Czy banki mają zbyt duże przywileje podatkowe?

Interpelacja nr 15612 do ministra finansów w sprawie strat podatkowych i utraconych wpływów do budżetu państwa z tytułu pomniejszenia przez banki zobowiązań podatkowych od osiąganych przychodów

Szanowny Panie Ministrze!

System podatkowy w Polsce przewiduje szereg zwolnień i przywilejów przyznanych bankom. Wśród nich przykładowo należy wskazać na możliwość pomniejszania zobowiązań podatkowych od osiąganych przychodów, m.in. z tytułu tworzenia rezerw celowych i wynikających stąd w konsekwencji możliwości pomniejszania swych zobowiązań podatkowych, czyli kwoty podatku za 2009 r., o kwotę równowartości 40%, kwoty 8% wartości rezerw celowych za dany rok, przy czym wspomniane 8% kwoty dotyczy całkowitej wartości utworzonych i niezaliczanych na poczet kosztów uzyskania przychodów rezerw celowych na pokrycie należności z tytułu kredytów i pożyczek zakwalifikowanych przez banki jako stracone i wątpliwe oraz należności z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń spłaty kredytów i pożyczek zakwalifikowanych jako stracone i wątpliwe.

Banki mają możliwość preferencyjnego traktowania rezerw na ryzyko ogólne: mogą zaliczać je w poczet kosztów uzyskania przychodów, mogą preferencyjnie traktować przychody wynikające z tytułu zbycia kredytów funduszowi sekurytyzacyjnemu. Środki te nie są traktowane jako podlegające opodatkowaniu. Banki posiadają również uprawnienia zwolnienia podatkowego od czynności cywilnoprawnych, korzyści podatkowych związanych z tworzeniem rezerw obowiązkowych, zwolnień z podatku VAT w odniesieniu do usług pośrednictwa świadczonych przez banki.

W dokumencie Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego „Sektor bankowy – podstawowe dane 12/2009” wskazana została kwota 12 004 000 000 PLN (dwanaście miliardów cztery miliony PLN) jako saldo rezerw celowych/odpisów z tytułu utraty wartości. Są to dokonane przez sektor bankowy (ogółem) odpisy i rezerwy na kredyty zagrożone i utracone. Informacja ta została potwierdzona również przez Narodowy Bank Polski oraz wielokrotnie była cytowana w prasie.

Czy kwota ta jest odzwierciedleniem rzeczywistej sytuacji sektora bankowego i na ile w związku z tym Ministerstwo Finansów szacuje straty podatkowe i utracone wpływy dla budżetu państwa z powodu skali tych odpisów?

To pytanie jest szczególnie istotne w związku z powiększającym się deficytem budżetowym w bieżącym roku.

Czy Ministerstwo Finansów dokonało, choćby szacunkowej, wyceny strat finansowych i uszczupleń podatkowych budżetu państwa wynikających z pomniejszenia przez banki komercyjne kwoty podlegającej CIT poprzez zakwalifikowanie 12 mld PLN do bankowych rezerw celowych/odpisów z tytułu utraty wartości (kalkulacje dokonane przy uwzględnieniu ww. kwoty
wskazują na przedział od 73 mln PLN do 2,3 mld PLN, w zależności od przyporządkowania do kategorii rezerw bądź odpisów)? Czy dokonano analizy tych zjawisk i ich konsekwencji dla dochodów podatkowych budżetu państwa?

Z poważaniem

Poseł Jarosław Stawiarski

Warszawa, dnia 6 kwietnia 2010 r.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów