Przedawnienie prawa do urlopu wypoczynkowego

Przedawnienie roszczeń to instytucja, której istotą jest to, że po upływie określonego czasu, wierzyciel nie może skutecznie dochodzić wykonania zobowiązania od dłużnika. Na gruncie prawa pracy oznacza to np., że wskutek upływu okresu przedawnienia pracownik nie będzie mógł skutecznie domagać się spełnienia przez pracodawcę jego obowiązków (np. udzielenia urlopu wypoczynkowego), jeżeli ten nie zrzeknie się korzystania z przedawnienia.

Instytucja przedawnienia zawarta w prawie pracy ma nieco inny charakter niż zawarta w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej: k.c.), z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Takim wyjątkiem jest np. roszczenie o zniesienie współwłasności (art. 220 k.c.). Na gruncie kodeksu cywilnego przedawnienie dotyczy jedynie roszczeń majątkowych (np. o zapłatę) i nie jest uwzględniane z urzędu, a jedynie przez podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia.

Roszczenia w prawie pracy

W prawie pracy przedawnieniu ulegają wszystkie roszczenia, zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe. Roszczeniem niemajątkowym jest np. prawo pracownika do urlopu. Przedawnienie jest uwzględniane z urzędu. Zgodnie bowiem z art. 292 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm., dalej: k.p.), roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne.

Zgodnie z art. 291 § 1 k.p., roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Istotne znaczenie ma więc ustalenie dnia, w którym roszczenie z tytułu urlopu stało się wymagalne.

Wymagalność prawa do urlopu

Jak wynika m.in. z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r. (sygn. akt V CKN 769/00), w doktrynie i judykaturze wymagalność roszczenia określana jest jako stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności.
Jest to więc moment, do którego dłużnik miał obowiązek zaspokojenia roszczenia. Po upływie tej chwili, wierzyciel może tego roszczenia dochodzić na drodze sądowej. Jak wynika z art. 161 k.p., pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.

W sytuacji, gdy z przyczyn leżą...