Zmiany w składce zdrowotnej od 2022 r. - najczęściej zadawane pytania

Z początkiem nowego roku kalendarzowego wszedł w życie pakiet ustaw Polski Ład, a wraz z nim zmiany w rozliczaniu i opłacaniu składki zdrowotnej. W Polskim Ładzie przewidziano zmiany dotyczące wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, jej rozliczenia i opłacenia. Ustawa wprowadza też nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego oraz nową grupę osób zwolnionych z opłacania składki.

Jak wyliczyć składkę w 2022 r. dla osób rozpoczynających działalność, które nigdy wcześniej jej nie prowadziły?

Składkę zdrowotną płaci się w zależności od formy opodatkowania:

• jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca;
• jeśli stosuje się zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowany – od przychodu;
• jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
• przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Czy progi podatkowe są liczone od przychodów liczonych od początku roku, czy miesięcznie?

Składka przez przedsiębiorcę opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych jest płacona miesięcznie. Jej wysokość  jest uzależniona od tego, czy wysokość przychodów liczonych od początku roku przekroczy próg 60 tys. lub 300 tys. zł.

Czy składka na dotychczasowych zasadach będzie mogła być opłacana na dotychczasowych zasadach przez wspólników wszystkich spółek? Czy tylko spółki z o. o. i komandytowej?

Zależy jak opodatkowane są przychody/dochody wspólników. Jeśli np. prowadzący działalność jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem ewidencjonowanym, to składka jest uzależniona od wysokości przychodu z działalności.

Jeśli przychody wspólnika nie są przychodami z działalności gospodarczej (a dochodami z udziału w zyskach spółki), wtedy opłaca składkę ryczałtową od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Dotychczasowe zasady obowiązują tylko w stosunku do stycznia 2022 r. i wyłącznie w przypadku prowadzącego działalność gospodarczą opodatkowanego na zasadach ogólnych.

Co ze składką społeczną w przypadku osób podlegających ubezpieczeniu z tytułu działalności, które z umowy o pracę nie osiągają minimalnego wynagrodzenia?

Zasady ustalania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne nie zmieniły się, z wyjątkiem finansowania składek od wypłat nieujawnionych.

Mam pytanie o składkę zdrowotną przedsiębiorcy, który ma kilka rodzajów działalności - z niektórych rozlicza się na zasadach ogólnych, a z jednej działalności - w formie podatku liniowego. Jak ustalić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne?

Składka powinna być obliczona i odprowadzona odrębnie od każdej formy opodatkowania.

Co w sytuacji, gdy u nowo prowadzącego działalność składka zdrowotna będzie uzależniona od dochodów z poprzedniego miesiąca?

W takim przypadku przedsiębiorca opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Czy będzie nowy kod tytułu ubezpieczenia dla osób powołanych otrzymujących wynagrodzenie?

Kody tytułów ubezpieczenia będą ujęte w rozporządzeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Obecnie toczą się nad nim prace.

Od jakiej podstawy należy obliczyć składkę zdrowotną dla osoby, która rozpoczyna działalność po raz pierwszy, korzysta z ulgi na start i będzie się rozliczać na zasadach ogólnych?

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Kto będzie prowadził postępowania o ujawnieniu nielegalnych przychodów?

Państwowa Inspekcja Pracy.

Skąd ma wziąć dochód z poprzedniego miesiąca osoba, która dopiero rozpoczyna własną działalność gospodarczą?

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Jeśli przedsiębiorca rozpoczyna działalność w 02/2022 i stosuje podatek ogólny, to od jakiego przychodu będzie płacił składkę za pierwszy miesiąc?

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Jeśli przedsiębiorca rozpoczął działalność np. 1.03.2022 r., nie ma dochodu za poprzedni m-c, a rozlicza się na zasadach ogólnych, to jak wyliczyć podstawę?

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

W przypadku progów przychodów u ryczałtowców - badamy przychód w miesiącu czy przychód od początku roku dla ustalenia w którym progu znajduje się płatnik?

Sumujemy przychody od początku roku.

Czy w przypadku ryczałtu przychód liczymy od początku roku, a za miesiąc, w którym przedsiębiorca przekroczy próg - opłaca wyższą składkę za ten miesiąc i następne?

Tak.

Czy jeżeli osoba powołana do pełnienia funkcji jako np. członek zarządu – otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie, a oprócz tego jest zatrudniona na umowę o pracę – będzie miała dwa tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego?

Tak, jeśli przychód z tytułu pełnienia członka zarządu nie jest dla celów podatkowych przychodem ze stosunku pracy.

Co w sytuacji, gdy roczny dochód osoby opodatkowanej na zasadach ogólnych będzie się różnił od sumy dochodów za poszczególne miesiące z powodu różnic na magazynie ze spisu z natury na początek i koniec roku podatkowego?

Jeśli w związku z tym wystąpi niedopłata w składce zdrowotnej należy skorygować kwotę dochodu i podstawy wymiaru składki za grudzień wykazaną w dokumencie rozliczeniowym składanym za ten miesiąc.

Czy osoby powołane do pełnienia funkcji to nie tylko członkowie zarządu, ale również inne osoby, np. członkowie komisji itp.?

Tak, nie tylko członkowie zarządu.

Czy wspólnicy wieloosobowej spółki zoo będą podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Nie będą.

Na jakich zasadach od 1 stycznia 2021 roku będą opłacane składki zdrowotne przez wspólnika spółki komandytowej?

Jeśli wspólnik rozlicza się z podatku dochodowego od innego źródła podatkowego, niż działalność gospodarczą (dochody z udziału w zyskach spółki), to opłaca składkę zdrowotną „zryczałtowaną” – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Czy emeryt prowadzący działalność będzie musiał płacić składkę zdrowotną?

Tak, zasada dotycząca konieczności opłacania składki przez emeryta prowadzącego działalność nie zmienią się. Pozostają jednak obecne wyjątki, które umożliwiają zwolnienia z tej składki. Zasady ustalania podstawy wymiaru i składki będą uzależnione od formy i podatkowania prowadzonej przez emeryta działalności.

Czy osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, która pobiera wynagrodzenie i nie jest rezydentem podatkowym (obywatelstwo PL/USA), również będzie opłacać składkę zdrowotną 9%?

Taka osoba nie podlega ubezpieczeniu.

Czy składka zdrowotna będzie pobierana od świadczenia pieniężnego, jakie otrzymuje zarząd spółki z o.o. powołany zgodnie z KSH?

Jeśli z członkiem zarządu nie podpisano umowy objętej obowiązkowymi ubezpieczeniami (np. umowy o pracę), to powinien być on zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego, a od świadczenia powinna być opłacana składka.

W jaki sposób będzie wyliczana zaliczka odpowiadająca zaliczce na podatek do naliczania składki zdrowotnej ? Czy to będzie inna kalkulacja niż zaliczka płatna do US?

Tak. Zaliczki na podatek od 2022 r. będą ustalane z uwzględnieniem nowej, wyższej kwoty zmniejszającej podatek, która wynika z podniesienia kwoty wolnej od podatku. Do wyliczenia składki zdrowotnej wymaganym będzie obliczenie takiej hipotetycznej zaliczki z uwzględnieniem zasad jej obliczania obowiązujących do końca 2021 r., a więc z zastosowaniem dotychczasowej kwoty zmniejszającej zaliczkę.

W jakim terminie od przekazania IWA można się spodziewać zawiadomienia w PUE?

Zawiadomienia o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy 2022/2023 zostaną doręczone płatnikom składek na PUE 1 kwietnia 2022 r.

Czy kiedy mowa o przychodzie do 60 tys. zł, czy chodzi o dochód tj. przychód - koszty = dochód (pytanie zasadne jeśli jestem pośrednikiem, hurtownikiem i mam duży przychód i duże koszty a mały dochód np. 100 tys. zł kosztów + 10% marży = 10 tys. zł dochodu)?

Sumowanie przychodów i porównanie z wysokością 60 tys. zł dotyczy osób prowadzących działalność opodatkowanym zryczałtowanym podatkiem ewidencjonowanym. Tak więc osoby stosujące ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustalają podstawę wymiaru składki zdrowotnej na podstawie przychodów.

Na jakim kodzie należy zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego osoby pełniące funkcje?

Kody tytułów ubezpieczenia będą ujęte w rozporządzeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Obecnie toczą się nad nim prace.

Jeżeli pracownik otrzymuje dwa składniki wynagrodzenia za pracę etatową, z których jeden podlega składce zdrowotnej, a drugi jej nie podlega, to czy składkę zdrowotną należy ograniczyć wirtualną zaliczką podatkową obliczoną od sumy tych składników, czy też należy ograniczyć ją tylko częścią wirtualnej zaliczki podatkowej, jaka przypada na przychód podlegający składce zdrowotnej?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obniżana do wysokości zaliczki na podatek dochodowy obliczonej przez płatnika w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki.

Czy z zaliczką na podatek porównujemy hipotetyczną kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75%?

Składka jest zawsze ustalana jako 9% od jej podstawy. Składka (za określoną grupę ubezpieczonych, np. za pracowników) będzie porównywana z hipotetyczną zaliczką na podatek obliczaną za zasadach obowiązujących do końca 2021 r. Jeśli kwota składki będzie wyższa od tak ustalonej hipotetycznej zaliczki, wówczas składka będzie obniżana do tej kwoty.

Co z osobami, które rozpoczynają i odwieszają działalność?

Opłacają składkę w zależności od formy opodatkowania:

• jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca; jeśli w danym miesiącu nie było prowadzonej działalności – od minimalnego wynagrodzenia;
• jeśli stosuje zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych – od podstawy, którą stanowi odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku włącznie z wypłatami z zysku. Wysokość podstawy zależy od wysokości przychodów osiągniętych od początku roku;
• jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
• przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Czy jednoosobowy przedsiębiorca, który jest jednocześnie wspólnikiem, np. w spółce cywilnej, będzie płacił jedną składkę zdrowotną od łącznej sumy dochodów z obu źródeł, czy dwie odrębne dwie składki zdrowotne? Co w przypadku gdy notuje stratę w spółce albo działalności gospodarczej?

Dochody sumuje się. Dla celów składki zdrowotnej nie występuje pojęcie straty. Jeśli zatem dochód wynosi 0, to do podstawy wymiaru składki uwzględnia się minimalne wynagrodzenie.

Rok składkowy wg ubezpieczeń to okres od 02.2022 do 01.2023, wiec nie pokrywa się z rokiem podatkowym?

Pojęciowo są to dwa okresy. Jednakże z uwagi na przyjętą zasadę, że podstawę wymiaru składki dla przedsiębiorcy stosującego formę opodatkowania na zasadach ogólnych, stanowi dochód z poprzedniego miesiąca, roczna podstawa wymiaru składki za dany rok składkowy będzie pokrywała się z dochodami za dany rok podatkowy.

Od jakiej podstawy będą płacić ZUS przedsiębiorcy „nowi”, którzy - płacą tylko składkę zdrowotną?

Opłacają składkę w zależności od formy opodatkowania:

• jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca; jeśli w danym m-cu nie było prowadzonej działalności – od minimalnego wynagrodzenia;
• jeśli stosuje zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych – od podstawy, którą stanowiącej odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku włącznie z wypłatami z zysku. Wysokość tej podstawy zależy od wysokości przychodów osiągniętych od początku roku;
• jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
• przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Czy przy niskim wynagrodzeniu pracownika, gdzie nie wychodzi podatek lub jest on niski, składka zdrowotna nie będzie płacone, lub będzie ograniczona do wysokości podatku? Co z osobami do 26 roku życia, które nie płacą podatku? Składka zdrowotna nie będzie naliczana?

Składka powinna być naliczana na dotychczasowych zasadach. Trzeba mieć jednak na uwadze, że składka nie będzie już pomniejszana do kwoty faktycznej zaliczki (czy zaliczki jaką obliczyłby płatnik, gdyby przychód pracownika do 26 roku życia nie był zwolniony z podatku),  ale do kwoty odpowiadającej zaliczce ustalanej na zasadach obowiązujących do 31.12.2021 r.

Jak obliczyć składkę zdrowotną z tytułu indywidualnej działalności gospodarczej oraz bycia wspólnikiem spółki cywilnej? Co w sytuacji jeżeli z działalności gospodarczej będzie strata?

Sumuje się dochody. Dla celów składki zdrowotnej nie występuje pojęcie straty. Jeśli zatem dochód wynosi 0, to do podstawy wymiaru składki uwzględnia się minimalne wynagrodzenie.

Jaka ma być podstawa składki zdrowotnej dla wspólników spółki cywilnej, którzy jednocześnie są wspólnikami wieloosobowej spółki z o.o. i tam pobierają wynagrodzenie z tytułu powołania?

Składka naliczana jest odrębnie od każdego z tych tytułów, tj. z działalności gospodarczej oraz za osobę powołaną do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem.

Czy od stypendium finansowanego ze środków UE pobiera się składkę zdrowotną? Obecnie wynosi ona zero, gdyż jest to zwolnione z podatku, ale podstawę się wykazuje.

Zasady wykazywania podstawy i składek w dokumentach nie zmieniły się w tym zakresie. Zwolnienie stypendiów z opodatkowania oznacza że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obniżana do 0 zł.

Jeśli do wyliczenia ograniczenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki podatku będziemy stosować zasady z 2021 r., to czy w takim wypadku do wyliczeń będziemy pobierać wysokość ulgi 43,76 zł czy 425 zł?

