Wspólność majątkowa między małżonkami – konsekwencje w VAT

Przyjęty przez małżonków ustrój wspólności majątkowej rodzi szereg konsekwencji podatkowych związanych przede wszystkim zich aktywnością gospodarczą. Nagruncie podatku dochodowego przedsiębiorcy pozostający wzwiązku małżeńskim, jeśli istnieje między nimi wspólność majątkowa, powinni szczegółowo analizować każdą transakcję wcelu ustalenia zasad jej opodatkowania. Naszczęście, nagruncie podatku VAT obowiązują nieco bardziej jednolite reguły.

Małżonkowie jako podatnicy VAT

Definicja podatnika przyjęta dla celów podatku od towarów i usług jest bardzo ogólna. W świetle art. 15 ustawy o VAT każdy podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą, również polegającą na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych dla celów zarobkowych, jest odrębnym podatnikiem.

Wobec powyższego każdy z małżonków prowadzących działalność jest traktowany jako odrębny podatnik VAT w stosunku do czynności, które faktycznie wykonuje we własnym imieniu i na własny rachunek.

Wykorzystanie towarów objętych wspólnością małżeńską

Jeśli więc tylko jeden z małżonków wykorzystuje rzeczy, które są objęte współwłasnością, to uznaje się, że tylko on działa jako podatnik VAT. Jednym z częstszych przypadków obrazujących opisaną sytuację jest wynajmowanie nieruchomości nabytej podczas małżeństwa. Wynajmujący, jako osoba wykorzystująca towar w sposób ciągły i dla celów zarobkowych, jest podatnikiem VAT na gruncie przepisów o tym podatku. W razie gdy towar jest własnością obojga małżonków, podatnikiem będzie ten, który faktycznie dokonuje czynności związanych z najmem (zawarł umowę, otrzymuje czynsz itp.).

Takie stanowisko zajmują również organy skarbowe, np. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 29 marca 2014 r., nr ILPP2/443-8/13-3/AD, stwierdził:

(...) podmiot świadczący usługę najmu będzie podatnikiem podatku od towarów i usług wówczas, gdy najem ten będzie wykonywał we własnym imieniu i na własny rachunek. Jeżeli przedmiotem najmu jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług, w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy, będzie ten małżonek, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu, czyli ten, który dokonuje wynajmu we własnym imieniu (jest stroną czynności prawnej). Natomiast jeżeli małżonkowie dokonali czynności wspólnie, to każdy z nich z osobna jest podatniki...