Przeniesienie prawa własności w zamian za zaległości podatkowe. Skutki w PIT

Tezy: Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków na zasadach określonych w art. 66 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) , nie powoduje u podatnika powstania przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.).

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Beata Cieloch, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Sędzia del. WSA Bogusław Woźniak, Protokolant Katarzyna Pawłowska-Mazur, po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2666/13 w sprawie ze skargi P. [...] S.A. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2013 r., nr IPPB3/423-219/13-2/GJ w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

1.1. Wyrokiem z dnia 8 maja 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 2666/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie ze skargi P. S.A. z siedzibą w W. uchylił interpretację Ministra Finansów (organ upoważniony - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie) z dnia 4 lipca 2013 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych.

1.2. Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji podał, że Skarżąca złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych. Opisując zdarzenie przyszłe podała, że posiada zobowiązania podatkowe wobec Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, które jak dotąd częściowo regulowała i nadal ma zamiar regulować, w trybie art. 66 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm., zwana dalej "Ordynacja podatkowa"), tj. poprzez przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa, gminy, powiatu lub województwa. Przedmiotem owego przeniesienia były i będą: prawo własności nieruchomości (grunty, budynki i budowle), ruchomości (urządzenia), prawo wieczystego użytkowania gruntów oraz akcje i udziały w spółkach prawa handlowego. Skarżąca zapytała, czy przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa, gminy, powiatu lub województwa własności rzeczy lub prawa majątkowych w trybie art. 66 Ordynacji podatkowej u przenoszącego własność powoduje powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych ? Zdaniem Skarżącej na pytanie to należy odpowiedzieć przecząco. Przewidziane w art. 66 Ordynacji podatkowej przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych jest szczególnym przypadkiem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Istotą tej instytucji jest to, że zamiast uiszczać podatek w formie pieniężnej, podatnik może w szczególnym trybie "uregulować" zaległość podatkową, ze skutkiem takim samym jak gdyby dokonał zapłaty pieniężnej, tj. ze skutkiem uwolnienia się od zobowiązania podatkowego w sposób, który nie będąc zapłatą podatku, prowadzi do zaspokojenia wierzyciela podatkowego. W rezultacie takiego przeniesienia zobowiązanie podatkowe podatnika wygasa. W ocenie Skarżącej analiza art. 12 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., dalej zwana: "u.p.d.o.p.") prowadzi do wniosku, że przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych może być wartość pieniężna lub niepieniężna, która to powoduje przysporzenie majątkowe u podatnika w postaci zwiększenia aktywów, a czasami także, w ściśle określonych sytuacjach, zmniejszenia zobowiązań (np. wskutek zwolnienia z długu). W doktrynie prawniczej oraz orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się jednolity pogląd, że przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Do przychodów zaliczyć można tylko takie wartości, które określają definitywny przyrost majątku podatnika. Podobnie jak zapłata podatku w formie pieniężnej, przeniesienie własności nieruchomości lub prawa wieczystego użytkowania gruntów na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w zamian za wygaszenie zaległości podatkowej nie powoduje przyrostu wartości majątku podatnika, chociaż faktycznie zarówno przy zapłacie podatku w formie pieniężnej, jak i przy "zapłacie" w formie rzeczowej, dochodzi do zmniejszenia puli zobowiązań podatnika. Skarżąca stwierdziła, że brak jest podstaw, aby w czynności uregulowania zobowiązania podatkowego przez przeniesienie własności nieruchomości doszukiwać się powstania przychodu podatkowego z tytułu zbycia nieruchomości lub prawa majątkowego.

1.3. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający z upoważnienia Ministra Finansów w interpretacji z dnia 4 lipca 2013 r. uznał stanowisko Skarżącej za nieprawidłowe. Organ stwierdził m.in., że w art. 66 Ordynacji podatkowej unormowany jest szczególny sposób wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, tj. poprzez zaspokojenie wierzyciela podatkowego w naturze. Taki sposób wygaśnięcia zobowiązania jest wyjątkiem od zasady, zgodnie z którą podatki realizowane są w formie pieniężnej. Zdaniem Ministra Finansów, ocena skutków prawnych powstających po stronie podatnika regulującego zobowiązania podatkowe na gruncie u.p.d.o.p. zależy od formy zapłaty. Zapłata zobowiązania w formie pieniężnej nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania. Inaczej jest, jeżeli podatnik reguluje zobowiązanie przenosząc własność nieruchomości, co skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego. Stanowisko takie ma potwierdzenie w przepisach ogólnych u.p.d.o.p. dotyczących przychodu. W sytuacji, gdy podatnik przenosi własność swojego składnika majątku na wierzyciela w celu zwolnienia się z istniejącego pomiędzy nimi zobowiązania (pieni...