Wyjaśnienia ZUS ws. zmian przepisów w zakresie zasiłku macierzyńskiego

Prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w przypadku ustania ubezpieczenia w czasie tych urlopów

Ustanie zatrudnienia w okresie wnioskowanego dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego (np. gdy umowa o pracę zawarta na czas określony wygasa w krótkim czasie po zakończeniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego), w opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nie pozbawia pracownicy/pracownika możliwości korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w czasie zatrudnienia.

W takim przypadku wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego powinien być złożony zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach Kodeksu pracy, w tym przewidującymi, że dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego można udzielić w wymiarze wielokrotności tygodnia, a część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Dotyczy to także sytuacji, gdy w trakcie trwania tych urlopów umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu (np. umowa o pracę na czas określony z upływem czasu, na który była zawarta). Pracodawca jest obowiązany uwzględnić pisemny wniosek pracownicy/pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tych urlopów. Jeżeli wnioskowany okres urlopu wykracza poza ostatni dzień zatrudnienia, to z uwagi na to, że dodatkowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlop rodzicielski są uprawnieniami pracowniczymi, z których można korzystać tylko będąc w stosunku pracy, pracodawca może ich udzielić wyłącznie do dnia zakończenia stosunku pracy.

W takim przypadku, nie mają zastosowania reguły udzielania tych urlopów, zgodnie z którymi urlop ma obejmować pełne tygodnie, a część urlopu rodzicielskiego ma obejmować co najmniej 8 tygodni. To oznacza, że w powyższych przypadkach udzielony dodatkowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlop rodzicielski do dnia ustania stosunku pracy może obejmować okres nie będący wielokrotnością tygodnia, a urlop rodzicielski może być krótszy niż 8 tygodni (np. 6 tygodni i 2 dni).

W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia następnego po ustaniu zatrudnienia, pracodawca powinien przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, oprócz zaświadczenia płatnika składek na druku ZUS Z-3 oraz skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka albo jego kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem, dodatkowo poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię wniosku o udzielenie odpowiednich urlopów oraz informację o wysokości procentowej wypłacanego przez płatnika składek zasiłku macierzyńskiego, o ile informacja taka nie została zawarta w zaświadczeniu ZUS Z-3.

Przykład:
Pracownica, z którą umowa o pracę została zawarta na czas określony do 31 grudnia 2013 r., w dniu 29 czerwca 2013 r. urodziła dziecko. W okresie od 29 czerwca do 15 listopada 2013 r. pobierała zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego. W dniu 22 lipca 2013 r. wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni od 16 listopada do 27 grudnia 2013 r. oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 10 tygodni. Urlop rodzicielski przysługuje jej tylko do ostatniego dnia zatrudnienia, tj. przez okres od 28 do 31 grudnia 2013r. Za dalszy okres od 1 stycznia do 7 marca 2014 r., zgodnie z jej wnioskiem o udzielenie urlopu złożonym u pracodawcy, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu zatrudnienia, pracodawca powinien przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych poświadczony wniosek pracownicy o udzielenie urlopu rodzicielskiego, dołączając do niego skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3 oraz zaświadczenie o wysokości procentowej wypłaconego pracownicy zasiłku macierzyńskiego.

Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają przepisu przewidującego obowiązek przedłużenia umowy o pracę do dnia zakończenia udzielonego dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego. Zatem złożenie wniosku o udzielenie np. urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze 26 tygodni, w trakcie którego umowa o pracę na czas określony rozwiąże się, nie nakłada na pracodawcę obowiązku przedłużenia tej umowy do dnia zakończenia wnioskowanego urlopu; pracodawca udzieli urlopu rodzicielskiego tylko do dnia rozwiązania umowy o pracę.

Ustanie zatrudnienia w okresie, przez który może przysługiwać pracownicy dodatkowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlop rodzicielski, nie pozbawia pracownicy możliwości złożenia wniosku o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim urlopie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, w trybie określonym w art. 179¹ Kodeksu pracy, tj. nie później niż w ciągu 14 dni po porodzie albo po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Jednakże pracodawca na podstawie takiego wniosku udziela urlopu wyłącznie na okres do ostatniego dnia zatrudnienia.

Taki wniosek pracownicy skutkuje przyznaniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru za cały okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres tych urlopów, bez względu na to, czy cały okres tych urlopów przypadać będzie w okresie ubezpieczenia, czy też okres ten częściowo będzie przypadać w czasie ubezpieczenia, a częściowo po jego ustaniu.

Przykład:
Pracownica, z którą umowa o pracę została zawarta na czas określony do 31 marca 2014 r. w dniu 20 czerwca 2013 r. urodziła dziecko i 25 czerwca 2013 r. wystąpiła o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego, a następnie dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni. Pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru:

• od 20 czerwca do 6 listopada 2013 r. – za okres urlopu macierzyńskiego,
  
• od 7 listopada do 18 grudnia 2013 r. – za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
  
• od 18 grudnia 2013 r. do 31 marca 2014 r. (103 dni) – za okres urlopu rodzicielskiego przypadającego w czasie zatrudnienia,
  
• od 1 kwietnia do 18 czerwca 2014 r. (79 dni) – za okres odpowiadający pozostałej części urlopu rodzicielskiego przypadający po ustaniu zatrudnienia.

Wniosek skutkujący przyznaniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru może także złożyć pracownica, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Prawo do zasiłki macierzyńskiego w przypadku, gdy w dniu 17 czerwca 2013 r. ubezpieczona/ubezpieczony nie pobierał zasiłku macierzyńskiego – możliwość przyznania zasiłku za „uzupełniający” okres

Pracownik, którego dziecko urodziło się po dniu 31 grudnia 2012 r., niekorzystający w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 28 maja 2013 r., tj. w dniu 17 czerwca 2013 r. z urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego, ma prawo do uzupełniającej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego ...