niemniej, zgodnie z art. 14 ust. 2c ustawy o PIT, przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nie powstanie w przypadku, gdy ma miejsce odpłatne zbycie wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej: budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim p...