Stosowanie zasad z 2021 r. oznacza, że kwotę takiej zaliczki płatnik będzie obliczał z zastosowaniem kwoty zmniejszającej podatek w 2021 r. tj. 43,76 zł.

Co w przypadku pracy na kilku etatach – czy składka będzie naliczana od kilku podstaw? Według prawa podatkowego ulga podatkowa może być tylko od jednej umowy o pracę, więc składka od drugiego etatu będzie dużo wyższa, a co za tym idzie obciążenie nie odliczane od podatku będzie wyższe?

Zasady naliczenia składki zdrowotnej pracowników zatrudnionych na kilka umów o pracę nie zmieniają się.

Podstawa do składki zdrowotnej za styczeń 2022 r. płatnej do 20 lutego w jdg i podatku liniowym to dochód za styczeń, a składki za luty płatnej do 20 marca to dochód za luty?

Nie. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej osoby rozliczającej się z podatku liniowego za styczeń 2022 r. ustalamy na zasadach obowiązujących do 31.12.2021 r., tj. „zryczałtowaną” – od 75% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Składka za luty – na podstawie dochodu ze stycznia.

Z jakim tytułem zgłaszać do ubezpieczeń powołanie członka zarządu? Na jakich drukach i w jakich terminach?

Kody tytułów ubezpieczenia będą ujęte w rozporządzeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Obecnie toczą się nad nim prace.

Jeśli w działalności gospodarczej jest strata, a w spółce dochód, toczy w podstawie liczonej od łącznego dochodu możemy uwzględnić stratę z działalności gospodarczej?

Jeżeli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną działalność z której uzyskuje dochody opodatkowane jako dochody z działalności gospodarczej, to składka jest ustalana od sumy dochodów.

Jeżeli płatnik, który do ubezpieczenia wypadkowego zgłosił co najmniej 10 ubezpieczonych w okresie od 1.04.2022 r. do 30.01.2023 r. nie ma profilu w systemie teleinformatycznym ZUS, to gdzie ZUS prześle płatnikowi informację o wysokości stawki procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w okresie od 1.04.2022 r. do dnia założenia profilu przez płatnika (ma czas do 30.12.2022 r.) lub przez ZUS (w okresie od 31.12.2022 r. do 31.01.2023 r.)?

Należy zwrócić uwagę, że płatnicy którzy są zobowiązani do przekazywania dokumentów do ZUS elektronicznie, a więc jeśli zgłaszają do ubezpieczeń ponad 5 ubezpieczonych, już dziś mają obowiązek utworzenia profilu informacyjnego w systemie teleinformatycznym ZUS (PUE). Obowiązek taki nakłada na nich ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Czy termin na korektę rocznej składki zasadniczo upływać będzie miesiąc po terminie na złożenie zeznania podatkowego za dany rok (czyli koniec maja kolejnego roku)? Czy po tym terminie zwrot nadpłaty składki nie przysługuje? Jak to koreluje z ogólnymi przepisami na przedawnienie wynikającymi z ustaw ubezpieczeniowych?

Zgodnie z przepisami prawa [1] korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku składkowego może być składana do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego [2] za ten rok kalendarzowy.

Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego w terminie od 15 lutego lub do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (w zależności od formy opłacanego podatku). Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej do 30 czerwca następnego roku.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można złożyć w terminie od 15 lutego do 31 maja [3]. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [4]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

Podstawa prawna

[1] art. 81 ust. 2y ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład

[2] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[3] Art. 81 ust 2n ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Co w sytuacji gdy ktoś zadeklaruje chęć opłacania ryczałtowej składki i rozliczenie na koniec roku? Czy też będzie musiał składać deklaracje co miesiąc?

Za okres od stycznia 2022 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą, które opłacają składki na własne ubezpieczenia lub osoby z nimi współpracujące, mają obowiązek comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych do ZUS. Dotyczy to wszystkich osób, bez względu na wskazaną formę opodatkowania [1].

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Proszę o podanie linka do wzorów deklaracji PIT na 2022 r., nawet jeśli jest to na razie projekt. Jest to ważne dla producentów ERP w obszarze kadr.

Deklaracje PIT są poza gestią ZUS.

Proszę o wskazanie projektu do dokumentów DRA. Proszę o wskazanie projektu do rozporządzenia.

Prace nad rozporządzeniem [1] prowadzone są w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. ZUS udostępni wzory nowych dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA po opublikowaniu rozporządzenia.

[1] Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.

Od kiedy przestanie obowiązywać ZUS RZA? Na jakim raporcie będzie wykazywana składka zdrowotna osób tylko z tym ubezpieczeniem?

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów rozliczeniowych składanych za styczeń 2022 r. Składka zdrowotna będzie wykazywana na dokumencie ZUS RCA. Dotyczy to również korekt za okresy rozliczeniowe sprzed stycznia 2022 r.

Czy podmioty, które składają deklaracje DRA i RCA na 05.02.2022 r. i 15.02.2022 r. będą mogły być składane na starej wersji Płatnika w lutym?

Nowe oprogramowanie będzie udostępnione pod koniec stycznia 2022 r. Dokumenty rozliczeniowe za styczeń składane w lutym 2022 r. będą składane na nowych zasadach z nowej wersji programu Płatnik bez względu na obowiązujący termin rozliczania i opłacania składek.

Czy wybór opłacania składki zdrowotnej na podstawie dochodu z poprzedniego roku, zwalnia z konieczności składania comiesięcznej deklaracji (w sytuacji jeśli przedsiębiorca opłaca składki tylko za siebie)?

Forma opodatkowania a tym samym zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie jest czynnikiem wpływającym na zwolnienie z comiesięcznego obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych.

Nie ma także znaczenia, że płatnik zadeklaruje ustalanie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym (dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych).

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy na mocy przepisów, które obowiązują do końca 2021 r., są zwolnieni z comiesięcznego składania dokumentów rozliczeniowych będą obowiązani począwszy od stycznia 2022 r. do ich składania, nawet jeśli opłacają składkę wyłącznie za siebie.

Z obowiązku tego zwolnieni będą jedynie [1]:   

• duchowni,
• osoby składający dokumenty za nianie,
• osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o sus.

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ust. 2c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Czy sp. z o.o. i kapitałowe nie będą musiały uzupełniać w DRA bloków o dochodach?

Spółki kapitałowe nie będą musiały wypełniać ZUS DRA oraz ZUS RCA w polach dotyczących osiąganych dochodów. Spółki te są płatnikiem składek za zatrudnionych w tej spółce ubezpieczonych (np. pracowników, czy zleceniobiorców).

