VAT: Najem i nieodpłatne udostępnianie lokali uchodźcom

Co do zasady istnieją dwa rodzaje podstaw prawnych dzięki którym możliwe jest udzielanie schronienia uchodźcom. Pierwsza to umowa najmu, która w myśl art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego polega na oddaniu najemcy rzeczy do używania w zamian za opłaty czynszowe. Natomiast drugim rozwiązaniem jest umowa użyczenia. W myśl art. 710 K.C. polega ona na tym, że użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Zatem cechują ją nieodpłatność, tytuł darmy a więc brak ekwiwalentu za oddanie rzeczy do używania.

Umowa najmu

Art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług definiuje działalność gospodarczą jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.
Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Tak brzmiąca definicja sprawia, iż wszelkiego rodzaju najem wpisuje się w nią. Zwrócił na to uwagę Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 21 stycznia 2022 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.569.2021.2.NF. Stwierdza on w niej , że usługa najmu wypełnia przytoczoną definicję, bez względu na to czy wykonywany jest w ramach działalności gospodarczej (jako jej przedmiot i istota) czy jako odrębne źródło przychodu w świetle ustawy o PIT a więc tzw. najem prywatny. Jeżeli tylko charakter stosunku prawnego, opartego na takiej umowie czyni z niego działanie długotrwałe wówczas korzyści z tego płynące są stałe. To zaś każe takie działanie uznać za działalność gospodarczą.

Jednak pomimo, iż wynajmujący jest w takim wypadku podatnikiem VAT, nie przesądza to o obowiązku rozliczania podatku z tego tytułu. Dzieje się tak za sprawą dwóch rodzajów zwolnień z VAT:

1. podmiotowego - służącego podatnikowi w przypadku gdy wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 200 000 zł lub przewidywana jej wartość nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności w roku podatkowym tego poziomu. Dodać należy, że do limitu sprzedaży nie należy brać wartości m.in. transakcji związanych z nieruchomościami (a więc mieści się w tej kwocie najem) jeżeli mają one charakter czynności pomocniczych. O możliwości uznania czynności za pomocniczą pisał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 15 lutego 2021 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.861.2020.2.MH. Organ uznał, że w przypadku gdy dana czynność jest stałym i niezbędnym elementem wbudowanym w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, wówczas nie może być uznana za pomocniczą. Przykładem czynności pomocniczej w stosunku do usług związanych z udostępnianiem lokali mieszkalnych jest wynajem miejsca parkingowego dla najemcy lokalu.
2. przedmiotowe w myśl art. 43 ust.1 pkt 36 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem zwolnione z VAT są usługi ...