WSA. Kontrola podatkowa nie może utrudniać funkcjonowania przedsiębiorstwa

Zagwarantowanie podatnikowi możliwości normalnego funkcjonowania przedsiębiorstwa w trakcie kontroli i postępowania podatkowego związane jest między innymi z czasem trwania tych procedur. Prowadzenie kontroli podatkowej przez ponad dwa lata, przy dalszym braku możliwości określenia terminu jej zakończenia, nie może być uznane za nieprzewlekłe niezależnie od przyczyn takiego stanu. Taki czas trwania kontroli w nie mieści w terminach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, narusza też wymóg zakończenia kontroli bez zbędnej zwłoki przewidziany w art. 284b § 1 Ordynacji podatkowej - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jacek Pruszyński (spr.), Sędziowie sędzia WSA Paweł Janusz Lewkowicz,, sędzia WSA Andrzej Melezini, Protokolant st. sekretarz sądowy Marta Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 28 września 2016 r. sprawy ze skargi L. Sp. z o.o. w B. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w B. w przedmiocie kontroli podatkowej w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości rozliczania podatku od towarów i usług za czerwiec 2014 r.:

1. zobowiązuje Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w B. do zakończenia kontroli podatkowej w terminie 2 miesięcy od dnia zwrotu organowi akt administracyjnych wraz z odpisem prawomocnego wyroku,
2. stwierdza, że przewlekłość postępowania nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, 3. zasądza od Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w B. na rzecz skarżącej L. Sp. z o.o. w B. kwotę 357 zł (słownie: trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

L. [...] Spółka z o.o. w B. (dalej powoływana jako skarżąca Spółka) w dniu [...] lipca 2014 r. złożyła do Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w B. deklarację podatkową VAT-7 za czerwiec 2014 r., w którym wykazała nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w wysokości 996.239 zł do zwrotu, w terminie 25 dni.

Naczelnik P. Urzędu Skarbowego (PUS) w B. w dniu [...] lipca 2014 r. na podstawie upoważnienia nr [...] wszczął wobec skarżącej Spółki kontrolę podatkową w przedmiocie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości rozliczania podatku od towarów i usług za czerwiec 2014 r. Jednocześnie w dniu 1 sierpnia 2014 r. kwota do zwrotu wynikająca ze złożonej deklaracji VAT-7 została zwrócona na rachunek bankowy skarżącej Spółki.

Postępowanie kontrolne nie zostało zakończone do chwili obecnej, z tym że Naczelnik P. Urzędu Skarbowego, postanowieniami z [...] lipca 2014 r., [...] października 2014 r., [...] grudnia 2014 r., [...] lutego 2015 r., [...] marca 2015 r., [...] maja 2015 r., [...] sierpnia 2015 r., [...] grudnia 2015 r. oraz [...] marca 2016 r. zgodnie z art. 284b § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm., dalej powoływana jako o.p.), każdorazowo zawiadamiał skarżącą Spółkę o zmianach przewidywanego terminu zakończenia kontroli, podając przyczyny przedłużenia oraz wskazując nowe przewidywane terminy jej zakończenia. W ostatnim z ww. postanowień wskazano, jako uzasadnienie przedłużenia kontroli, fakt skomplikowanego charakteru sprawy i konieczność szczegółowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie łańcucha dostaw towarów, których obrót wykazywany był przez skarżącą Spółkę i jej kontrahentów oraz oczekiwanie na odpowiedzi od innych organów w sprawie złożonych wniosków o przeprowadzenie czynności sprawdzających u kontrahentów występujących w łańcuchu dostaw, celem potwierdzenia realizacji dostaw tych towarów.

Pismem z dnia 19 lutego 2016 r. skarżąca Spółka złożyła do Dyrektora Izby Skarbowej w B. ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie. Zdaniem pełnomocnika skarżącej Spółki, wskazane przez organ I instancji okoliczności nie mogą stanowić przesłanki uzasadniającej wyznaczanie kolejnych terminów zakończenia postępowania kontrolnego. Kontrola podatkowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, tymczasem w niniejszej sprawie toczy się już blisko dwa lata. Zaznaczono także, że skarżąca Spółka aktywnie uczestniczyła w prowadzonym postępowaniu, dostarczając w terminie wymagane dokumenty i wyjaśniania, dlatego też nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji oczekiwania przez Naczelnika PUS na odpowiedzi z innych organów podatkowych.

Postanowieniem z dnia [...] marca 2016 r., Dyrektor Izby Skarbowej w B., uznał ponaglenie za niezasadne.