Wspólnicy spółek kapitałowych, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, samodzielnie opłacają składki na własne ubezpieczenia i zobowiązani są do ustalania podstawy wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne i obliczania wysokości należnej składki według nowych zasad [1]. Tym samym nowe pola w ZUS DRA i ZUS RCA będą obowiązani wypełnić płatnicy, którzy ustalają składkę zdrowotną na własne ubezpieczenia.

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Czy zmiany w ZUS DRA/RCA wpłyną również na sposób wypełniania tych dokumentów pracowników/osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych?

Zmiany w dokumentach nie wpłyną na sposób wypełniania dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA za pracowników oraz zleceniobiorców.

Czy RZA zostanie usunięte dla wszystkich płatników składek czy tylko opłacających składki za siebie?

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów za styczeń 2022 r. Dokument ten będzie niedostępny dla wszystkich płatników składek.

Do kiedy będzie można korygować deklaracje za 11/2021 czy to będzie możliwe przez 5 lat zgodnie z ustawą czy tylko tak jak zostało to pokazane w prezentacji do 1 stycznia 2024 r.?

Dokumenty rozliczeniowe za okres 1999-2021 r. będzie można korygować wyłącznie do 1 stycznia 2024 r. [1]. Dokumenty rozliczeniowe za okres od stycznia 2022 r. będzie można korygować przez okres 5. lat.[2].

Podstawa prawna

[1] Art. 11 ustawy z 3 września 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1621).

[2] Art. 48d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Czy ZZA zniknie?

Nie, dokument ZUS ZZA pozostanie. W dalszym ciągu osoby, które będą podlegały tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, będą zgłaszały się na dokumencie ZUS ZZA.

A terminy wpłat dla społecznych będą analogiczne jak w Polskim Ładzie? Czy teraz składka zdrowotna będzie osobno a składki społeczne osobno?

Terminy ustalone w przepisach prawa [1] dotyczą składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne. Termin opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne jest ten sam.

Od składek należnych za styczeń 2022r. będą obowiązywały następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek:

• termin do 5 dnia każdego miesiąca – dla jednostek i zakładów budżetowych,
• termin do 15 dnia każdego miesiąca – dla płatników posiadających osobowość prawną, m.in.: spółki kapitałowe (spółki akcyjne i spółki z o.o.), spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje, jednostki samorządu terytorialnego (urzędy gminy, miasta), uczelnie wyższe, kościoły, ZUS, ZOZ, itp.,
• termin do 20 dnia każdego miesiąca – dla pozostałych płatników składek.

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Czy wycofanie RZA dotyczy dokumentów za 1/2022 składanych w lutym?

Tak, dokument ZUS RZA nie będzie używany począwszy od dokumentów rozliczeniowych za styczeń 2022 r. składanych w lutym 2022 r.

Czy jest przewidziany obowiązek składania dokumentów przez płatników wyłącznie w formie elektronicznej?

Zasady składania dokumentów nie ulegają zmianie. Płatnicy, którzy rozliczają składki za nie więcej niż 5 osób, nadal będą mogli składać dokumenty w formie papierowej. Mogą także już teraz korzystać z formy elektronicznej przekazywania dokumentów do ZUS, np. z wykorzystaniem e-Płatnika dostępnego na PUE ZUS.

Za jaki miesiąc będzie ostatni klon DRA?

Ostanie klonowanie dokumentów ZUS DRA będzie dotyczyło grudnia 2021 r. Nadal będą klonowane dokumenty za:

• duchownych,
• osoby składające dokumenty za nianie,
• osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna:

Art. 47 ust. 2c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw.  Polski Ład.

Czy raport RZA zostanie całkowicie wycofany, czy tylko dla wybranych ubezpieczonych? Czy ZUS ZZA pozostanie do zgłoszenia takich osób do ubezpieczenia zdrowotnego – czy ten raport też zostanie zastąpiony ZUA?

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów rozliczeniowych składanych za styczeń 2022 r. Dokument ten będzie niedostępny dla wszystkich płatników składek. Rozliczenie składki zdrowotnej będzie następowało w dokumencie ZUS RCA. W dalszym ciągu osoby, które będą podlegały tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, będą zgłaszane na dokumencie ZUS ZZA.

Rozumiemy, że regulacji związanych z ubezpieczeniami społecznymi nie obejmują zasady zawarte w Ordynacji Podatkowej oraz Kodeksie Karnym Skarbowym, ale art. 81 ust. 2zc, który mówi, że w przypadku niezłożenia deklaracji ZUS ustali z urzędu podstawę wymiaru składki, której wartość może zostać zmieniona jedynie w wyniku kontroli ZUS lub KAS?

ZUS realizuje zadania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Tak jak zostało to wskazane w pytaniu, zgodnie z art. 81 ust 2zc [1], który dotyczy płatników opodatkowanych według zasad ogólnych lub podatkiem zryczałtowanym, ZUS z urzędu ustali podstawę wymiaru składki w kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie przekaże informacji o miesięcznym przychodzie lub dochodzie z działalności gospodarczej, a więc nie przekaże do ZUS za dany miesiąc dokumentów rozliczeniowych, w których ustali podstawę wymiaru i składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to wprost z przepisów ustawy.

Płatnik składek [2] ma prawo złożyć korektę podstawy wymiaru składki i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku składkowego do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego [3] za dany rok kalendarzowy.

Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest (w zależności od formy opodatkowania) złożyć do urzędu skarbowego (US) w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej do 30 czerwca następnego roku.

Jeżeli po upływie terminu na złożenie korekty dokumentów (po 30 czerwca), ZUS stwierdzi, że nie została przez płatnika złożona korekta ustalonej przez ZUS z urzędu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, kwota tej podstawy będzie mogła być zmieniona wyłącznie w wyniku kontroli lub w przypadku przekazania danych przez KAS lub US (art. 81 ust 2zc).

W sytuacji, gdy po 30 czerwca ZUS stwierdzi, że należna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru będzie wyższa od sumy składek rozliczonych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego, to powstałą różnicę ZUS przypisze do grudnia lub ostatniego miesiąca podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym roku kalendarzowym albo do stycznia lub ostatniego miesiąca podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w ramach roku składkowego [4].

Przykład 1:

Płatnik opodatkowany na zasadach ogólnych nie przekazał za sierpień 2022 r. dokumentów rozliczeniowych, co oznacza że nie ustalił na ten miesiąc podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZUS zgodnie z przepisami ustalił za sierpień 2022 r. podstawę wymiaru w kwocie minimalnego wynagrodzenia i składkę od tak ustalonej podstawy.

Jeżeli płatnik w maju 2023 r. złoży do ZUS dokumenty rozliczeniowe za sierpień 2022 r. to ZUS uwzględni je w rozliczeniu rocznym. Został tu zachowany termin przekazania danych rozliczeniowych do 30 czerwca 2023 r.

