Umowy cywilnoprawne zawierane z własnym pracownikiem

Umowa cywilnoprawna zawarta z własnym pracownikiem rodzi pełny obowiązek ubezpieczeń społecznych od przychodów osiąganych na jej podstawie. Zakres zobowiązania zleceniobiorcy lub wykonawcy dzieła musi mocno odróżniać się od rodzaju pracy, do której wykonywania zobowiązali się oni w ramach stosunku pracy.

Musimy – podobnie jak w każdym innym przypadku zawierania umowy cywilnoprawnej – zwrócić szczególną uwagę na to, by umowa ta nie wypełniała znamion charakterystycznych dla stosunku pracy. Jeżeli tak się stanie, to w drodze postępowania sądowego może zostać uznane, że zawarto de facto drugą umowę o pracę.

W przypadku zlecenia lub umowy o dzieło zawieranych z osobą, którą już zatrudniamy na podstawie stosunku pracy, należy pamiętać o jeszcze jednej bardzo ważnej zasadzie: umowa ta nie może stanowić kontynuacji wykonywania tych czynności, które pracownik wykonuje w ramach stosunku pracy. Jeśli tak się stanie, może zostać uznana za omijanie m.in. przepisów o czasie pracy, co może skutkować koniecznością wypłaty za jej wykonywanie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Na takie konsekwencje wskazały w kilku wyrokach Sąd Najwyższy oraz sądy apelacyjne:

1. zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Najwyższego z 30 czerwca 2000 r., II UKN 523/99, OSNP 2002/1/22);
2. rozdzielenie czynności dziennikarza służących przygotowaniu i przedstawieniu audycji radiowej na antenie, a zatem czynności składających się na to samo zadanie dziennikarskie, pomiędzy umowę o pracę (za minimalnym wynagrodzeniem) i umowę prawa cywilnego (za wynagrodzeniem, które nie obciążało pracodawcy dodatkowymi kosztami pracy) może świadczyć o zamiarze obejścia prawa (wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2006 r., I PK 80/06, OSNP 2007/23-24/343);
3. świadczenie tej samej rodzajowo pracy co określona w umowie o pracę poza normalnym czasem pracy pracowników na podstawie umów zlecenia jest kontynuowaniem stosunku pracy w godzinach nadliczbowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 21 października 1994 r., III AUr 865/94, OSA 1995/2/19).

Przykład:

Przedstawiciel handlowy na podstawie dodatkowej umowy zlecenia zajmuje się ekspozycjami towarów w sklepach sprzedających produkty dystrybuowane przez firmę, z którą ta osoba ma zawartą umowę o pracę.

W takim przypadku należy uznać, że czynności wykonywane na podstawie umowy zlecenia w pełni wchodzą rodzajowo w zakres umowy o pracę tej osoby – stanowi to naruszenie przepisów o czasie pracy i wynagrodzeniu.

Świadczenie na podstawie umowy cywilnoprawnej całkowicie innej pracy niż ta, do której wykonywania pracownik zobowiązany jest w ramach stosunku pracy, nie będzie uznane za omijanie przepisów o czasie pracy.

Marek Rotkiewicz

W kwietniu w Poznaniu autor poprowadzi szkolenie pt. Zatrudnianie na podstawie umowy zlecenia w 2017 r. - konstrukcja zobowiązania, minimalna stawka godzinowa, umowa zlecenia a umowa o dzieło. Zapraszamy.