Dyrektor Izby Skarbowej w uzasadnieniu postanowienia wskazał, że prowadzona kontrola nie została zakończona ze względu na konieczność wystąpienia do innych organów podatkowych o przeprowadzenie dodatkowych czynności, w zakresie ustalenia wzajemnych rozliczeń kontrahentów skarżącej Spółki oraz podmiotów z nimi powiązanych. Czynności te nie mogły zostać przeprowadzone przez Naczelnika PUS we własnym zakresie, ponieważ kontrahenci Spółki ze względu na miejsce wykonywania działalności znajdują się we właściwości miejscowej innych organów podatkowych. Skutkowało to wydłużeniem procesu gromadzenia dowodów i ustalania istotnych okoliczności sprawy, gdyż Naczelnik PUS był zmuszony występować do innych, właściwych miejscowo organów, o przeprowadzenie czynności dowodowych. Zaznaczył, że zgodnie z art. 274c § 1 i 2 o.p. organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. W przypadku, gdy miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności kontrahenta kontrolowanego znajdują się poza obszarem działania organu przeprowadzającego kontrolę, czynności takie może przeprowadzić, na zlecenie tego organu, organ właściwy miejscowo. Zatem, przyczyną kontynuowania kontroli podatkowej w niniejszej sprawie była konieczność spełnienia ustawowego obowiązku dotyczącego wyczerpującego ustalenia stanu faktycznego, we współpracy z właściwymi miejscowo innymi organami podatkowymi.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z akt kontroli wynika, że przedłużający się proces uzyskiwania niezbędnych informacji jest związany z okolicznościami niezależnymi od Naczelnika PUS. Organ podatkowy dążąc do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy występował do licznych instytucji, uzyskując informacje m.in. od zagranicznych administracji podatkowych (czeskiej, bułgarskiej, węgierskiej, słowackiej, holenderskiej oraz greckiej). Okoliczności te nie potwierdzają zarzutu, że ww. organ pozostawał w bezczynności, a postępowanie prowadził w sposób przewlekły. Do dnia wydania postanowienia Naczelnik PUS nie otrzymał odpowiedzi od Naczelnika Urzędu Skarbowego w B., do którego zwrócił się o przeprowadzenie czynności sprawdzających w firmie P. [...] Sp. z o.o. w B. oraz od Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K., do którego zwrócił się o przeprowadzenie czynności sprawdzających w firmie M. [...] Sp. z o.o. w K. W związku z przedłużającym się brakiem odpowiedzi Naczelnik PUS wystosował do ww. organów podatkowych ponaglenia o przyspieszenie czynności sprawdzających. Oznacza to, że Naczelnik PUS nie pozostaje bezczynny w procesie zbierania dowodów. Podkreślono, że organ każdorazowo powiadamiał stronę o zmianach przewidywanego terminu zakończenia kontroli, podając przyczyny przedłużenia oraz wskazując nowe przewidywane terminy jej zakończenia.

Pismem z dnia 14 kwietnia 2016 r., skarżąca Spółka złożyła do Dyrektora Izby Skarbowej w B. kolejne ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie.

Postanowieniem z dnia [...] maja 2016 r. Dyrektor Izby Skarbowej w B. uznał ponaglenie za niezasadne.

Pismem z dnia 14 kwietnia 2016 r., skarżąca Spółka wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Białymstoku, na przewlekłe prowadzenie postępowania kontrolnego przez Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w B. zarzucając naruszenie:

• art. 274c, art. 281 § 2, art. 284b § 1 oraz art. 125 w związku z art. 292 o.p. poprzez wykroczenie poza zakres i cel prowadzonej wobec Skarżącej kontroli podatkowej oraz przewlekłe prowadzenie czynności dowodowych w ramach kontroli podatkowej, czego przejawem jest zlecanie przez Naczelnika PUS innym organom podatkowym dokonywania weryfikacji rozliczeń podatkowych podmiotów wykonujących działalność gospodarczą, z którymi Skarżąca nie miała bezpośredniej styczności, oraz o których istnieniu, Skarżąca nie miała wiedzy oraz świadomości;
• art. 121 § 1 w związku z art. 292 o.p. poprzez przeprowadzanie czynności kontrolnych z naruszeniem zasady zaufania do organów podatkowych w związku z bezproduktywnym mnożeniem czynności kontrolnych i usilnym poszukiwaniem jakichkolwiek uchybień obowiązków podatkowych wśród podmiotów, z którymi Skarżąca nie prowadziła jakichkolwiek transakcji gospodarczych;
• art. 120 o.p. oraz art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 584 ze zm., dalej w skrócie: u.s.d.g.) w związku z art. 291c o.p. poprzez przekroczenie maksymalnego czasu trwania kontroli podatkowej pomimo braku przesłanek wymienionych w art. 83 ust. 2 u.s.d.g. uzasadniających niestosowanie ograniczeń czasu trwania kontroli,
• art. 217 § 1 pkt 6 o.p., poprzez błędne pouczenie Skarżącej o trybie złożenia skargi do sądu administracyjnego w związku z wydaniem przez organ odwoławczy postanowienia o uznaniu złożonego przez Skarżącą ponaglenia w trybie art. 141 § 1 pkt 1 o.p. za niezasadne.

Wskazując na powyższe, pełnomocnik skarżącej Spółki wniósł o zobowiązanie organu do zakończenia przeprowadzanych czynności w określonym przez Sąd terminie, rozpoznanie skargi w trybie uproszczonym oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi podkreślono, że podana przez Naczelnika PUS przyczyna przedłużenia terminu zakończenia kontroli nie stanowi przesłanki uzasadniającej wyznaczenie nowego (kolejnego już) terminu jej zakończenia, tym bardziej, że Naczelnik PUS miał wystarczająco dużo czasu, aby potwierdzić realizację dostaw analizowanych towarów. Samo wyznaczenie przez Naczelnika PUS w trybie art. 140 § 1 pkt 1 o.p. nowego terminu zakończenia kontroli, w opinii Skarżącej, nie stanowi automatycznie dotrzymania terminu, o którym mowa w art. 284b § 1 o.p., gdyż na każdym etapie prowadzonej kontroli Naczelnik PUS jest związany terminem bez zbędnej zwłoki. Niewątpliwie rozsądny termin trwania kontroli podatkowej uwarunkowany jest taki...