Przykład 2:

Płatnik opodatkowany na zasadach ogólnych nie przekazał za sierpień 2022 r. dokumentów rozliczeniowych, co oznacza że nie ustalił za ten miesiąc podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZUS zgodnie z przepisami ustalił za sierpień 2022 r. podstawę wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie minimalnego wynagrodzenia i składkę od tak ustalonej podstawy.

Płatnik nie złożył do 30 czerwca 2023 r. dokumentów rozliczeniowych za sierpień 2022 r., czyli nie przekazał informacji o podstawie wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne i należnej składce. Tym samym do rozliczenia będzie brana pod uwagę wyłącznie podstawa ustalona przez ZUS w kwocie minimalnego wynagrodzenia.

Kwota ta będzie mogła ulec zmianie wyłącznie w wyniku ustaleń kontroli lub na podstawie danych otrzymanych przez ZUS z KAS lub z urzędu skarbowego.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmieniana ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2y ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[4] Art. 81 ust. 2zb ustawy wskazanej w przypisie [1]

Ryczałtowcy – roczna dopłata. Na wpłatę tej różnicy ubezpieczony ma miesiąc od czasu upływu terminu do złożenia PIT-28, czyli zazwyczaj do 31 marca (art. 81 ust. 2j). Ale tę dopłatę musimy wykazać w rozliczeniu za miesiąc, w którym upływa termin do złożenia PIT-28, czyli luty (art. 81 ust. 2k). A dopłata ma nastąpić w terminie płatności składek za luty, czyli do 20 marca (art. 81 ust. 2l). No to mamy uiścić dopłatę do 20 czy 31 marca?

Termin dla osoby wskazanej w art. 21 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, do złożenia zeznania podatkowego upływa w lutym. Odrębną kwestią jest natomiast rozliczenie i dopłata różnicy składki na ubezpieczenie zdrowotne za poprzedni rok składkowy. Dopłatę wynikającą z tego rozliczenia należy wykazać w dokumentach rozliczeniowych składanych za luty w terminie do 20 marca. W tym samym terminie, tj. łącznie z bieżącą składką za ten miesiąc należy dokonać dopłaty [1].

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2j, 2k i 2l ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

Art. 81 ust 2o ustawy o przepadaniu nadpłaty – jeśli ubezpieczony nie złoży wniosku – przynosi wątpliwości na gruncie praw konstytucyjnych. W tym zakresie, przepis ten działa ze szkodą dla ubezpieczonego. ZUS dysponuje informacją o wysokości nadpłaty, z jakich powodów nie może dokonywać jej z Urzędu, co znacznie przyspieszyłoby załatwienie sprawy i nie narażało na szkodę ubezpieczonego.

ZUS ma obowiązek realizować zadania zgodnie z przepisami prawa [1]. Przepisy stanowią [2], że zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego (przy ryczałcie ewidencjonowanym) lub składkowego (przy zasadach ogólnych) składek na ubezpieczenie zdrowotne, a roczną składką na to ubezpieczenie ustalone od rocznej podstawy następuje wyłącznie na wniosek składany w formie elektronicznej. Przepisy nie przewidują zwrotu nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS z urzędu.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej może być złożony w okresie od 15 lutego do 31 maja. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [3]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

Podstawa prawna:

[1] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2m ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] art. 81 ust 2o ustawy wskazanej w przypisie [1]

Art. 81 ust. 2r ustawy – zwrot nadpłaty dokonany na podstawie rozliczenia rocznego uznaje się za ostateczny. Ale co to znaczy ostateczny? Jako decyzja ostateczna w rozumieniu KPA? A co jeśli rok później podatnik sam lub w wyniku kontroli podatkowej skoryguje dochód? Jeśli rozliczenie jest uznane jako decyzja ostateczna to zmiana takiej decyzji musi być oparta o podstawy wzruszenia decyzji ostatecznej zawarte w KPA. Ale art. 81 ust. 2y pozwala ubezpieczonemu składać korekty rozliczenia rocznego jeszcze przez następny rok. Przyjmijmy przykładową sytuację: ubezpieczony złożył rozliczenie roczne za 2022 do kwietnia 2023, z którego wynikała nadpłata 2 000 zł. ZUS zwrot realizował, w związku z czym rozliczenie zostało uznane za ostateczne. W drugiej połowie 2023 roku skorygował zeznanie PIT-36 za 2022 rok, gdzie wykazał inną kwotę dochodu. W konsekwencji skorygował rozliczenia roczne w ZUS za 2022 rok gdzie wykazał nadpłatę w wysokości 1 000 zł. Czyli żeby zwrócić 1 000 zł niesłusznie pobranej nadpłaty należy wszczynać postępowania administracyjne (art. 81 ust. 2x)?

Korekta podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i należnej kwoty składki na to ubezpieczenie może być złożona do ZUS najpóźniej do 30 czerwca następnego roku [1].

ZUS dokonuje zwrotu wyłącznie na wniosek, w terminie trzech miesięcy od upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego, o którym mowa w art. 45 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. okres trzech miesięcy liczony jest od 1 maja danego roku) i upływa 31 lipca [2]. Oznacza to, że ZUS będzie zwracał nadpłaty po upływie terminu na korygowanie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany rok, tj. po 30 czerwca. W przypadku zwrotu, dokonane rozliczenie rocznej podstawy wymiaru i należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne uznaje się za ostateczne [3]. Nie jest w takim zakresie wydawana decyzja administracyjna. Tylko w przypadku odmowy zwrotu ZUS wyda decyzję, od której będzie przysługiwało odwołanie do właściwego sądu [4].

W przypadku, gdy w wyniku korekty zeznania podatkowego w US, dokonany wcześniej zwrot nadpłaty będzie wyższy od faktycznie należnego, to ZUS będzie prowadził postępowanie administracyjne w spawie zwrotu nienależnych składek [5]. Postępowanie będzie prowadzone w trybie KPA. A po jego zakończeniu i ustaleniu, że należy dopłacić składki, ZUS dopisze je do rozliczenia za grudzień lub za styczeń roku składkowego (w zależności od formy opodatkowania) lub za ostatni miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. ZUS ma obowiązek dochodzić nieopłaconych a należnych składek.

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2y ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2s ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] Art. 81 ust. 2r ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust. 2u ustawy wskazanej w przypisie [1]

[5] Art. 81 ust 2x ww. ustawy wskazanej w przypisie [1]

Jakie dokumenty rozliczeniowe będzie składał przedsiębiorca, który jest udziałowcem w spółce cywilnej i jest opodatkowany z tego tytułu na zasadach ogólnych oraz prowadzi indywidualną działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu? Dla jednego źródła podstawą jest dochód dla drugiego przychód ? W jaki sposób będzie to uwidocznione w formularzach czy będzie wiele pól?

