WSA. Wzajemne relacje współwłaścicieli bez znaczenia dla podatku od nieruchomości

Z uzasadnienia: Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, w sytuacji, gdy nieruchomość stanowi współwłasność, to obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Oznacza to między innymi, że wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej), pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku).

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Kwiecińska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Marzena Kowalewska, Sędzia WSA Bolesław Stachura, Protokolant starszy sekretarz sądowy Beata Radomska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 14 marca 2019 r. sprawy ze skargi E. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 4 lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2013 r. uchyla zaskarżoną decyzję.

UZASADNIENIE

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 4 lipca 2018 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Burmistrza M. z dnia 4 kwietnia 2018 r. nr [...] ustalającą E. B. (dalej: "Strona" lub "Skarżący") zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości na 2013 r. w kwocie [...]zł.

Z akt sprawy wynika następujący jej stan faktyczny.

Przedmiotem wskazanej na wstępie decyzji organu I instancji była nieruchomość stanowiąca działkę nr [...] położona w miejscowości Ł. Współwłaścicielami nieruchomości są W. B., T. A. oraz E. B.

Do podstaw wymiaru zobowiązania przyjęto: budynki mieszkalne – wieś o powierzchni [...], pozostałe budynki - wieś o powierzchni [...], grunty pozostałe o powierzchni [...] m2.

W uzasadnieniu decyzji, organ I instancji wskazał, że wymiaru zobowiązania dokonano zgodnie z danymi w ewidencji gruntów i budynków oraz informacją złożoną przez podatników.

Strona zaskarżyła decyzję organu I instancji odwołaniem decyzji tej zarzucając naruszenie przepisów postępowania i prawa materialnego, tj.:

• art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2018.800 j.t. ze zm.; dalej: "O.p.") poprzez wydanie decyzji pomimo upływu okresu przedawnienia;
• art. 3 ust 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U.2018.1445 j.t. ze zm.; dalej: "u.p.o.l.") poprzez pominięcie zgłoszonego pismem z dnia 20 grudnia 2017 r. faktu, że posiadaczem samoistnym nieruchomości jest W. B.;
• art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2018.1025 j.t. ze zm.; dalej: "k.c.") poprzez pominięcie definicji posiadacza rzeczy.

Po rozpatrzeniu odwołania, organ odwoławczy wskazaną na wstępie decyzją utrzymał decyzję organu I instancji w mocy.

W uzasadnieniu wskazał, że będąca przedmiotem opodatkowania nieruchomość zabudowana według danych z ewidencji gruntów i budynków stanowiła własność S. B., zmarłego w dniu 16 listopada 2008 r. Postanowieniem Sądu R[...] w M. z dnia 2 lutego 2016 r., I Ns [...] spadek po J. B. nabyli: żona Z. B., córka T. A., syn E. B., syn J. B. oraz syn W. B. Spadek po Z. B. zmarłej w dniu 9 lutego 2014 r. nabył w całości syn J. B., a spadek po zmarłym w dniu 12 lutego 2017 r. J. B. nabył brat W. B. Oznacza to, że obecnie współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości są: T. A., E. B. i W. B.

Mając powyższe na uwadze, organ odwoławczy powołując się na art. 3 ust. 4 i 5 u.p.o.l., oraz orzeczenia sądów administracyjnych, wskazał, że w przypadku współwłasności organy podatkowe nie są zobowiązane badać, czy nieruchomość znajduje się we władaniu wszystkich współwłaścicieli czy jedynie niektórych z nich, bądź tylko jednego. Do czasu zniesienia współwłasności, której może żądać każdy ze współwłaścicieli na podstawie art. 210 k.c., nie jest dopuszczalne odstąpienie od wyrażonej w art. 3 ust. 4 u.p.o.l., zasady solidarnego obciążenia obowiązkiem podatkowym w podatku od nieruchomości współwłaścicieli władających nieruchomością.

Organ zaznaczył, że wzajemne relacje współwłaścicieli czy nawet różny zakres faktycznego posiadania nieruchomości wspólnej pozostają bez znaczenia z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Charakter odpowiedzialności jest w danym przypadku uniezależniony od stosunków wewnętrznych między współwłaścicielami, sposobu korzystania z nieruchomości oraz wielkości przypadających współwłaścicielom udziałów. Okoliczności te mogą mieć wpływ na zakres wzajemnych rozliczeń między współwłaścicielami, które pozostają jednak bez wpływu na kwestię opodatkowania nieruchomości.

Organ odwoławczy wskazał również, że reguła przewidziana w art. 3 ust. 3 u.p.o.l., według której podatkiem od nieruchomości obciążony jest posiadacz samoistny znajduje zastosowanie w przypadku, gdy podmiot, któremu nie przysługuje prawo własności, faktycznie włada rzeczą jak właściciel. Wówczas podmiot ten jako posiadacz samoistny zostanie - niejako w miejsce właściciela – obciążony obowiązkiem zapłaty podatku. Przepis ten rozstrzyga sytuację zbiegu do przedmiotu opodatkowania tytułu własności i posiadania samoistnego przez wskazanie, że podatnikiem jest posiadacz samoistny.

