Czyny niedozwolone w prawie cywilnym

W polskim prawie zasady odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych określają art. 415-449 Kodeksu cywilnego. Jako czyn niedozwolony zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego rozumie się delikt, zdarzenie polegające na działaniu lub zaniechaniu określonego podmiotu, które powoduje wyrządzenie szkody innej osobie.

W konstrukcji deliktu wyróżnia się co najmniej dwa podmioty - sprawcę oraz poszkodowanego. Delikt może być związany z winą sprawcy, ale również nie mieć z nią bezpośredniego związku, a wynikać np. z odpowiedzialności za mienie, rzecz, zwierzę, gdzie wina sprawcy ma znaczenie wtórne (odpowiedzialność w nadzorze).

W wyniku deliktu powstaje zobowiązanie polegające na obowiązku przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego lub na zapłacie odszkodowania (art. 415 Kc). W przypadku szkody o charakterze osobistym istnieje możliwość domagania się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Jako przykłady deliktów cywilnoprawnych wskazać można odpowiedzialność sprawcy wypadku komunikacyjnego, podpalacza za spalone mienie czy osoby, której zwierzęta niszczą nieruchomość innego podmiotu.

Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego

Podstawy odpowiedzialności z tytułu popełnienia czynu niedozwolonego wynikają z dwóch głównych zasad - zasady winy lub zasady ryzyka.
Dopełnieniem tych dwóch podstawowych reguł są zasady przewidziane w przepisach szczegółowych, tj. zasada słuszności, odnosząca się do zasad współżycia społecznego oraz zasada gwarancyjno-repartycyjna.

Przesłanki powstania odpowiedzialności

Przepisy wskazują, że aby odpowiedzialność z tytułu popełnienia niedozwolonego czynu w ogóle powstała, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• powstanie szkody,
• popełnienie przez określony podmiot (sprawcę) czynu niedozwolonego,
• istnienie związku przyczynowego między szkodą a działaniem sprawcy (czynem niedozwolonym),
• wina po stronie sprawcy.

Szkoda - możliwy skutek czynu niedozwolonego

Elementem deliktu jest szkoda, jako strata majątkowa po stronie majątku poszkodowanego. Szkoda rozumiana jest jako uszczerbek powstały bez zgody poszkodowanego w obrębie jego dóbr i praw podlegających prawnej ochronie, bez zgody poszkodowanego oraz na skutek bezprawnego działania osób trzecich. Szkoda winna być traktowana jako normalne następstwo określonego działania lub za...