W związku ze zmianami podstawy wymiaru składki zdrowotnej za osoby prowadzące pozarolniczą działalność od stycznia 2022 r., zmianie ulegną wzory dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA. W dokumentach tych przedsiębiorcy będą podawali dodatkowe informacje, m.in. formę opodatkowania w danym miesiącu, przychód lub dochód. Dla każdej formy opodatkowania będą przewidziane odpowiednie pola.

Wprowadzone regulacje nie powodują jednak zmian w zakresie zasad składania dokumentów rozliczeniowych. Płatnik, który prowadzi kilka działalności nadal będzie rozliczał się na dotychczasowych zasadach.

Jeśli opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia to ustaloną podstawę na ubezpieczenie zdrowotne dla każdej działalności i naliczoną składkę (uwzględniając każda formę opodatkowania) wykaże w ZUS DRA. W przypadku rozliczania składek także za innych ubezpieczonych, ustaloną za siebie podstawę na ubezpieczenie zdrowotne dla każdej działalności i naliczoną składkę wykaże w raporcie imiennym ZUS RCA, dołączonym do ZUS DRA razem z raportami za innych ubezpieczonych. Przy czym, nie będzie konieczności dołączania osobnych ZUS RCA dla każdej działalności odrębnie. Rozliczenie nastąpi w jednym raporcie ZUS RCA za przedsiębiorcę.

Spółka z o.o., spółka komandytowa - jaki termin ZUS – 15 czy 20?

Dla wieloosobowych spółek z o.o. [1] terminem przekazywania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek jest 15 dzień każdego następnego miesiąca. W przypadku spółek komandytowych czy jednoosobowych spółek z o.o.  [2] jest to termin 20 dnia każdego następnego miesiąca.

[1] Art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „polski ład”.

[2] Art. 47 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy.

Kiedy dalsza legislacja e- składki czy już w 2022 r.?

Jeśli pytanie nawiązuje do programu automatyzacji rozliczeń, to obecnie zmiany przedstawiane w trakcie majowego spotkania zostały wstrzymane w związku z wdrożeniem Polskiego Ładu. O ich ponownym uruchomieniu będziemy na bieżąco Państwa informować.

Jaki był cel przesunięcia terminu zapłaty składek na dwudziestego, skoro podstawa do składki zdrowotnej będzie brana z miesiąca poprzedniego?

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalana będzie na podstawie przychodu lub dochodu z poprzedniego miesiąca. Ważne jest, że przesunięcie to pozwala na skorelowanie terminu na opłacenie składek do ZUS z terminem, który obowiązuje przy rozliczeniu się z urzędem skarbowym (tj.  do 20 dnia miesiąca). Daje to gwarancję, że przedsiębiorca będzie już miał ustalony  przychód/dochód za poprzedni miesiąc.

W deklaracji np. przedsiębiorcy wykazuje się jednocześnie ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, fundusz pracy. Pozostałe składki poza zdrowotną zostają do 10-go. Jak to będzie rozwiązane?

Zmiany terminów dotyczą składania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek na wszystkie ubezpieczenia i fundusze, na które płatnik zobowiązany jest opłacać składki do ZUS [1].

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Pojawił się projekt rozporządzenia w sprawie wzorów deklaracji ZUS. Nie ma tam nic na temat zmiany terminów przesyłania dokumentów rozliczeniowych. Jak będzie wyglądał „kod terminu” na deklaracji DRA? Kiedy pojawi się dokumentacja wejścia-wyjścia do Płatnika?

Termin „20” oznaczany będzie kodem 6. Specyfikacja wejścia wyjścia do Programu Płatnik zostanie udostępniona po wejściu w życie rozporządzenia i przygotowaniu zmian.

Wykazywanie pracowników na RCA zamiast na RZA. Od kiedy będzie obowiązywać zmiana?

Za pracowników zawsze należało rozliczać składki w raporcie ZUS RCA. Dokument ZUS RZA (mógł być składany za ubezpieczonych, którzy podlegali tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. za zleceniobiorców, którzy równocześnie mieli inny tytuł do ubezpieczeń społecznych). Raport ZUS RZA przestanie obowiązywać za okres od stycznia 2022 r. Dokumenty za grudzień 2021 r. będą jeszcze składane według starych zasad. W dokumentach z rozliczeniem należnych składek za styczeń 2022 r., składka zdrowotna będzie wykazywana na dokumencie ZUS RCA. Również korekty dotyczące okresów rozliczeniowych sprzed stycznia 2022 r. , za które zostały przekazane raporty ZUS RZA, będą składane na raportach ZUS RCA.

Spółka z o.o. sp. j. - jaki termin płatności, do kiedy należy przekazać dokumenty rozliczeniowe?

Dla wieloosobowych spółek z o.o. [1] terminem przekazywania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek jest 15 dzień każdego następnego miesiąca. Posiadają one bowiem osobowość prawną. W przypadku jednoosobowych spółek z o.o. i spółek jawnych [2] jest to termin do 20 dnia następnego miesiąca. Rozliczenie składek za grudzień 2021 r. następuje na dotychczasowych zasadach, czyli w terminach „5”, „10” oraz „15”. W nowych terminach składki będą rozliczane za okres od stycznia 2022 r.

[1] Art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „polski ład”.

[2] Art. 47 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy.

Skoro wspólnicy spółki z o.o., którzy pobierają wynagrodzenie z tytułu powołania, będą podlegali składce zdrowotnej, to spółce również trzeba będzie zrobić zgłoszenie do ZUS jako płatnika składek. Do tej pory spółka nie podlegała zgłoszeniu, ponieważ nie zatrudnia pracowników.

Jeżeli spółka dotychczas nie zgłaszała ubezpieczonych i nie rozliczała składek, a od stycznia 2022 r. będzie miała obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego i odprowadzania składki za wspólników,  którzy spełniają warunki jako powołani do pełnienia funkcji na mocy akty powołania i pobierają z tego tytułu wynagrodzenie, to będzie zobowiązana do zgłoszenia siebie jako płatnika składek [1] na dokumencie ZUS ZPA.

[1] Art. 43 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Co w przypadku, gdy trzeba zrobić korektę zeznania podatkowego np. pół roku po ustawowym terminie i powstanie nadpłata składki zdrowotnej. Czy po korekcie przysługuje prawo do jej zwrotu?

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można złożyć w terminie od 15 lutego do 31 maja [1]. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [2]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

[1] Art. 81 ust 2n ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „polski ład”.

[2] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Czy przy rozliczeniu rocznym, jeśli dojdzie dopłata składki, trzeba naliczyć odsetki?

Przepisy prawa przewidują rozliczenie dopłaty składki zdrowotnej za ubiegły rok, w dokumentach rozliczeniowych składanych za luty bieżącego roku. Jeżeli dopłata zostanie rozliczona i opłacana razem ze składkami za luty danego roku, tj. w terminie do 20 marca, to nie będzie odsetek za zwłokę.  Pierwsze dopłaty składki zdrowotnej nastąpią w 2023 r.