W ocenie organu odwoławczego art. 3 ust. 3 u.p.o.l. nie ma jednak zastosowania do współwłasności, ponieważ wówczas podatnikami zawsze są współwłaściciele niezależnie, jak wyżej wskazano, od występujących między nimi relacji. Zatem organ nie był zobowiązany do zbadania czy opodatkowana nieruchomość znajduje się w posiadaniu wszystkich współwłaścicieli.

Organ odwoławczy nie zgodził się również z zarzutem wydania decyzji wymiarowej po upływie okresu przedawnienia do jej wydania. Zauważył bowiem, że tylko złożenie w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego deklaracji ujawniającej wszystkie dane niezbędne do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, powoduje, że termin przedawnienia wymiaru podatku jest liczony zgodnie z art. 68 § 1 O.p. i wynosi 3 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli natomiast w deklaracji złożonej w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego, podatnik nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, to wówczas, nawet jeżeli po terminie złoży deklarację ujawniającą wszystkie niezbędne dane, nie jest możliwy powrót do krótszego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

W sprawie Strona, pomimo wezwania z dnia 5 grudnia 2017 r., nie złożyła informacji w sprawie podatku od nieruchomości. W konsekwencji, zdaniem organu, w sprawie zastosowanie znajduje przepis art. 70 § 1 O.p., zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W tym stanie sprawy, organ odwoławczy uznał, decyzję organu I instancji za zasadną i prawidłową.

Strona zaskarżyła decyzję organu II instancji skargą wniesioną do tutejszego Sądu wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, a w konsekwencji o umorzenie postępowania w sprawie lub nakazanie organom niższych instancji umorzenia postępowania.

Zaskarżonej decyzji Strona zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

• art. 70 § 4 O.p. poprzez wydanie decyzji o wymiarze podatku od nieruchomości za 2015 r. pomimo upływu okresu przedawnienia - albowiem organ miał czas na wydanie decyzji podatkowej do 31 marca 2018 r., tymczasem z niewiadomych, a nadto niezawinionych powodów wydał tę decyzję po upływie terminu przedawnienia;
• art. 3 ust 3 u.p.o.l. poprzez pominięcie zgłoszonego pismem z dnia 20 grudnia 2017 roku faktu, że posiadaczem samoistnym nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym [...] położonej w miejscowości Ł. [...] jest W. B.;
• art. 336 k.c. poprzez pominięcie definicji posiadacza rzeczy, podczas gdy posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą;
• art. 7, art. 77 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2018.2096 j.t. ze zm.; dalej: "k.p.a.") poprzez ich niezastosowanie albowiem organ odwoławczy nie dokonał wszechstronnego zgromadzenia materiału dowodowego, zaniechał gromadzenia kolejnych dowodów, pominął zgłaszane przez skarżącego okoliczności związane z niezamieszkiwaniem w opodatkowanej nieruchomości.

W uzasadnieniu zarzutów skargi, Skarżący wskazał, że organ wymierzył podatek pomimo upływu trzyletniego okresu przedawnienia prawa do wydania decyzji podatkowej.

Ponadto wskazał, że w sprawie zastosowanie ma art. 3 ust. 3 u.p.o.l., albowiem w przypadku spornej nieruchomości jedynym jej posiadaczem jest W. B. Przysługuje mu [...] części nieruchomości po zmarłym J. B. oraz [...] jego udziału spadkowego, tzn. jest on właścicielem [...] części całej nieruchomości, natomiast posiadaczem samoistnym całości. Posiada on bowiem ww. nieruchomość – w warunkach posiadania samoistnego – również w części odpowiadającej udziałom pozostałych współwłaścicieli, w tym Skarżącego.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W piśmie z dnia 13 marca 2019 r., złożonym na rozprawie w dniu 14 marca 2019 r. w formie załącznika do protokołu, Skarżący doprecyzował stanowisko w sprawie. W konsekwencji Skarżący zarzucił organowi, że na skutek błędnej wykładni przepisów art. 3 ust. 3 i 4 u.p.o.l. zaniechał podjęcia czynności zmierzających do ustalenia stanu faktycznego sprawy, w tym również nie przeprowadził dowodów zawnioskowanych przez Skarżącego, co w efekcie doprowadziło do braku wyjaśnienia przez organy wszystkich okoliczności związanych z zakresem i charakterem posiadania przez współuprawnionych opodatkowanej w rozpoznawanej sprawie nieruchomości. Organ błędnie uznał, że kwestie związane z faktycznym posiadaniem nieruchomości wspólnej są nieistotne z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od nieruchomości podczas gdy, jak wynika ze wskazanego orzecznictwa sądów administracyjnych, okoliczności te mogą decydować o zastosowaniu bądź art. 3 ust, 3 u.p.o.l. bądź art. 3 ust. 4 u.p.o.l. Nadto zarzucił organowi naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2, art. 3 ust. 1 i 4 u.p.o.l. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji błędne ustalenie kręgu podatników i ciążących na nich zobowiązań w podatku od nieruchomości za ok...