Osoba, która prowadzi działalność samodzielnie opłaca składki za grudzień 2021 r. do 20 stycznia 2022 r., czy jednak jeszcze w terminie 10 stycznia 2022 r.?

Składki należne za grudzień 2021 r. należy rozliczyć i opłacić w terminie do 10 stycznia 2022 r., tj. na dotychczasowych zasadach. Nowy termin do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek – do 20 dnia następnego miesiąca, będzie obowiązywał począwszy od składek należnych za styczeń 2022 r. [1]

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „Polski Ład”.

Co w przypadku korekty zeznania. Czy koryguje się podstawę roczną i można wnioskować o zwrot po terminie (jako przyczyna niezależna)?

Zgodnie z przepisami [1] korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego może być składana do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania [2] za ten rok kalendarzowy. Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej 30 czerwca następnego roku.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można składać w terminie od 15 lutego do 31 maja [3]. Wnioski złożone po tym terminie (po 31 maja) nie będą rozpatrywane [4]. Pierwsze wnioski o zwrot nadpłaconej składki będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

[1] art. 81 ust. 2y ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „Polski Ład”

[2] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[3] Art. 81 ust 2n ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Opłacenie składki przedwcześnie ma dotyczyć wszystkich składek, w tym składek na ubezpieczenie społeczne, a nie tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jak rozumiem tylko pod warunkiem opłacenia wszystkich składek możliwe jest odliczenie?

Przepisy ustawy o sus [1] zobowiązują płatników składek do złożenia kompletu dokumentów rozliczeniowych oraz opłacenia należnych składek w określonych terminach, przez wskazane grupy płatników składek. Są to terminy maksymalne, których dotrzymanie gwarantuje brak odsetek za zwłokę. Przepisy nie zabraniają opłacenia składek z wyprzedzeniem, np. za grudzień 2021 r. w grudniu 2021 r. Muszą zostać jednak uregulowane wszystkie należne składki, do który opłacania jest zobowiązany płatnik składek, tj. na wszystkie ubezpieczenia i fundusze a nie tylko na samo ubezpieczenie zdrowotne, jedną wpłatą na nadany płatnikowi indywidualny numer rachunku składkowego NRS. Dokumenty rozliczeniowe mogą zostać złożone po opłaceniu składek, jednak nie później niż w ustawowym terminie, tj. w przypadku dokumentów za grudzień 2021 r. najpóźniej do 5., 10. lub 15. stycznia 2022 r.

Rozliczenie wpłaty na składki za grudzień 2021 r., nastąpi na podstawie złożonych przez płatnika dokumentów rozliczeniowych, jednak pod warunkiem, że nie występowały nieopłacone należności za okresy wcześniejsze. W takim przypadku w pierwszej kolejności z wpłaty zostaną rozliczone wcześniejsze należności, a różnica w składkach za grudzień będzie musiała zostać dopłacona.

[1] Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Zasady odliczenia składki zdrowotnej od podatku należy skonsultować z organem podatkowym.

W jaki sposób w pojęciu „dochodu” potraktować stratę (jeśli koszty przewyższają przychody?)? Czy ma być potraktowana dosłownie i być zsumowana ze znakiem „-”, czy traktować jak brak dochodu i liczyć z wartością 0?

Stratę należy liczyć jako brak dochodu, co oznacza, że powinien być on wykazany w kwocie 0, a w konsekwencji podstawą wymiaru składki zdrowotnej będzie kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. 3.010 zł).

Co, gdy podatnik utraci prawo do skorzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i będzie zmuszony przyjąć zasady ogólne? W Jaki sposób powinna być wskazana podstawa wymiaru?

W przypadku, gdy w trakcie miesiąca osoba traci prawo do korzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i zacznie się rozliczać podatkiem na zasadach ogólnych, wówczas będzie zobowiązana do opłacania odrębnej składki od podstaw wymiaru ustalonych dla każdej formy opodatkowania.

Ubezpieczony korzystający z „ulgi na start” będzie zmuszony opłacić składkę, której podstawa wymiaru będzie wynosić wysokość przeciętnego wynagrodzenia niezależnie od wyboru formy opodatkowania?

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby korzystającej z „ulgi na start” uzależniona będzie od stosowanej formy opodatkowania.

Spółki, które od 2021 r. stały się podatnikami CIT - ich wspólnicy są uważani za „osoby prowadzące działalność gospodarczą” czy jako „pozostałe osoby prowadzące działalność gospodarczą”?

W świetle przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2022 r. jeśli przychody wspólników spółek osobowych nie są kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej wówczas podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stanowić będzie 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale. Wówczas dla celów opłacania składki zdrowotnej są osobami, o których mowa w art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej, czyli pozostałymi osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą wymienionymi w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności składka jest opłacana odrębnie od każdej prowadzonej działalności. Czyli jeśli ubezpieczony ma jednoosobową działalność gospodarczą oraz jest wspólnikiem dwóch spółek cywilnych (wymienionych w ust. 5 pkt. 1) to ma opłacać składkę od łączonego dochodu w myśl art. 82 ust. 2a czy od dochodu w ramach jednoosobowej działalności a od spółek ryczałtowo?

Jeżeli przychody uzyskiwane przez taką osobę zarówno z indywidualnej działalności gospodarczej jak i uczestnictwa w spółkach cywilnych będą dla celów podatkowych traktowane jako przychody z działalności gospodarczej to miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie uzależniona od zastosowanej formy opodatkowania. Jeśli będą to zasady ogólne wówczas składka będzie opłacana od sumy dochodów, a jeśli ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to do limitów przychodów, od których uzależniona jest wysokość podstawy wymiaru składki, przyjmuje się sumę przychodów. W przypadku gdyby w odniesieniu do poszczególnych działalności przedsiębiorca stosował różne formy opodatkowania, to składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być obliczona odrębnie od każdej z form opodatkowania.

Obowiązek opłacenia składki „od każdej spółki” (od zryczałtowanej podstawy wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale) dotyczy tylko tych przypadków, w których dana osoba nie prowadzi działalności gospodarczej (nie uzyskuje przychodów, które dla celów podatkowych traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej), a jej działalność sprowadza się do uczestnictwa w spółkach z których uzyskuje przychody, które nie są zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów podatkowych.

Jeśli przedsiębiorca ma pół etatu oraz działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem z której przychody nie są wyższe niż połowa minimalnej krajowej, to nie zapłaci składki zdrowotnej w ogóle?

Osoba prowadząca tzw. działalność nierejestrową nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy zdrowotnej. Czyli nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tej działalności. Pytanie zdaje się jednak odnosić do osoby prowadzącej działalność gospodarczą. A jeśli tak, to w sytuacji, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą uzyskuje przychody w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz opłaca od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a równocześnie pozostaje w stosunku pracy, z którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę wówczas zwolniona jest z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jak policzyć składkę za miesiące w 2022 roku dla ubezpieczonego opodatkowanego podatkiem liniowym, który zanotował stratę? • art. 79a – nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego • art. 81 ust. 2a podstawę wymiaru składki stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w pierwszym dniu roku składkowego (1 lutego 2022)

Minimalna podstawa wymiaru miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby opodatkowanej podatkiem liniowym nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego. Ponieważ rok składkowy obowiązuje od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r. tym samym obowiązującą podstawą za styczeń 2023 r. będzie kwota minimalnego wynagrodzenia ogłoszonego na dzień 1 stycznia 2022 r.

Objęcie składką wynagrodzeń z aktu powołania obejmie również zarządy organizacji pozarządowych, które często są na poziomie symbolicznym. Czyli jeśli np. prezes ogrodu działkowego dostaje miesięcznie 100 zł wynagrodzenia, od którego nie zapłaci podatku (ponieważ koszty rozliczane w tym źródle przychodów wynoszą 250 zł), zapłaci 9 proc. składki zdrowotnej?

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy wszystkich osób powołanych do pełnienia funkcji i otrzymujących z tego tytułu wynagrodzenie. Podstawę wymiaru składki tych osób stanowi kwota pobieranego wynagrodzenia z tytułu powołania do pełnienia funkcji niezależnie od jego wysokości.  

Jeśli ubezpieczony wie, że za cały rok kalendarzowy (nie składkowy, bo to ich nie dotyczy, żeby było prościej) przekroczy przychód 300 000 zł i chce od razu opłacać składkę w III progu aby uniknąć dopłaty rocznej to może jeśli przychód wykazany w deklaracjach będzie niższy?

Prowadzący działalność gospodarczą stosujący w danym roku opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla celów ustalenia wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne może przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym (pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne jeśli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania) jeśli przez cały poprzedni rok kalendarzowy prowadził działalność gospodarczą. Ustalona podstawa wymiaru składki w oparciu o kwotę przychodów z ubiegłego roku musi być stosowana przez cały rok niezależnie od faktycznych przychodów uzyskiwanych w bieżącym roku.

Jeśli przy określaniu miesięcznej podstawy mam przyjąć dane za cały rok poprzedni bez podzielenia jej przez ilość miesięcy to całkiem spora ta podstawa.

Możliwość odniesienia się do przychodów z poprzedniego roku służy wyłącznie do ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składki. Po zakończeniu roku przedsiębiorca będzie dokonywał rozliczenia rocznego składki. Należna składka za dany rok będzie ustalana na podstawie faktycznej wysokości osiągniętych za ten rok przychodów, tj. w zależności od ich wysokości będzie obliczana od podstawy wymiaru, którą będzie iloczyn liczby miesięcy i określonej stawki procentowej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ustalonej dla danej wysokości przychodu. W konsekwencji może się okazać w rozliczeniu rocznym, że suma miesięcznych składek opłaconych za dany rok kalendarzowy może być wyższa, równa lub niższa od należnej za dany rok składki.

Czy komornicy, którzy nie są przedsiębiorcami w myśl przepisów o CEiDG i nie mają takiego wpisu a prowadzą działalność gospodarczą będą podlegać składce zdrowotnej liczonej od dochodu czy ryczałtowo jako osoby "pozostałe"?

Jeśli przychód osiągany przez komornika dla celów podatkowych traktowany jest jako przychód z działalności gospodarczej wówczas miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie uzależniona od formy opodatkowania tej osoby, a zatem będzie ustalana na podstawi dochodu lub przychodów. Jeśli zaś nie jest przychodem z działalności gospodarczej – wtedy opłaca składkę od kwoty ryczałtowej – 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Polak pracujący w UK i mający JDG w PL. Do tej pory nie płacił żadnych składek w Polsce. Czy od 2022 będzie podlegał pod zdrowotną w PL, a jeśli tak, to w jakiej wysokości?

Osoba, która pracuje w Wielkiej Brytanii i jednocześnie prowadzi jednoosobowa działalność gospodarczą w Polsce nadal podlega ustawodawstwu brytyjskiemu, a zatem nie podlega ubezpieczeniom w Polsce.

Przykładem wolnego zawodu jest radca prawny, notariusz. Definicja wolnego zawodu jest ściśle uzależniona od faktu zatrudniania i dla wolnych zawodów jest też dedykowana literalnie podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Czy wobec tego dla radcy prawnego który nie zatrudnia pracownika i opodatkowany jest na zasadach ogólnych podstawą zdrowotnego nie będzie dochód a 9% przeciętnego wynagrodzenia i to bez względu na formę opodatkowania i dochód? A jeśli tak to oznacza, że sposób rozliczania składki zmieni się wraz ze zwolnieniem/zatrudnieniem pracownika, to wolny zawód przestaje być wolnym lub zaczyna nim być. Jak w takim przypadku określić podstawę wymiaru ze szczególnym wskazaniem, gdy do zmiany zatrudnienia/zwolnienia dochodzi w ciągu miesiąca? Który przepis jest nadrzędny?

Jeśli przychody osoby wykonującej wolny zawód dla celów podatkowych traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej to miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie uzależniona od formy opodatkowania tej osoby. Radcowie prawni jak i notariusze w  zakresie prowadzonej działalności są traktowani jako osoby prowadzące działalność gospodarczą i podlegają wpisowi do CEiDG. Oznacza to, że dla celów ubezpieczenia zdrowotnego są traktowani jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Czy podstawą składki za styczeń jest: • taka sama kwota jak w 2021 (czyli z takiej samej podstawy kwotowej tj. wynagrodzenia z roku 2020 czyli 4.242,38 * 9% = 381,81 zł) • taka sama zasada jak w roku 2021, czyli 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za rok poprzedni, zatem z określeniem kwoty muszę poczekać do ogłoszenia przeciętnego wynagrodzenia za 2021 rok, przy czym już po publikacji przemnożyć to *75% * 9% (niezależnie od tego czy jestem liniowcem czy nie). • czy zarówno dla skali jak i dla liniowego stosuję stawkę 9%? Czy dla liniowego jednak 4,9% bo przecież przepis dotyczy wyłącznie podstawy a nie stawki, a jeśli tak, jak prawidłowo zadeklarować stawkę za styczeń?

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń 2022 r. dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych wg skali lub podatkiem liniowym będzie stanowiła kwota odpowiadająca 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2021 roku, włącznie z wypłatami z zysku. Składka powinna być obliczona w wysokości 9%.

źródło: www.zus.pl